Nghe chương trình tại đây:
Việt Nam đã hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo vệ tầng ô-dôn để quản lý hiệu quả hơn các chất được kiểm soát. Cụ thể đã nội luật hóa trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật, điển hình là Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn.
Tuy nhiên, đến Nghị định số 119 và Thông tư 08 ban hành năm 2025 đã có những quy định mới liên quan đến vấn đề về bảo vệ tầng ô - dôn.
"Nội dung mới liên quan đến quy định lộ trình quản lý các chất có tiềm năng gây hiệu ứng ấm lên toàn cầu cao. Chúng ta hướng tới quy định sử dụng các chất gây hiệu ứng nắng nóng ở mức thấp và hướng tới mức bằng không" - ông Lê Ngọc Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết.
Ông Tuấn phân tích thêm đến Nghị định 119 quy định rõ thêm trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu trong việc thu gom, tái chế các chất sử dụng trong các thiết bị hoặc sử dụng trong quá trình sản xuất các thiết bị, sản phẩm có tiềm năng gây nóng lên toàn cầu cao.
Việt Nam tham gia Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal từ năm 1994. Trong hơn ba thập kỷ qua, với sự hỗ trợ tích cực của cộng đồng quốc tế, Việt Nam đã loại trừ thành công nhiều chất làm suy giảm tầng ô-dôn, thực hiện quản lý, loại trừ HCFC, HFC theo đúng lộ trình cam kết. Sự hợp tác cũng đã hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi sang công nghệ thân thiện với khí hậu, thúc đẩy các giải pháp làm mát bền vững; Việt Nam cũng đã tham gia Cam kết làm mát toàn cầu năm 2023.
Theo thống kê của Ban Thư ký ô-dôn quốc tế, tính đến tháng 8 năm 2025, Việt Nam đã loại trừ khoảng 240 triệu tấn CO₂ tương đương từ các hoạt động quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal.
Trong giai đoạn tới, thực hiện Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và các chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát, đến năm 2045, Việt Nam sẽ giảm trực tiếp khoảng 11,2 triệu tấn CO₂ tương đương.
"Với bản sửa đổi Kigali mà Việt Nam đã phê chuẩn vào năm 2019, Việt Nam đang góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu", bà Tina Chondraki Birmpili – Trưởng Ban điều hành Qũy Đa phương thi hành Nghị định thư Montreal đánh giá.
Ông Lê Công Thành – Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, nếu thực hiện các biện pháp bổ sung như quản lý thiết bị theo lộ trình hướng tới sử dụng các chất có chỉ số nóng lên toàn cầu thấp hoặc bằng 0; quản lý vòng đời thông qua thu gom, tái chế, tái sử dụng và tiêu hủy đúng cách; cùng với thúc đẩy các giải pháp làm mát bền vững, lượng phát thải khí nhà kính sẽ giảm hơn nhiều, góp phần thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
40 năm trước, các quốc gia trên thế giới đã ký kết Công ước Vienna nhằm bảo vệ tầng ô-dôn trước nguy cơ bị thủng và bảo vệ con người cũng như hành tinh khỏi bức xạ tử ngoại (UV) có hại.
Trên nền tảng đó, Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn đã được thông qua và triển khai thành công, giúp loại trừ hoàn toàn các chất chlorofluorocarbon (CFCs) – hóa chất nhân tạo từng được sử dụng rộng rãi trong làm lạnh, khí dung và sản xuất xốp, qua đó góp phần quan trọng khôi phục tầng ô-dôn.
Các bằng chứng khoa học đến nay cho thấy tầng ô-dôn đang dần phục hồi và có thể trở lại trạng thái bình thường vào giữa thế kỷ này.
Nghị định thư Montreal cũng góp phần quan trọng làm chậm lại quá trình nóng lên toàn cầu, bởi nhiều chất làm suy giảm tầng ô-dôn đồng thời là khí nhà kính mạnh. Các nghiên cứu cho thấy nếu không có Nghị định thư Montreal, đến cuối thế kỷ này, nhiệt độ trung bình toàn cầu có thể cao hơn khoảng 0,5°C so với kịch bản hiện nay.
Tính đến nay, 99% các chất làm suy giảm tầng ô-dôn đã được loại trừ trên phạm vi toàn cầu.
Tầng ô-dôn được coi là “tấm khiên vô hình” đang gắng gồng che chở sự sống của chúng ta khỏi tia cực tím. Bốn mươi năm trước, khoa học đã gióng hồi chuông báo động; hôm nay, câu chuyện bảo vệ ô-dôn trở thành một biểu tượng hiếm hoi về thành công của hợp tác toàn cầu – loại trừ 99% các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, và nếu giữ đúng quỹ đạo, đến khoảng năm 2040 tầng ô-dôn có thể hồi phục về mức năm 1980.
"Tầng ô-dôn bảo vệ chúng ta khỏi ung thư da và đục thủy tinh thể; bảo vệ các hệ sinh thái mà tất cả chúng ta phụ thuộc vào. Bằng việc bảo vệ tầng ô-dôn, chúng ta cũng đã góp phần làm mát Trái đất", bà Tina Chondraki Birmpili – Trưởng Ban điều hành Qũy Đa phương thi hành Nghị định thư Montreal nhấn mạnh: bảo vệ tầng ô-dôn và góp phần làm chậm nóng lên toàn cầu là hai lợi ích đan cài, củng cố nhau.
Kết quả nỗ lực của thế giới, từ năm 1990 đến nay đã giảm phát thải tương đương 135 tỷ tấn CO₂, đóng góp khoảng 25% vào mục tiêu toàn cầu hạn chế mức tăng nhiệt độ trái đất.
Đây là minh chứng sống động cho thấy thành công của việc gắn kết khoa học, chính sách và hợp tác quốc tế để tạo nên những thành công to lớn trong việc bảo vệ sức khỏe con người, các hệ sinh thái và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Các hoạt động bảo vệ tầng ô-dôn còn gắn liền với việc thúc đẩy chương trình làm mát bền vững, nâng cao hiệu quả năng lượng, đồng thời tạo nền tảng cho chuyển đổi xanh toàn diện, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế của Việt Nam./.
