Việt Nam dự kiến tăng trưởng gần 3% năm 2020 trong khi kinh tế thế giới dự kiến giảm tối đa 4%, dù phải đối mặt với cú sốc lớn nhất toàn cầu trong nhiều thập kỷ qua. Đây là nhận định được đưa ra trong báo cáo cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam "Điểm lại" của Ngân hàng Thế giới (WB) vừa được công bố mới đây.
Theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có kết quả này là nhờ khả năng chịu đựng của cả khu vực kinh tế trong nước và kinh tế đối ngoại. Không những kiềm chế được đại dịch bằng những biện pháp sớm, quyết định và sáng tạo, Chính phủ còn sử dụng các khóa chính sách và tiền tệ để tháo gỡ khó khăn cho các khu vực tư nhân và thúc đẩy phục hồi. Chẳng hạn chi tiêu công bắt đầu tăng trở lại sau ba năm thắt chặt tài khóa. Trong 9 tháng của năm 2020, giải ngân đầu tư công đã nâng cao đến 40% so với cùng kỳ năm trước.
Báo cáo cũng cho thấy, khu vực kinh tế đối ngoại - động lực tăng trưởng kinh tế chính của Việt Nam trong thập kỷ qua đạt kết quả rất tốt khi khủng hoảng COVID-19 bắt đầu. Việt Nam dự kiến sẽ đạt mức xuất khẩu hàng hóa lớn nhất từ trước đến nay đồng thời dự trữ ngoại hối tăng. Dòng vốn đầu tư nước ngoài tiếp tục đổ vào Việt Nam kết hợp với xuất khẩu hàng hóa tăng cường đã bù đắp cho thất thu về ngoại tệ do hoạt động du lịch suy giảm và nguồn kiều hối bị thu hồi. Cũng theo báo cáo, các nhà đầu tư nước ngoài vẫn tiếp tục đầu tư, dịch chuyển các hoạt động sản xuất sang Việt Nam do quốc gia này đã quản lý tốt đại dịch.
Trong thời gian tới, triển vọng của Việt Nam được cho là tích cực khi nền kinh tế được dự báo tăng trưởng ở mức khoảng 6,8% trong năm 2021 và sẽ ổn định mức 6,5% các năm tiếp theo. Dự báo này của WB được đưa ra dựa trên giả định rằng khủng hoảng COVID-19 sẽ dần được kiểm soát, khi vắc xin COVID-19 chứng minh được tính hiệu quả. Mặc dù vậy, quy mô và thời gian kéo dài của đại dịch cũng như những tác động kinh tế khó có thể dự báo, và do đó không thể bỏ qua một kịch bản trưởng thấp hơn. Bảo cáo nhấn mạnh, tại Việt Nam vẫn còn tiềm tàng những rủi ro tài chính và xã hội, đòi hỏi các cấp có thẩm quyền cần quan tâm hơn nữa.
Bên cạnh phân tích về những xu hướng gần đây của nền kinh tế Việt Nam, ấn phẩm lần này với tiêu đề "Từ COVID-19 đến biến đối khí: Làm thế nào để Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong phục hồi xanh", đặt câu hỏi tại sao Việt Nam lại chưa xử lý những thách thức về khí hậu và môi trường hiệu quả như với khủng hoảng COVID-19, tuy được cho là có khác biệt nhưng thực ra lại có nhiều điểm tương đồng. Cũng giống như đại dịch, những thảm họa về khí hậu và môi trường cũng gây thiệt hại rất lớn về người và của và đều cho những người sống rất mong manh.
Bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt để phục hồi sau COVID-19. Việt Nam đang có cơ hội để lựa chọn con đường phát triển xanh hơn, thông minh hơn và bao trùm, nhờ đó trở thành vững vàng hơn trước những cú sốc trong tương lai do cả đại dịch và hay thảm họa thiên nhiên.
“Việt Nam cần xử lý những thách thức về khí hậu và môi trường với tinh thần khẩn trương như đã làm với COVID-19 vì cái giá phải trả từ việc không hành động ngày càng tăng và khó có thể đảo ngược. Đợt bão lụt lịch sử tại miền Trung vừa qua và ô nhiễm không khí tăng lên ở các thành phố lớn trong nước là minh chứng rõ ràng về sự mong manh dễ tổn thương”, bà Carolyn Turk nhấn mạnh.
Hai bài học rút ra qua quản lý thành công khủng hoảng COVID-19 có thể được áp dụng để giải quyết tốt hơn các vấn đề đối với môi trường là phải chuẩn bị từ trước, hành động sớm và kiên quyết. Bên cạnh đó, cùng với tầm nhìn và năng lực, việc tạo điều kiện thử nghiệm cách làm mới sáng tạo cũng góp phần thay đổi hành vi của cá nhân và tập thể, đây là nền tảng cho các chiến lược ứng phó với những nguy cơ về y tế và khí hậu.
Báo cáo cũng bàn chi tiết về chính sách nhóm có thể giúp Việt Nam ổn định nền kinh tế, giảm bớt nhu cầu đầu tư trong thời kỳ thắt lưng buộc bụng sắp tới, đồng thời hoàn thành các chỉ tiêu về khí hậu trong cả ngắn hạn và dài hạn.
Việt Nam có thể đạt được khát vọng trở thành nền kinh tế thu nhập cao trước năm 2045 hay không không chỉ dựa vào khả năng Việt Nam vượt qua khủng hoảng COVID-19 thành công mà dựa vào hiệu quả trong quản lý tài nguyên và rủi ro khí hậu. Mục tiêu phát triển kinh tế không chỉ để làm ra thêm của cải mà còn là không phá hủy những gì đang có.
