Chiều 2/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn ĐBQH Tp.HCM) nêu vấn đề về bất bình đẳng cơ hội giáo dục không chỉ ở miền núi mà ngay trong lòng đô thị.
Bà cho rằng, nhiều năm qua, khi nói đến khó khăn giáo dục, chúng ta thường nhắc đến vùng sâu, vùng xa, hải đảo nhưng cũng có một nhóm đối tượng khác ít được nhắc đến nhưng thực tế khó khăn không kém, đó là con em công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất.
“Nhìn bề ngoài, các cháu sống ở đô thị, gần trung tâm, tưởng như có điều kiện thuận lợi hơn. Nhưng thực tế, đời sống công nhân còn khó khăn: nhà trọ chật hẹp, môi trường sống không đảm bảo, cha mẹ làm việc tăng ca liên tục, mức thu nhập bấp bênh, không đủ thời gian chăm sóc, hỗ trợ con học hành” - bà Trân nêu thực trạng.
Theo bà, đa phần gia đình các cháu chỉ ở trong phòng trọ 10 m2- 12 m2, các cháu không có không gian học tập, thiếu kết nối xã hội, không có điều kiện tiếp cận hoạt động ngoại khóa.
Vì vậy, đại biểu đề nghị Chương trình mục tiêu quốc gia phải xác định rõ con em công nhân lao động là nhóm đối tượng cần ưu tiên hỗ trợ chứ không nằm trong nhóm đối tượng chung chung.
Ngoài ra, bà Trân đề nghị không chỉ ưu tiên trong chính sách học bổng, mà còn hỗ trợ xây dựng trường công lập gần khu công nghiệp bởi nhiều khu công nghiệp tập trung hàng chục nghìn lao động nhưng trường học lại thiếu trầm trọng trẻ phải đi học xa, sĩ số lớp quá tải.
Đồng thời có mô hình trường bán trú - bán trú linh hoạt cho con em công nhân; có “phòng sinh hoạt học tập” đặt ngay trong khu nhà trọ giúp trẻ có nơi học ổn định, tránh ảnh hưởng từ môi trường thiếu an toàn.
“Chúng ta không thể để một bộ phận lớn con em lực lượng lao động nòng cốt của nền kinh tế phải chịu thiệt thòi về cơ hội giáo dục. Công bằng giáo dục không chỉ là chuyện vùng núi, miền xuôi mà còn ở công bằng ngay trong lòng các đô thị công nghiệp.” – bà Trân đề nghị.
Cũng về vấn đề công bằng trong giáo dục, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (đoàn ĐBQH Đồng Tháp) đề nghị bổ sung vào mục tiêu cụ thể, đối tượng thụ hưởng và các dự án thành phần trong dự thảo nghị quyết chương trình Mục tiêu Quốc gia về Giáo dục nội dung: đảm bảo quyền và cơ hội học tập công bằng, thực chất của trẻ em tự kỷ và khuyết tật thông qua đầu tư phát triển đội ngũ giáo viên giảng dạy chuyên biệt và hệ thống cơ sở vật chất cần thiết.
Bà cho rằng đầu tư cho giáo dục trẻ em khuyết tật và tự kỷ là sự đầu tư thông minh cho một xã hội công bằng, nhân văn và bền vững.
“Việt Nam có khoảng 6,2 triệu người khuyết tật và trong đó có khoảng 1 triệu trẻ em tự kỷ. Mặc dù Việt Nam đã có chính sách giáo dục hòa nhập, thực tế vẫn tồn tại nhiều khó khăn như thiếu trầm trọng giáo viên được đào tạo chuyên sâu, cơ sở vật chất và tài liệu giảng dạy phù hợp, các dịch vụ can thiệt sớm phần lớn là tư nhân với chi phí là gánh nặng lớn đối với nhiều gia đình. Nhiều trẻ em được nhận vào trường học thông thường nhưng không nhận được sự hỗ trợ chuyên biệt dẫn đến việc hòa nhập vẫn chỉ là hình thức”. – Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm phân tích.
Bà cũng dẫn chứng một số mô hình trên thế giới thành công trong việc đảm bảo quyền học tập và hòa nhập cho các trẻ em này như Phần Lan, Nhật Bản. Đồng thời, bà cho rằng bằng cách thống nhất nhận thức, cam kết nguồn lực và tham khảo giải pháp từ kinh nghiệm quốc tế, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một hệ thống giáo dục mà ở đó mọi trẻ em đều có cơ hội phát triển tối đa năng lực của mình, được trao cơ hội sống tự lập và đóng góp. Điều này sẽ giảm bớt gánh nặng dài hạn cho gia đình và xã hội.
Do vậy, bên cạnh những chính sách đặc thù đã có dành cho người khuyết tật và trẻ em khuyết tật, để xây dựng nền giáo dục hòa nhập hiện đại, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm kiến nghị chính phủ xem xét thực thi một số giải pháp:
- Đẩy mạnh đào tạo, chuẩn hóa đội ngũ giáo viên chuyên biệt và nâng cao năng lực cho giáo viên hòa nhập, hướng tới cải thiện tỷ lệ giáo viên học sinh đặc thù.
- Thành lập các trung tâm hỗ trợ nguồn tại địa phương, nơi có các chuyên gia đầy đủ năng lực về tư vấn, đánh giá và đồng hành với nhà trường và gia đình.
- Ứng dụng kế hoạch giáo dục cá nhân cho từng trẻ, song hành cùng với mở rộng bảo hiểm y tế chi trả cho các dịch vụ trị liệu.
- Đầu tư cho công nghệ hỗ trợ. Giáo dục hòa nhập thành công phụ thuộc vào đội ngũ giáo viên được đào tạo bài bản và các công cụ hỗ trợ phù hợp./.
