Việt Nam đang trong mùa cao điểm mưa giông - giai đoạn tiềm ẩn nhiều hiểm họa thiên tai, trong đó sét là mối đe dọa thường trực.
Khi trời mưa giông, thường hay xảy ra hiện tượng sấm chớp và sét. Sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây và đất hay giữa các đám mây mang điện tích trái dấu. Sét có thể đánh vào bất kỳ đâu, bất kỳ đối tượng hoặc vật thể nào khi có đủ các yếu tố hình thành nên sét.
Hơn thế, khi phóng điện, tia sét có thể di chuyển với tốc độ 36.000km/h và ảnh hưởng trong vòng 8km với nhiệt độ lên đến 27.700 độ C (nóng hơn 5 lần bề mặt của Mặt Trời), gây chết người hoặc bị thương hay hư hại tài sản... Sét thường xuất hiện trước, trong, thậm chí cả sau cơn mưa.
Sét có thể gây thương tích cho con người theo các cách đánh thẳng vào vị trí nạn nhân từ trên đám mây xuống; khi nạn nhân đứng cạnh vật bị sét đánh, sét có thể phóng qua khoảng cách không khí giữa người và vật (hiện tượng sét đánh tạt ngang), khi nạn nhân tiếp xúc với vật bị sét đánh (sét lan truyền)…
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Anh - Giám đốc Trung tâm báo tin động đất cảnh báo sóng thần, Viện Các Khoa học Trái đất, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam khẳng định: Sét đánh thẳng là nguy hiểm nhất, thông thường tỷ lệ tử vong rất cao. Tuy nhiên sét không chỉ đánh thẳng mà còn có thể lan truyền trên mặt đất, mặt nước, các đường dây truyền sóng vô tuyến, điện thoại…, hoặc đánh cảm ứng. Do đó, hiện tượng sét đánh vào tivi, các thiết bị điện tử trong nhà không phải là điều hiếm gặp. Hiện nay, đường dây điện của chúng ta đều có chống sét bảo vệ, giảm thiểu thiệt hại nhưng 1 số khu vực, do dòng sét quá lớn nên thiết bị vẫn bị hỏng hóc.
"Chớp là ánh sáng quang học do sét tạo nên. Đó là một dấu hiệu nhận biết sét đánh. Ngoài ra, khi sét đến gần, chúng ta cũng có thể cảm giác bị dựng tóc, giống điện giật." - TS Nguyễn Xuân Anh cho hay.
Để đảm bảo an toàn cho bản thân, khi có hiện tượng giông sét, khuyến cáo người dân không đi ngoài đường, không tham gia các hoạt động ngoài trời…, cần ở những nơi an toàn như trong nhà có hệ thống chống sét.
Khi cơn mưa giông xuất hiện, sét không chỉ có ở nơi có mưa mà nó có thể đánh cách nơi đó từ 10-15km. Vì vậy, để an toàn, bạn nên nhớ quy tắc nghe nhìn. Bởi trong cơn giông, bạn sẽ nhìn thấy chớp rồi sau đó mới nghe thấy tiếng sấm - tiếng nổ do sét đốt nóng không khí. Đếm thời gian giữa hai hiện tượng này rồi chia cho 3 là cách giúp bạn xác định được khoảng cách tới nơi sét xảy ra. Càng đếm được ít hơn thì sét càng gần bạn hơn.
Ví dụ: khoảng cách giữa tia chớp và tiếng sấm là 30, chia cho 3 sẽ ra khoảng cách từ chỗ bạn đứng đến nơi xảy ra sét là 10km.
Nếu đang ở ngoài trời, không thể đi về những nơi an toàn thì nên tuân thủ quy tắc không đứng thành nhóm vì sét đánh xuống dễ gây tai nạn thảm khốc, tránh khu vực đồng không mông quạnh, nên đi dưới những tòa nhà cao tầng để hạn chế sét đánh thẳng, không đứng cạnh cây cối... Khi thấy dấu hiệu tóc bị dựng lên có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Khi đó, bạn nên ngay lập tức bịt tai và ngồi xổm xuống vì sét đánh sẽ gây tiếng động lớn, có thể làm tổn thương tai.
