Đặc biệt coi trọng vai trò của biển đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước, nên tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật đất đai. Theo đó, trong dự thảo Luật, ban soạn thảo đưa vào một số quy định mới với mục đích phát huy hiệu quả hơn nữa vai trò của biển. Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên VOV2 bên lề nghị trường về Dự thảo luật, chuyên gia trong lĩnh vực biển - PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng còn nhiều băn khoăn.
PV: Thưa PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, là chuyên gia trong lĩnh vực biển, ông đánh giá như thế nào về những điểm mới liên quan đến biển trong dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) đang được Chính phủ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến?
PGS Chu Hồi: Tôi thấy Điều 16 trong mục giải thích thuật ngữ của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), ban soạn thảo định nghĩa: Đất ngập nước ven biển kéo dài đến 6 hải lý. Quy định như thế là vô lý vì với khoảng cách 6 hải lý, có những chỗ như ở miền Trung, biển sâu đến hàng trăm mét. Tôi chả thấy nước nào quy định như thế.
Luật hiện hành của chúng ta quy định đất ngập nước hiện ở mức trung bình thấp, lần này kéo ra đến 6 hải lý. Quy định như vậy sẽ chồng chéo lên luật Biển Việt Nam, Luật Tài nguyên môi trường biển và hải đảo, Luật quy hoạch…
PV: Ở góc độ khoa học biển, thì những vùng đất ven biển, đất ngập nước ven biển đang được định nghĩa như thế nào, ông?
PGS Chu Hồi: Trong khái niệm khoa học có phân ra vùng đất ven biển và vùng bờ biển, tức là vùng người ta gọi là nơi chuyển tiếp giữa biển và đất liền, và đến vùng biển ven bờ. Thế nhưng, trong luật đất đai sửa đổi của mình, ban soạn thỏa đang tham vọng là muốn gọi một loại hình đất đai là đất ngập nước ven biển. Khi mình đã nói ven biển rồi mà lại gọi là đất, tức là xuống tận đáy biển. Chữ ven biển theo khoa học biển là không gồm đáy biển. Còn vùng biển ven bờ, tức là vùng biển mà ở gần từ bờ biển trở ra, nhưng mình quy định như vậy là gọi tất cả là đất. Như vậy nó khác nhau về bản chất, khác nhau về thế mạnh sử dụng và khác nhau về tài nguyên. Đương nhiên nó cũng khác nhau về phương thức sử dụng
PV: Vậy nếu Ban soạn thảo mà chủ trì là Bộ Tài nguyên và Môi trường không xem xét lại quy định này, theo ông, Luật có thể gây ra những hệ lụy gì?
PGS Chu Hồi: Đối với biển, tài nguyên và không gian biển, người ta sử dụng không gian 3 chiều. Nhưng đất là không gian 2 chiều cho nên phân cho người dân ta hay nói là bao nhiêu héc-ta thôi. Nói như thế để muốn phân biệt biển với đất, nó khác nhau, và ta đừng “vơ đũa cả nắm” để rồi muốn hành nó thế nào thì hành, không tôn trọng quy luật tự nhiên. Chúng ta hay nói đến câu chuyện thích ứng và thuận thiên, nhưng khi thể hiện vào văn bản chúng ta lại không thuận thiên. Một điểm quan trọng là khi chúng ta gọi biển là đất, với cơ chế thị trường như vừa rồi, thì ở vùng nước ấy - thường là để nuôi trồng thủy sản hay khai thác tự nhiên để cho đất tiếp tục bồi lấn ra biển nhưng khi mình lấy nó theo tư tưởng của luật đất đai thì người được sử dụng vùng biển đó hiểu theo nghĩa của Luật đất đai. Người ta sẽ chỉ thích lấp biển đi để bán đất, vì nó nhiều tiền hơn. Như thế tức là chúng ta vô tình tiếp tay cho việc lấn biển. Quy định sẽ làm méo mó thực tế và làm hại lâu dài đến vùng biển. Tôi không hiểu vì lẽ gì mà kéo biển ra, kéo đất ra đến đáy biển, dù đây là đất lãnh thổ. Nếu thế tại sao không kéo ra 12 hải lý?
PV: Qua thực tế cũng như từ nghiên cứu khoa học, ông có kiến nghị gì để việc quản lý, sử dụng tài nguyên đất sẽ hiệu quả hơn, đồng thời không gây hại đến biển?
PGS Chu Hồi: Chúng ta chỉ cấp diện tích mặt biển thôi và đã cho người dân nuôi trồng thủy sản theo đề án Chính phủ từ cách đây gần 2 năm rồi nhưng đến giờ còn không cấp được cho ai để nuôi ở 3 hải lý, chứ chưa nói Luật đất đai lại muốn kéo ra đến 6 hải lý.
Đất đai có nhiều loại, bản chất khác nhau, có nhiều thế mạnh khác nhau trong sử dụng. Nếu biết phát huy nó thì sẽ sử dụng lâu dài và bền vững. Quy định về điều này trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) hiện còn chưa rõ. Ban soạn thảo cần phải làm rõ, cụ thể hơn nữa, phân biệt rằng đất có nhiều loại, thí dụ đất ao hồ khác, đất ven biển khác…phải phân biệt rõ. Nếu không thì những nơi như thế sẽ bị lấp hết để làm đất.
PV: Xin cảm PGS Nguyễn Chu Hồi về cuộc trao đổi!
Nghe cuộc trao đổi dưới đây: