Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 đã kết thúc, tuy nhiên đề thi môn Toán gây rất nhiều tranh cãi. Nhiều thí sinh kêu "đề dài và khó". Để rộng đường dư luận, phóng viên VOV2 đã tham vấn nhiều chuyên gia trong lĩnh vực toán học để cùng phân tích và đánh giá khách quan.
TS Đặng Minh Tuấn, giảng viên trường ĐH Giáo dục cho rằng: Đề thi theo Chương trình 2018 có sự tiến bộ rõ rệt, thể hiện rõ tư duy đổi mới trong kiểm tra đánh giá: Tập trung vào năng lực tư duy, hiểu và vận dụng toán học. Đề thi có nhiều câu hỏi gắn với thực tiễn, đòi hỏi học sinh phải đọc hiểu – chọn lọc thông tin – mô hình hóa – giải quyết vấn đề. Đề thi có tính phân hóa hợp lý, có nhiều câu kiểm tra năng lực suy luận, phân tích chứ không đơn thuần là kỹ thuật giải.
Cụ thể ở bài toán Hàm số: Ở đề thi dành cho thí sinh thi theo chương trình GDPT 2006: Cho hàm bậc ba, yêu cầu tìm cực trị → Làm theo công thức; với thí sinh thi theo chương trình GDPT 2018: Cho bảng số liệu đầu ra từ mô hình thực tế → Học sinh phải đoán dạng đồ thị, chọn mô hình phù hợp → Không học thuộc được, buộc phải tư duy.
Ở phần toán Xác suất thực tiễn: thí sinh thi theo chương trình GDPT 2006: Rút bi trong hộp, áp dụng tổ hợp đơn giản. Với thí sinh thi theo chương trình GDPT 2018: Một hãng vận chuyển 3 kiện hàng tới 2 địa điểm, tính xác suất giao sai, thí sinh làm bài phải hiểu tình huống, đọc kỹ đề, tư duy xác suất bù trừ.
Theo TS Đặng Minh Tuấn: Những thay đổi này cho thấy Bộ GD-ĐT đang tiệm cận hướng đánh giá năng lực kiểu PISA có câu hỏi nhóm, câu hỏi ngắn, chứ không chỉ còn chỉ là câu hỏi trắc nghiệm.
Đề thi theo Chương trình 2006: Vẫn theo lối cũ quen thuộc, thiên về kỹ thuật giải toán và luyện đề, ít tình huống thực tiễn, ít khuyến khích tư duy phân tích. Học sinh luyện nhiều đề mẫu có thể làm tốt, nhưng thiếu khả năng linh hoạt khi gặp bài toán mới.
Từ đề thi năm 2025 đặt ra vấn đề đổi mới phương pháp dạy và học Toán. Để học sinh học tốt theo định hướng mới, giáo viên cần thay đổi từ dạy theo “đề” sang dạy theo “năng lực”.
Cụ thể từ cách dạy cũ là: Học công thức, giải nhanh, giải tắt, hiểu bản chất vấn đề và vận dụng vào thực tiễn, dạy theo dạng bài mẫu, dạy theo năng lực và tình huống mở. Với phương pháp truyền thống: Một chiều, thầy giảng, trò chép thì phương pháp mới tương tác, thảo luận, khám phá, phương pháp cũ tập trung luyện đề, tập trung rèn tư duy phân tích, giải quyết vấn đề.
Bây giờ với những yêu cầu mới, giáo viên cần áp dụng phương pháp dạy học theo tình huống thực tiễn (mô hình hóa điện, chi phí, vận chuyển…).; sử dụng GeoGebra/Desmos để trực quan hóa hình học và đồ thị; thiết kế bài tập phân tầng, từ cơ bản đến mở rộng; tăng cường đánh giá giữa kỳ, theo dự án nhỏ, bài toán thực tế.
Cũng theo TS Đặng Minh Tuấn, Đề thi năm nay là tín hiệu tích cực cho giáo dục Toán học Việt Nam. Nó cho thấy kỳ thi không còn là cuộc đua ghi nhớ công thức, mà đang dần trở thành nơi kiểm tra năng lực tư duy, sáng tạo, phản biện của người học. Và để học sinh vượt qua được, chính chúng ta – những người thầy – cũng cần thay đổi cách dạy.
Việc thí sinh kêu "đề thi dài, nhiều câu hỏi khiến thí sinh lúng túng", PGS, TS Ngô Hoàng Long- Phó trưởng khoa Toán - Tin, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho rằng:
Nếu so sánh độ dài của đề thi năm nay so với năm 2024 thì đề thi không dài hơn. Việc các câu hỏi có độ dài nhất định nhằm giúp thí sinh hiểu thấu đáo yêu cầu của đề - điều này gắn với yêu cầu đánh giá năng lực của CT GDPT 2018 môn toán, trong đó yêu cầu học sinh phải có năng lực giao tiếp với toán học. Cụ thể, học sinh phải đọc văn bản dài về toán, từ đó nhận biết chắt lọc được những thông tin cần và từng bước xây dựng mô hình để giải quyết bài toán trong thực tế. Đây là nhiệm vụ mà Chương trình GDPT 2018 hướng đến.
Cũng theo PGS, TS Ngô Hoàng Long: Chúng ta muốn phát triển năng lực của thí sinh, muốn có kỳ thi Đánh giá năng lực thì việc có những đề thi dài như vậy là tất yếu. Mặt khác cần phải nhìn rộng ra khi chúng ta phải giải quyết những vấn đề toán học trong cuộc sống thì có khi chúng ta phải đọc hàng trăm tài liệu khác nhau để tìm ra 1 phương hướng, một mô hình để giải quyết bài toán thực tế nên đề thi này là bước nhỏ giúp học sinh từng bước giải quyết các bài toán lớn hơn. Thay vì trước đây chúng ta giải những bài toán quá khó thì bây giờ chúng ta tập trung mục tiêu: Học sinh hiểu được cái vấn đề khó và sau khi hiểu được vấn đề khó trong thực tế thì bài toán lại trở nên đơn giản và hoàn toàn có thể giải quyết được.
Đề thi toán theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới có những bài kiểm tra kỹ năng đọc hiểu vấn đề đề từ đó xây dựng mô hình toán học không thể tạo cơ hội cho thí sinh tích bừa nếu không hiểu đề. Việc đổi mới đề thi tác động đến phương pháp dạy và học toán trong trường phổ thông, giúp học sinh phát triển tư duy thay vì giải toán một cách máy móc./.
