Miễn viện phí – chính sách nhân văn, đảm bảo quyền chăm sóc sức khỏe của người dân
Chiều 1-12, tại Hội thảo xin ý kiến định hướng xây dụng đề án từng bước thực hiện chính sách miễn viện phí, tiến sĩ Vũ Mạnh Hà, Thứ trưởng thường trực Bộ Y tế cho biết, những năm qua Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong công tác y tế. Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế năm 2024 đạt trên 94% dân số, mạng lưới khám, chữa bệnh rộng khắp. Năng lực chuyên môn của các cấp chuyên sâu, cấp cơ bản ban đầu được nâng cao đáng kể. Danh mục thuốc thiết bị y tế thuộc phạm vi quyền lợi của người bệnh có thẻ bảo hiểm y tế ngày càng mở rộng.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, nước ta cũng phải đối mặt với những thách thức lớn khi chi tiêu cho khám chữa bệnh từ tiền túi của người dân vẫn ở mức cao (khoảng 40%). Nguy cơ nghèo hóa do bệnh tật vẫn hiện hữu, nhất là đối với những người nghèo, nhóm yếu thế, người mắc bệnh mạn tính hoặc điều trị dài ngày.
Vì vậy, chủ trương từng bước tiến tới miễn viện phí là yêu cầu khách quan, cấp thiết, vừa thể hiện bản chất tốt đẹp của hệ thống chính sách xã hội Việt Nam, vừa đảm bảo quyền được chăm sóc sức khỏe của người dân.
“Chính sách miễn viện phí không chỉ là một giải pháp tài chính y tế mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, trọng tâm là giảm gánh nặng chi phí cho người dân, đặc biệt là người nghèo ở các nhóm dễ tổn thương, đảm bảo công bằng trong tiếp cận dịch vụ y tế, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe, đẩy mạnh hoàn thiện hệ thống y tế theo hướng bền vững, giảm nguy cơ người dân trì hoãn hoặc bỏ điều trị do chi phí điều trị tăng cao”, tiến sĩ Vũ Mạnh Hà nhấn mạnh.
Cũng theo Tiến sĩ Vũ Mạnh Hà, trên thế giới, nhiều quốc gia áp dụng chính sách y tế miễn phí hoặc BHYT toàn dân đã đạt kết quả tích cực: giảm tỷ lệ nghèo hóa do y tế, tăng khả năng tiếp cận dịch vụ, kiểm soát bệnh tật hiệu quả và giảm chi phí điều trị muộn. Đây là những kinh nghiệm đáng tham khảo để Việt Nam xây dựng mô hình phù hợp với điều kiện phát triển, nguồn lực và cấu trúc hệ thống y tế trong nước.
Lộ trình miễn viện phí sẽ triển khai theo 3 giai đoạn
Bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế, Bộ Y tế thông tin, năm 2024, chi khám chữa bệnh BHYT toàn quốc gần 140.000 tỷ đồng, tăng hơn 18.000 tỷ đồng (15%) so với cùng kỳ 2023. Người dân đang phải tự trả khoảng hơn 40% chi phí khám chữa bệnh, tương đương khoảng 21.000 tỷ/ năm. Trong khi đó, y tế cơ sở chưa cung cấp đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám sàng lọc bệnh tật chưa triển khai rộng rãi.
Bà Trần Thị Trang nhấn mạnh, "miễn viện phí" tức là tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân, đồng thời giảm và hạn chế phần cùng chi trả của người bệnh.
Chính sách này phải dựa trên nền tảng trụ cột là bảo hiểm y tế, có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước và các nguồn khác, đồng thời thực hiện có lộ trình. Ngân sách nhà nước và quỹ BHYT sẽ chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu, giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân - trước hết là đối với đối tượng chính sách xã hội, người yếu thế, người có thu nhập thấp và một số trường hợp cần ưu tiên khác.
“Chúng tôi sẽ xác định gói dịch vụ y tế cơ bản thuộc phạm vi miễn phí bao gồm danh mục dịch vụ, bệnh, thuốc, thiết bị y tế. Bao phủ các bệnh thông thường, ưu tiên bệnh cần thiết trước, mở rộng dần phạm vi theo yêu cầu chuyên môn phù hợp khả năng ngân sách nhà nước, Quỹ bảo hiểm y tế, kết hợp huy động xã hội hóa. Chính sách sẽ xây dựng mức chi tối đa cho mỗi lượt khám chữa bệnh, dựa trên chi phí nội trú - ngoại trú bình quân toàn quốc, điều chỉnh theo năm hoặc giai đoạn, trừ các bệnh và kỹ thuật có chi phí lớn. Trước mắt, mô hình áp dụng tại cơ sở khám chữa bệnh ban đầu, tuyến cơ bản, gồm bệnh viện công và tư. Việc triển khai theo lộ trình, có thứ tự ưu tiên, phù hợp mức đóng, khả năng cân đối Quỹ bảo hiểm y tế và điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ”, bà Trần Thị Trang cho biết.
Theo đề xuất của Bộ Y tế, bắt đầu từ năm 2026, lộ trình miễn viện phí sẽ triển khai theo 3 giai đoạn, mức đóng bảo hiểm y tế cũng sẽ tăng theo. Cụ thể như sau:
-Từ năm 2026, người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần theo nhóm đối tượng và lộ trình ưu tiên; Cũng từ năm 2026, người tham gia bảo hiểm y tế là người thuộc hộ gia đình cận nghèo, người từ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, được áp dụng mức hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi.
Giai đoạn này cũng nâng mức chi trả bảo hiểm y tế cho thuốc, trang thiết bị y tế và kỹ thuật khám chữa bệnh, đồng thời điều chỉnh mức đóng bảo hiểm y tế từ năm 2027 lên khoảng 5,1%, có ngân sách hỗ trợ cho đối tượng chính sách.
- Giai đoạn năm 2028-2030, mục tiêu giảm chi từ tiền túi xuống dưới 30%, mở rộng thanh toán bảo hiểm y tế cho thuốc, thiết bị y tế, kỹ thuật; thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh có chi phí hiệu quả; chi trả dịch vụ phòng bệnh từ quỹ bảo hiểm y tế; nâng tỉ lệ bao phủ bảo hiểm y tế lên trên 95% dân số;
Từ năm 2030 lên tiếp tục tăng mức đóng bảo hiểm y tế lên 5,4% và thử nghiệm bảo hiểm y tế bổ sung, đa dạng gói quyền lợi.
- Giai đoạn sau năm 2030, hướng tới bảo hiểm y tế toàn dân. Miễn viện phí toàn dân trong phạm vi gói dịch vụ cơ bản; sàng lọc 3-5 bệnh phổ biến;
Từ năm 2032 , tăng mức đóng bảo hiểm y tế lên 6%. Đồng thời hoàn thiện y tế cơ sở và hệ thống thanh toán bảo hiểm y tế thông minh, đa tầng, đa gói quyền lợi.
"Dù có chính sách miễn viện phí hay không vẫn phải tăng đóng bảo hiểm y tế để đáp ứng nhu cầu điều trị của người dân. Vì mức đóng bảo hiểm y tế hiện nay của nước ta rất thấp, chưa thay đổi trong 10 năm qua. Trong khi quyền lợi của người tham gia BHYT ngày càng được mở rộng, mô hình bệnh tật, nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng gia tăng, chi phí khám chữa bệnh những năm sau đều cao hơn các năm trước. Nếu không tăng mức đóng thì chúng ta không có đủ nguồn lực để chi trả toàn bộ chi phí y tế. Do đó, việc nâng mức đóng bảo hiểm y tế là điều mà chúng ta vẫn phải thực hiện để bảo đảm mở rộng tối đa quyền lợi cho người dân", bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Bảo hiểm Y tế, Bộ Y tế giải thích.
