Nghe bài viết tại đây:
Trong năm qua, những cơn bão lớn dồn dập trên biển Đông hướng về đất liền, Việt Nam là một trong những nước chịu hậu quả nặng nề do bão lũ mà nguồn cơn là biến đổi khí hậu.
Ngư dân là những người sống gần biển, mưu sinh nhờ biển và vì thế tác động của những cơn bão cũng nặng nề hơn. Tiến sĩ Mai Văn Khiêm - GĐ Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia cho rằng mỗi người người cần hiểu về biến đổi khí hậu.
"Chúng ta đã chứng kiến 20 năm qua, biển Đông Việt Nam và các vùng biển khác như Ấn Độ Dương, Đại Tây Dương tần suất xuất hiện những cơn bão mạnh và rất mạnh với cường độ gió trên cấp 12, cấp 16 (siêu bão) đã thường xuyên hơn", tiến sĩ khiêm phân tích, biến đổi khí hậu làm cho bầu không khí nóng lên, là điều kiện cần tạo nguồn năng lượng cần thiết cho bão hình thành và phát triển.
Tiến sĩ Khiêm cho biết, những báo cáo gần đây đánh giá biến đổi khí hậu có thể là nguyên nhân làm gia tăng cường độ bão và số lượng các cơn bão mạnh tăng lên từ 2-11%.
Các hiện tượng như nhiệt độ tăng, nước biển dâng, bão nhiệt đới mạnh hơn với nguy cơ sóng dâng lên mạnh, lũ sông, hạn hán đe dọa sinh kế người dân…
Các chi phí do biến đổi khí hậu chưa được ước tính nhưng chi phí của thiên tai có thể được coi như là con số đại diện. Vì hầu hết thiên tai ở Việt Nam đều liên quan đến khí hậu. Ngành bị ảnh hưởng nhiều nhất là nông nghiệp, bao gồm trồng trọt, nuôi trồng thủy sản, chăn nuôi…Và vậy, theo tiến sĩ Mai Văn Khiêm nâng cao công tác dự báo phải đi liền với kỹ năng thích ứng, chủ động phòng tránh sớm của ngư dân.
"Bài toán thiên tai là bài toán quản trị rủi ro, quan trọng nhất là ngày mai ngày kia cơn bão vào thì ảnh hưởng mức độ thấp đến mức cao là bao nhiêu để sẵn sàng phương án chủ động rằng là mọi người dân, mọi cộng đồng luôn chủ động", ông Khiêm nói.
Tính chủ động ở đây chính là ngư dân cần nắm được mối liên hệ giữa hoạt động con người và biến đổi khí hậu, ví dụ như khai thác tài nguyên quá mức, chặt phá rừng ngập mặn, xả thải gây ô nhiễm.
Ngoài ra, cần hiểu chính sách, quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu, từ đó biết quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong các chương trình hỗ trợ của Nhà nước.
Người dân cần được hướng dẫn thay đổi tập quán sản xuất và sinh hoạt phù hợp với điều kiện khí hậu mới. Chẳng hạn, chuyển đổi cơ cấu cây trồng – vật nuôi thích ứng với nước mặn, áp dụng mô hình canh tác thông minh với khí hậu (CSA), nuôi trồng thủy sản bền vững, hay di dời nhà ở, công trình ra khỏi vùng sạt lở nguy hiểm.
Bên cạnh đó, họ cần học kỹ năng phòng tránh và ứng phó thiên tai như sơ tán khi có bão, gia cố nhà cửa, sử dụng thiết bị cảnh báo sớm, và tổ chức cứu hộ cộng đồng. Bà Nguyễn Thị Lụa ở vùng biển Thanh Hóa cho biết, đến nay nhà ai có tàu thuyền đánh bắt cũng đều biết tải các phần mềm dự báo thời tiết để tránh bão kịp thời.
"Chúng tôi được cán bộ hướng dẫn là trên tàu luôn có radio để bắt sóng, rồi điện thoại có dứng dụng Windy để theo dõi gió và thời tiết", bà Lụa chia sẻ.
Để thực hiện các mục tiêu trên, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức của cộng đồng ngư dân về chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng lên đến nguồn lợi và môi trường sinh thái đang được quan tâm.
Như tại tỉnh Đồng Tháp, tỉnh sẽ không cấp văn bản chấp thuận cho đóng mới, cải hoán, thuê, mua tàu cá đối với tàu cá làm nghề cấm, nghề hạn chế phát triển theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, tỉnh sẽ tăng cường tuần tra, kiểm tra, kiểm soát hoạt động khai thác thủy sản và xử lý nghiêm các hoạt động đánh bắt hải sản không có giấy phép, đánh bắt sai vùng, không đúng nghề. Chủ trương này rất được ngư dân địa phương đồng tình ủng hộ nhưng cần có những chính sách hỗ trợ của nhà nước kèm theo.
Khi được trang bị kiến thức và kỹ năng đầy đủ, cộng đồng cư dân sống ven biển sẽ chủ động hơn trong việc bảo vệ môi trường, giảm thiểu thiệt hại và duy trì sinh kế ổn định.
Đồng thời, việc này còn góp phần xây dựng cộng đồng bền vững, nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên biển – đảo, và tăng cường khả năng phục hồi sau thiên tai.
Việc giáo dục và phổ biến kiến thức về biến đổi khí hậu cho người dân ven biển không chỉ giúp họ thích nghi hiệu quả mà còn là nền tảng để phát triển kinh tế biển bền vững, bảo vệ chủ quyền và môi trường sống cho các thế hệ mai sau./.
