Ngày 27 tháng 2 năm nay ngành Y kỷ niệm 70 năm ngày Bác Hồ viết thư gửi đến Hội nghị cán bộ y tế toàn quốc (27/02/1955 - 27/02/2025), với những lời căn dặn vô cùng sâu sắc. Trong chặng đường 70 năm qua, lời dạy của Người về “Thật thà đoàn kết; Thương yêu người bệnh; Xây dựng nền y học nước nhà” vẫn là kim chỉ nam cho ngành Y trong quá trình xây dựng và phát triển.

Nhìn lại 70 năm qua, Y tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu rất đáng tự hào trên nhiều lĩnh vực, đáp ứng nhu cầu ngày một cao hơn về chăm sóc y tế, khám chữa bệnh cho người dân. Việt Nam có mạng lưới y tế bao phủ từ trung ương đến xã, phường, thôn, bản. Hệ thống Y tế dự phòng có sự phát triển mạnh mẽ, đóng góp vào thành tựu quan trọng trong sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân như thanh toán được bệnh đậu mùa, bại liệt, loại trừ uốn ván sơ sinh – đặc biệt Việt Nam đã khống chế thành công nhiều bệnh truyền nhiễm mới nổi như Covid-19 và trở thành quốc gia kiểu mẫu trong khống chế dịch, được thế giới nghi nhận.

Trong lĩnh vực điều trị, các y bác sĩ Việt Nam đã không ngừng nỗ lực để cải thiện chất lượng dịch vụ thông qua việc ứng dụng công nghệ vào quá trình quản lý, điều hành và hoạt động chuyên môn y tế. Nỗ lực tiếp cận các kỹ thuật y tế tiên tiến hiện đại của thế giới trên nhiều lĩnh vực – đặc biệt là điều trị tim mạch và phẫu thuật ghép tạng.

TS. BS Nguyễn Công Hựu - Giám đốc Bệnh viện E từng chia sẻ: “chúng ta có thể tự hào mà nói rằng mọi loại bệnh tim thế giới mổ được thì Việt Nam cũng mổ được. Chúng ta có một đội ngũ y bác sĩ đam mê với nghề, tận tụy vì bệnh nhân”.

Nhìn vào những thành tựu của chuyên ngành phẫu thuật tim Việt Nam thời gian qua – đặc biệt trong lĩnh vực tim mạch can thiệp, có thể khẳng định chúng ta đã hội nhập sâu rộng với thế giới khi áp dụng thành công nhiều kỹ thuật tiên tiến, sánh ngang với các quốc gia phát triển trên toàn cầu như can thiệp tim bẩm sinh, can thiệp bệnh lý động mạch vành phức tạp, phẫu thuật tim nội soi với công nghệ 3D... Bệnh nhân Việt Nam đã không còn phải ra nước ngoài, không còn phải chờ đợi lâu mới được điều trị - dù là các ca bệnh khó và phức tạp nhất.

Với ghép tạng, dù đi sau thế giới gần nửa thế kỷ, nhưng hiện nay Y tế nước ta đã làm chủ được kỹ thuật ghép các tạng quan trọng nhất như gan, thận, tim, tụy, phổi, giác mạc. Trình độ ghép tạng của các bác sĩ Việt Nam được đánh giá ngang tầm với các nước có nền y học tiên tiến trên thế giới. Đặc biệt, năm 2024 vừa qua, lần đầu tiên các bác sĩ Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức thực hiện thành công ca ghép tim/gan đồng thời trên một bệnh nhân bị suy gan và giãn cơ tim ở giai đoạn cuối. Đây là một kỳ tích chưa từng có trong lịch sử y học nước nhà, góp phần đưa tên Việt Nam vang danh trên bản đồ y học thế giới.

Cho đến nay Việt Nam đã có 26 trung tâm ghép tạng trải dài khắp đất nước – đặc biệt không chỉ bệnh viện tuyến Trung ương thực hiện tốt kỹ thuật này mà một số bệnh viện tuyến địa phương cũng bắt đầu làm chủ được kỹ thuật ghép tạng.

Kể từ năm 2022 đến nay Việt Nam là nước duy nhất Đông Nam Á có tên trong sách quốc gia thực hiện hơn 1.000 ca hiến/ghép tạng mỗi năm và trở thành nước đứng đầu Đông Nam Á về số ca ghép tạng.

Nhờ triển khai thành công kỹ thuật ghép các tạng, đã có nhiều cuộc đời được hồi sinh, đã nhân lên hy vọng với những bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo mà chỉ có ghép tạng mới có thể được sống tiếp.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, Y tế Việt Nam vẫn còn nhiều những khó khăn, thách thức.

Phát biểu tại buổi làm việc với Bộ Y tế nhân kỷ niệm Ngày Thầy thuốc Việt Nam ngày 24/2, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ, "một trong những thách thức lớn nhất của ngành y tế là thực hiện nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe nhân dân, sức khỏe cộng đồng, tạo được nguồn nhân lực chất lượng tốt cho xã hội, tạo được cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc cho mọi người dân".

Hiện nay hệ thống khám chữa bệnh ở nước ta được thực hiện theo 3 cấp chuyên môn, bao gồm: cấp ban đầu, cơ bản và cấp chuyên sâu. Ở mỗi cấp chuyên môn, để thực hiện tốt nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe nhân dân đều có những khó khăn, thách thức phải vượt qua.

Với tuyến cơ sở - dù được bao phủ rộng khắp, nhưng chất lượng hoạt động chưa thực sự đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của nhân dân - đặc biệt là y tế tuyến xã, huyện ở một số vùng khó khăn. Sự phân bổ nhân lực y tế không đồng đều - đặc biệt nhân lực chất lượng cao tập trung nhiều ở các thành phố lớn, dẫn đến sự chênh lệch về chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh giữa các vùng miền. Đây cũng là nguyên nhân khiến bệnh nhân phải về tuyến trên điều trị, vừa tốn kém về kinh tế, vừa làm kéo dài tình trạng quá tải ở các bệnh viện tuyến trung ương, bệnh viện chuyên khoa tuyến cuối.

Với các bệnh viện tuyến trung ương, mặc dù thực hiện được nhiều kỹ thuật cao mang tầm thế giới, nhưng cơ sở vật chất, trang thiết bị, vật tư y tế chưa thật sự đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh chất lượng cao của người dân. Tình trạng thiếu thuốc, đặc biệt là thuốc hiếm, thuốc mới chưa được giải quyết dứt điểm, khiến người bệnh phải chờ đợi hoặc tự mua với giá cao.

Những năm gần đây, xu hướng trẻ hóa bệnh tật, đặc biệt là các bệnh không lây nhiễm như tăng huyết áp, tim mạch, đái tháo đường... gia tăng nhanh cũng đặt hệ thống y tế đứng trước những thách thức lớn.

Trong kỷ nguyên mới của dân tộc, để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và hội nhập quốc tế, ngành Y cần có những giải pháp đột phá để tận dụng cơ hội và giải quyết những thách thức hiện nay.

Với sự thay đổi về mô hình bệnh tật, để đổi mới hoạt động của y tế cơ sở theo hướng chú trọng phòng bệnh, nâng cao sức khỏe, quản lý và điều trị các bệnh không lây nhiễm, bệnh mạn tính, cần tăng cường năng lực tổng thể của các trạm y tế xã, bệnh viện huyện, thông qua việc đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị, đào tạo nhân lực phù hợp. Tiến tới xây dựng mô hình can thiệp dự phòng cho từng nhóm bệnh tại tuyến y tế cơ sở.

Song song đó cần đẩy mạnh chuyển đổi số tại các tuyến y tế để tối ưu hóa quy trình khám chữa bệnh theo hướng nhanh, gọn, hiệu quả, tiếp cận nhanh hơn với mô hình bệnh viện thông minh. Tận dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị những bệnh lý nguy hiểm.

Đổi mới cơ chế tài chính, tháo gỡ những khó khăn về mặt thể chế, tạo điều kiện để hệ thống y tế công – đặc biệt là các bệnh viện tuyến TW thuận lợi hơn trong việc cải tạo cơ sở vật chất, mua sắm vật tư, trang thiết bị y tế, nhằm phát huy thế mạnh của đơn vị để tiếp tục phát triển các kỹ thuật y tế tiên tiến, không chỉ phục vụ bệnh nhân trong nước mà thu hút cả bệnh nhân nước ngoài đến Việt Nam điều trị.

Những thành tựu quan trọng mà Y tế Việt Nam đạt được trong chặng đường 70 năm qua sẽ là nền móng để ngành Y vượt qua khó khăn, vượt lên chính mình, vững bước vào kỷ nguyên mới.