Lý do khiến nữ sinh tự gây tổn thương bản thân
BS Nguyễn Hoàng Yến, Phòng điều trị Tâm thần Nhi - Vị thành niên, Viện sức khỏe Tâm thần Quốc gia- người trực tiếp khám và điều trị cho nữ sinh này cho biết, bệnh nhân được xác định mắc rối loạn nhân cách ranh giới. Tiền sử bệnh nhân khỏe mạnh, bình thường, sống cùng bố mẹ và em gái. Trước đây, em có học lực khá giỏi, ở trường không có mâu thuẫn hoặc xích mích với bạn bè, thầy cô.
Theo lời kể của mẹ bệnh nhân, từ nhỏ em đã có tính cách bướng bỉnh, được chiều chuộng, thường cảm thấy bố mẹ không hiểu mình, khó tương tác với bố mẹ.
Khoảng 3 năm nay, do áp lực trong học tập, bố mẹ lại thường xảy ra mâu thuẫn khiến bệnh nhân cảm thấy căng thẳng, ức chế, khó thư giãn, giải tỏa, khó kiềm chế cảm xúc, dễ nổi nóng cáu gắt với mọi người. Người nhà nhận thấy cảm xúc bệnh nhân thường thay đổi thất thường, lúc vui vẻ nói cười, có lúc ngồi khóc một mình. Bệnh nhân bướng bỉnh, không vâng lời người lớn, thiếu tập trung, sao nhãng trong học tập nên học lực dần sa sút.
Bệnh nhân ăn ngủ thất thường, tự làm tổn thương bản thân bằng cách lấy dao rọc giấy rạch vào cẳng tay, hành vi được thực hiện nhiều lần vào nhiều thời điểm khác nhau, các vết rạch ngày càng sâu, tổn thương nhiều hơn với mục đích làm đau để giải tỏa cảm xúc.
Mẹ bệnh nhân thấy con gái có nhiều dấu hiệu bất thường nên đã đưa bệnh nhân đến Viện Sức khỏe tâm thần Quốc gia để điều trị.
Chia sẻ với bác sĩ, bệnh nhân cho biết luôn có cảm giác lo sợ bản thân mình sẽ bị bỏ rơi. Em cho rằng bố mẹ không yêu thương mình như trước đây, nhiều lúc có cảm giác trống rỗng. Em sống thu mình, trầm tính hơn, ít giao tiếp với người thân, bạn bè trong đời thực. Qua mạng internet, em kết bạn và thành lập nhiều nhóm với mục tiêu chia sẻ với nhau những tiêu cực và hướng dẫn cách giải tỏa cảm xúc bằng việc tự gây thương tích.
Qua thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán nữ sinh bị rối loạn nhân cách ranh giới. Sau khi được điều trị bằng liệu pháp tâm lý kết hợp dùng thuốc, cảm xúc của bệnh nhân ổn định hơn, vui vẻ, cởi mở trò chuyện với bác sĩ, không có hành vi bất thường.
Phát hiện, can thiệp sớm rối loạn nhân cách ranh giới ở trẻ
Rối loạn nhân cách là bệnh lý phổ biến ở độ tuổi thanh thiếu niên, chiếm khoảng 11% bệnh nhân tâm thần ngoại trú và lên đến 50% bệnh nhân tâm thần nội trú. BS Lê Công Thiện, Phó trưởng bộ môn Tâm thần Trường Đại học Y Hà Nội, Trưởng phòng điều trị Tâm thần Nhi - Vị thành niên (Viện Sức khỏe tâm thần Quốc gia), tỉ lệ rối loạn nhân cách ranh giới trong cộng đồng có thể chiếm từ 1,6% đến hơn 5% dân số. Đặc biệt, bệnh lý này phổ biến ở độ tuổi thanh thiếu niên.
Các nguyên nhân dẫn đến rối loạn nhân cách ranh giới là do gen di truyền, sự thay đổi các chất dẫn truyền thần kinh, rối loạn phát triển não bộ và nguyên nhân tâm lý xã hội như các hành vi ngược đãi trong gia đình, sự xung đột giữa cha mẹ và con cái, bị lạm dụng tình dục, bị bỏ rơi, không được đáp ứng nhu cầu chăm sóc về thể chất và về tinh thần.
Các chuyên gia cho biết, hiện chưa có nghiên cứu đánh giá nguyên nhân nào nổi trội hơn. Nhưng nếu trên một trẻ đã có bất thường về gen hay rối loạn chất truyền thần kinh mà môi trường gia đình lại không hòa thuận, có biến cố, thiếu sự quan tâm hoặc trẻ gặp áp lực học hành, khi chuyển trường, chuyển cấp ... thì đó là những yếu tố thuận lợi khiến bệnh rối loạn nhân cách xuất hiện sớm hơn.
BS Lê Công Thiện cho biết, ở tuổi dậy thì, trẻ thường có những biến đổi tâm lý, sinh lý phức tạp, trẻ thường tỏ ra bướng bỉnh, thậm chí một số trẻ có xu hướng nổi loạn. Tuy nhiên, cha mẹ cần chú ý để phân biệt sự bướng bỉnh do sinh lý lứa tuổi hay trẻ đang gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần.
“Khi con cái bướng bỉnh, cãi lại, cha mẹ nên hết sức bình tĩnh xem lại tình huống, bản chất đó là cái gì. Thứ hai cha mẹ nên xem đó có phải là hành vi lặp đi lặp lại không, tính chất lan tỏa như thế nào, với những ai, trong hoàn cảnh nào? Ví dụ trẻ chỉ bướng bỉnh, phản ứng với một người thôi còn với người khác vẫn bình thường thì chưa chắc đó là bệnh lý. Nếu vẫn chưa chắc chắn nữa thì cha mẹ có thể tham vấn các bác sĩ chuyên khoa về sức khỏe tâm thần hoặc chuyên gia tư vấn tâm lý. Sau đó, đánh giá lại các triệu chứng rồi mới thuyết phục và đưa trẻ đến gặp bác sĩ” - BS Lê Công Thiện nói.
Để phát hiện sớm trẻ bị rối loạn nhân cách, BS Thiện khuyên cha mẹ nên để ý sát sao các con, kịp thời phát hiện bệnh thông qua các biểu hiện như sau:
- Trẻ thường có tâm lý sợ bị bỏ rơi và tìm mọi cách để tránh bị bỏ rơi (có thể việc bị bỏ rơi chỉ là do trẻ tưởng tượng ra), không chịu được việc ở một mình và luôn có nhu cầu người khác ở bên
- Trẻ có kiểu quan hệ không ổn định và mãnh liệt, yêu ghét thất thường.
- Thường có nhìn nhận tiêu cực về bản thân
-Thể hiện sự bốc đồng trong các hành vi như tiêu tiền vô độ, lái xe không an toàn..., thay đổi cảm xúc thường xuyên, biểu hiện sự tức giận dữ dội, khó kiểm soát cơn giận.
- Có hành vi tự sát, tự gây hại bản thân hoặc đe dọa tự sát lặp đi lặp lại.
Các bác sĩ cũng cho biết, việc phát hiện sớm bệnh lý rối loạn nhân cách sẽ giúp trẻ được can thiệp, điều trị sớm, tránh các rối loạn tâm thần đồng diễn như rối loạn khí sắc, rối loạn, lo âu, trầm cảm, rối loạn lạm dụng chất gây nghiện...cũng như có cuộc sống và mối quan hệ bình thường với mọi người xung quanh.
