Theo bác sĩ chuyên khoa I, Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga, Bộ Quốc phòng, đối với các triệu chứng thông thường, người bệnh có thể điều trị bằng thuốc hạ sốt, giảm ho... Kháng sinh không diệt được virus nhưng được dùng để dự phòng hoặc điều trị nhiễm khuẩn trên người có sức đề kháng yếu, nhiều bệnh nền hoặc đã có bằng chứng nhiễm khuẩn. Người bệnh có thể dùng một hoặc hai loại phối hợp, thời gian dùng thường 7-10 ngày.
Trong quá trình điều trị tại nhà, người bệnh còn có thể sử dụng các thuốc kháng virus (ức chế sự nhân lên của virus), kháng đông (ngừa đông máu) và kháng viêm (corticoids) nhằm ngăn rối loạn đáp ứng miễn dịch. Đối với những loại thuốc này, bác sĩ Huy Hoàng cảnh báo người bệnh nên thận trọng và phải sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ, không nên dùng tùy tiện, có thể phản tác dụng.
1. Thuốc kháng virus
Chỉ nên dùng trong vòng 7 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên (thường là sốt). Mỗi đợt nên dùng 5-10 ngày hoặc theo đúng hướng dẫn của chương trình thử nghiệm.
Khi đang dùng thuốc kháng virus, thì KHÔNG ĐƯỢC dùng kết hợp với thuốc kháng viêm corticoids.
2. Thuốc kháng đông
Hiện nay có khá nhiều bệnh nhân có bệnh nền đang dùng thuốc kháng đông. Các bệnh nhân có bệnh về van tim, bệnh tiểu đường, bệnh xơ vữa mạch, rối loạn chuyển hóa lipid, béo phì, ít vận động... đều có nguy cơ dễ tạo cục máu đông từ đó gây tắc mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ... Với các bệnh nhân này thì dù có nguy cơ Covid-19 hay không, đều cần dự phòng bằng việc uống thuốc kháng đông hàng ngày.
Do vậy, trên các bệnh nhân có nhiều bệnh nền, nếu chưa dùng thuốc kháng đông, cần xem xét việc sử dụng sớm thuốc ức chế kết tập tiểu cầu (aspirin và/hoặc clopidogrel).
Thuốc thông dụng là acid salicylic hay Aspirin hàm lượng thấp (75-200mg) uống hàng ngày, hàm lượng cao lại không tác dụng. Thuốc thông dụng tiếp theo là clopidogrel 75mg dùng hàng ngày. Có thể chỉ dùng hoặc Aspirin hoặc clopidogel hoặc phối hợp cả 2 loại này.
Thứ hai là nhóm ức chế yếu tố 10 hoạt hóa, hay ức chế Xa hay anti-Xa. Các thuốc thông dụng là rivaroxaban hay apixaban. Trong hướng dẫn dùng gói thuốc B cho F0 tại nhà của Sở Y tế TPHCM, Bộ Y tế và Sở Y tế Hà Nội đều có hướng dẫn dùng hai loại này (rivaroxaban hoặc apixaban).
Đối với người bình thường, thuốc kháng đông được sử dụng khi SpO2 xuống dưới 95% và/hoặc khó thở. Tuy nhiên, đôi khi triệu chứng khó thở là do căng thẳng, do tâm lý nên cần thận trọng khi tự đánh giá mình có khó thở hay không.
Thuốc kháng đông có nguy cơ gây chảy máu, do đó những người đang chảy máu (xuất huyết dạ dày, kinh nguyệt...). Do đó những người bị các chứng bệnh dễ chảy máu (giảm tiểu cầu, bệnh ưa chảy máu...) không được dùng để dự phòng.
Về cơ bản, nếu không có chống chỉ định thì dùng thuốc kháng đông khá an toàn. Tuy nhiên, tất cả bệnh nhân đều nên nhắn tin hoặc gọi điện cho bác sĩ trước khi dùng.
3. Thuốc kháng viêm:
Loại thường được sử dụng cho bệnh nhân là Dexamethasone 0,5mg x 12 viên, hoặc Methylprenisolon 16mg x 1v uống sau khi ăn.
Đây là nhóm thuốc dễ bị lạm dụng nhất, và lại có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.
F0 triệu chứng nhẹ và không triệu chứng thì KHÔNG ĐƯỢC DÙNG thuốc kháng viêm. Bởi đây là nhóm thuốc làm giảm miễn dịch, giảm sự đề kháng của cơ thể. Trong giai đoạn đầu khi virus mới xâm nhập và đang nhân lên, dùng thuốc kháng viêm sẽ khiến cho virus càng dễ dàng nhân lên.
Ngoài việc giúp sức cho virus dễ dàng nhân lên, thuốc kháng viêm corticoids còn làm cho người bệnh dễ bị nhiễm khuẩn, nhiễm nấm...
Corticoids làm nặng tình trạng tăng đường máu, tăng huyết áp trên các bệnh nhân có bệnh này.
Thuốc kháng viêm (Corticoid) CHỈ DÙNG khi SpO2 thường xuyên ở mức 94% trở xuống. Tuy nhiên, với F0 tại nhà KHÔNG NÊN tự ý dùng mà bắt buộc phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Corticoids chỉ có tác dụng khi bệnh nhân Covid-19 ở mức độ vừa hoặc nặng.
Các khuyến cao trên các tạp chí y khoa danh tiếng đều yêu cầu CHỐNG CHỈ ĐỊNH dùng corticoids khi người bệnh chưa đến mức nhập viện.
BS Nguyễn Huy Hoàng
