Ngay từ những câu hỏi chất vấn đầu tiên, các đại biểu Quốc hội đã đi thẳng vào những vấn đề “nóng” của lĩnh vực Y tế hiện nay, nhất là công tác phòng chống dịch COVID-19, "loạn" giá xét nghiệm Covid-19, đấu thầu trang thiết bị y tế, việc triển khai Nghị quyết 128 của Chính phủ…
Nghị quyết 128 phải được triển khai đồng bộ ở tất cả các tuyến
Trước câu hỏi chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Yến (đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) về việc triển khai Nghị quyết 128 của Chính phủ khi có hiện tượng một số địa phương áp dụng, triển khai khác nhau, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết đến thời điểm hiện nay hầu hết các quốc gia đều đã chuyển sang trạng thái thích ứng, chung sống an toàn với Covid-19.
Đối với Việt Nam, Bộ Y tế đã tham mưu cho Chính phủ ban hành nghị quyết 128 về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả đối với Covid-19 trong đó có lưu ý dựa trên tiến độ tiêm chủng, năng lực y tế... các địa phương có trách nhiệm đánh giá về tình hình dịch để từ đó đã đưa ra những giải pháp phù hợp với thực tiễn.
“Thực tế trong thời gian qua, các địa phương đã đánh giá được cấp độ dịch ở từng địa bàn trên quy mô tuyến xã và nhỏ nhất có thể. Để thích ứng an toàn, linh hoạt các địa phương phải chuẩn bị đầy đủ về cơ sở vật chất, đặc biệt là hệ thống y tế, hạ tầng, y tế cơ sở, thành lập các trung tâm hồi sức…”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh.
Tuy nhiên, theo ông Long, hiện nay một số địa bàn, một số nơi đã có tình trạng lơ là, chủ quan, mất cảnh giác với diễn biến của dịch. Do vậy Thủ tướng Chính phủ, các cơ quan chuyên môn đã chỉ đạo sát sao và liên tục yêu cầu các địa phương phải có những biện pháp phòng chống dịch hiệu quả.
Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, căn cứ vào quy mô dân số, tỷ lệ mắc, giao lưu, đi lại, mật độ khu công nghiệp, diễn biến dịch bệnh trên địa bàn mà mỗi địa phương đã triển khai các biện pháp phòng chống dịch khác nhau. Tuy nhiên, sau khi Nghị quyết 128 của Chính phủ ra đời, về cơ bản trên toàn quốc đã triển khai, áp dụng. Vấn đề quan trọng nhất lúc này là triển khai đồng bộ ở tất cả các tuyến.
Bận chống dịch một số nơi chưa thực hiện đúng "thực thanh-thực chi" test Covid-19.
Chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long ông Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) đặt câu hỏi: “Liệu có lợi ích nhóm trong việc nhập bộ test xét nghiệm hay không khi mỗi nơi một giá? Vấn đề tiêu cực ngành y trong thời gian qua có hay không việc thiếu kiến thức trong công tác quản lý, quản trị của người đứng đầu bệnh viện? Bác sĩ làm chuyên môn giỏi nhưng chưa chắc đã làm quản trị tốt, vậy liệu đã đến lúc nên tách bạch giữa quản trị, quản lý với chuyên môn?
Trước hai vấn đề “nóng” này, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, đối với trang thiết bị, sinh phẩm chẩn đoán trước đây không thuộc về lĩnh vực quản lý và mặt hàng này quản lý theo Luật giá.
Bên cạnh đó, giá của các mặt hàng này cũng khác nhau, giữa các hãng khác nhau và khác nhau giữa các nước sản xuất. Ví dụ các nước Châu Âu một giá, Châu Mỹ hay Trung Quốc một giá. Giữa các trang thiết bị y tế, sinh phẩm khác nhau thì giá cũng khác nhau qua các thời điểm.
“Có những thời kỳ do cung ít, cầu lớn nên giá thành cao. Điều này cũng giống như giá thành khẩu trang khi dịch mới bùng phát năm 2020. Gang tay, máy thở nhiều khi khan hiếm trên thị trường nên đẩy giá lên cao và tất cả các quốc gia đều có tình trạng tranh mua đối với mặt hàng này. Thời gian qua đã có nhiều doanh nghiệp tham gia vào thị trường nên cũng đã hạ giá mặt hàng này”, ông Long phân tích.
Tư lệnh ngành Y tế cũng cho biết, thời gian qua, Bộ Y tế từng bước minh bạch hóa cung ứng trang thiết bị vật tư, sinh phẩm y tế. Từ tháng 7/2020, Bộ Y tế đã yêu cầu tất cả các công ty kinh doanh, sản xuất trang thiết bị y tế phải công khai trên cổng thông tin của Bộ Y tế. Bộ cũng liên tục yêu cầu các doanh nghiệp tăng nguồn cung và hạ giá thành sản phẩm.
Ngoài ra, Việt Nam cũng tăng cường vận động, tài trợ, hỗ trợ từ các nước. Cho đến nay, chúng ta đã vận động tài trợ được trên 50 triệu kit test. Riêng TP. Hồ Chí Minh, ngoài phân bổ của Trung ương thì thành phố đã được doanh nghiệp, cộng đồng hỗ trợ 14,4 triệu kit test. Về cơ bản các địa phương cũng có tiến hành đấu thầu mặt hàng này nhưng không nhiều.
Trong quá trình xét nghiệm, Bộ Y tế liên tục có những hướng dẫn về gộp mẫu. Ví dụ khi dịch bùng phát tại Bắc Giang đã triển khai gộp mẫu, kể cả đối với test nhanh có thể gộp mẫu 3, mẫu 5. Đối với PCR có thể gộp mẫu 10. Thậm chí TP. Đà Nẵng tiến hành mẫu gộp 20 từ đó có thể giảm giá thành khi xét nghiệm.
Cũng liên quan đến chiến lược xét nghiệm, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, từ sau ngày 01/7, Bộ Y tế đã có văn bản yêu cầu tất cả các đơn vị thuộc Bộ cũng như các địa phương phải thực hiện theo phương thức "thực thanh-thực chi". Trong trường hợp người dân tự nguyện đến xét nghiệm và thu phí thì chỉ được phép thu theo giá đầu vào.
“Một số đơn vị quá bận trong công tác phòng chống dịch nên đến tháng 9, khi chúng tôi yêu cầu phải thực hiện thực thanh-thực chi, giá test chỉ được thu theo giá đầu vào (giá đầu thầu) thì đơn vị cũng nhận lỗi do quá mải mê với công tác chống dịch mà không thực hiện được. Chúng tôi đã yêu cầu các địa phương nhắc nhở, chấn chỉnh những việc thu như thế này”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long lý giải.
Tiếp tục giải đáp băn khoăn của đại biểu Đặng Văn Sỹ về tình trạng loạn giá xét nghiệm, Bộ trưởng Bộ Y tế khẳng định, trong thời gian tới sẽ đảm bảo minh bạch, công khai toàn bộ trong quá trình quản lý. Đặc biệt chính thức đưa trang thiết bị, sinh phẩm, chẩn đoán vào mặt hàng quản lý giá.
"Bộ Y tế cũng đã ban hành thông tư 16 về giá xét nghiệm. Trong đó, lưu ý là chỉ tính giá tối đa. Đối với giá test nhanh là 106.000 vả chỉ được thanh toán mức độ như vậy. Còn nếu đơn vị y tế đấu thấu giá sinh phẩm thấp hơn thì chỉ được thu với giá thấp hơn", ông Long cho biết.
Trước vấn đề được đại biểu Phạm Văn Hòa đặt ra là đã đến lúc cần tách bạch giữa quản trị, quản lý với chuyên môn. Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, trong thời gian qua công tác bổ nhiệm cán bộ tại các bệnh viện đã có nhiều thay đổi.
Bộ Y tế đều có đề nghị các Bệnh viện phải có một người quản lý kinh tế và không nhất thiết phải đúng chuyên ngành y tế nhưng người đó phải có chuyên ngành về kinh tế. Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long xin tiếp thu ý kiến của Phạm Văn Hòa để làm sao trong thời gian tới đây việc quản lý đối với ngành được minh bạch, rõ ràng hơn nhất là quản lý tài chính ở các bệnh viện công lập.
Chưa thực sự hài lòng với phần trả lời của Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, ông Phạm Văn Hòa tiếp tục chất vấn, mặc dù biết việc tách bạch giữa quản lý chuyên môn và quản lý tài chính tại các bệnh viện là điều khó xong phải có cơ chế như thế nào để khi nếu xảy ra sai phạm thì đừng kêu oan?
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long thừa nhận, trong ngành y tế thời gian qua đã xảy ra những vụ việc rất đáng tiếc về quản lý. Tuy nhiên đây là những vấn đề liên quan đến cá nhân, một vài trường hợp không ảnh hưởng đến hoạt động của ngành.
“Những trường hợp có sai phạm phải xử lý theo quy định pháp luật. Trong Luật khám chữa bệnh chúng tôi cố gắng tách bạch người quản lý về mặt tài chính riêng. Nhưng cũng có một số địa phương do vấn đề về tổ chức nên Bộ y tế không chỉ đạo được. Tới đây Bộ Y tế tiếp tục phối hộp với Bộ Nội vụ, các cơ quan để làm sao minh bạch hóa các quy định đó nhằm hạn chế tối đa những sai phạm”, ông Long nhấn mạnh.
Việt Nam đang nỗ lực để chủ động sản xuất test nhanh, PCR
Đại biểu Đặng Hồng Sỹ (đoàn Bình Thuận) chất vấn Bộ trưởng Bộ Y tế về việc tại sao Kit xét nghiệm trong nước không được sản xuất mà phải nhập của nước ngoài. Nếu có sản xuất thì đã sử dụng ở đâu, địa phương nào?
Về vấn đề này Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, để đảm bảo nguồn cung, giảm giá thành sản phẩm, trong thời gian qua Việt Nam đã thúc đẩy sản xuất Kit xét nghiệm.
Đến nay Việt Nam có 8 đơn vị sản xuất, cung cấp cả test nhanh, PCR. Năng lực sản xuất và khả năng cung ứng về cơ bản đáp ứng đầy đủ. Ngành Y tế cũng đã thúc đẩy nghiên cứu, sản xuất phương pháp chẩn đoán mới như chẩn đoán qua hơi thở, chẩn đoán qua nước bọt để giảm giá thành, tăng tiện ích với người dân. Trong ngày 8/11 Chính phủ đã ban hành nghị định 89 về quản lý trang thiết bị y tế và đây là một trong những nghị định thay đổi cơ bản về quản lý trang thiết bị y tế.
"Chúng ta có hai đơn vị sản xuất test nhanh kháng nguyên, hai đơn vị tiếp tục chuyển giao công nghệ từ Pháp, một đơn vị chuyển giao từ các nước khác sản xuất test nhanh kháng nguyên và chúng ta đang tiếp tục thúc đẩy việc này để đáp ứng nhu cầu trong nước. Việt Nam cũng có 2 đơn vị sản xuất được test kháng thể. Chúng ta đang nỗ lực để đảm bảo nguồn cung", Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết.
