Ngày 6/6, tiếp theo chương trình Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV bàn về chủ trương đầu tư 5 dự án giao thông trọng điểm quốc gia, trong đó có dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội (VĐ4) và dự án đường Vành đai 3 TP.HCM (VĐ3) – hai công trình hạ tầng giao thông đô thị lớn bậc nhất cả nước.
Đây là 2 dự án có vai trò liên kết vùng, thúc đẩy phát triển đô thị hóa và có ý nghĩa rất lớn đối với việc phát triển KT- XH đã được dự kiến đầu tư trong giai đoạn 2011 – 2022. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhất là sự hạn chế về nguồn lực nên chưa có điều kiện để triển khai trong giai đoạn này. Đến nay, các điều kiện về cơ sở pháp lý, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, nhu cầu thực tiễn và nguồn lực cơ bản đáp ứng yêu cầu, do vậy, việc triển khai 2 dự án trong giai đoạn 2021 – 2025 là cần thiết.
Theo đề xuất của Chính phủ, Dự án VĐ4 có chiều dài 112,8 km, gồm 103,1 km đường vành đai 4 và 9,7 km tuyến nối theo hướng cao tốc Nội Bài – Hạ Long, đi qua địa phận TP. Hà Nội (58,2km); Hưng Yên (19,3km) và Bắc Ninh (25,6km). Dự án đường Vành đai 3 TP.HCM dài 76,34 km, đi qua địa phận TP.HCM (47,51km); Đồng Nai (11,26km); Bình Dương (10,76km) và Long An (6,81km).
Cả hai dự án đều theo quy mô quy hoạch 6-8 làn xe cao tốc và hệ thống đường đô thị song hành 2 bên. Riêng đường Vành đai 4 sẽ giải phóng mặt bằng (GPMB) dự trữ cho tuyến đường sắt vành đai. Trên cơ sở kết quả dự báo nhu cầu vận tải, phù hợp các giải pháp đầu tư và nguồn lực, giai đoạn 1 đầu tư theo quy mô 4 làn xe cao tốc hạn chế, vận tốc thiết kế 80 km/h đồng thời đầu tư xây dựng đường song hành 2 bên.
Dự án đường VĐ4 thủ đô Hà Nội sơ bộ tổng mức đầu tư giai đoạn 1 khoảng 85.813 tỷ đồng, sử dụng vốn Ngân sách Nhà nước và vốn BOT của nhà đầu tư, trong đó vốn BOT 29.447 tỷ đồng. Dự án này diện tích đất chiếm dụng khoảng 1.341 ha, kinh phí GPMB, tái định cư khoảng 19.590 tỷ đồng.
Tại Tờ trình số 211, Chính phủ kiến nghị Dự án đường VĐ4 sẽ có hình thức đầu tư là đầu tư công kết hợp, được chia thành 7 dự án thành phần; tách riêng phần GPMB và xây dựng đường song hành triển khai độc lập theo địa giới hành chính giữa các địa phương, riêng dự án thành phần 2 gồm hệ thống đường cao tốc toàn tuyến và tuyến nối 9,7 km do UBND TP. Hà Nội là cơ quan có thẩm quyền.
Còn dự án VĐ3 TP.HCM sơ bộ tổng mức đầu tư giai đoạn 1 khoảng 75.378 tỷ đồng, sử dụng toàn bộ vốn Ngân sách Nhà nước, trong đó ngân sách Trung ương tham gia là 38.741 tỷ đồng. Dự án này chiếm khoảng 642,7 ha, kinh phí GPMB, tái định cư khoảng 41.589 tỷ đồng. Dự án đường VĐ3 TP.HCM được kiến nghị đầu tư theo hình thức đầu tư công, chia thành 8 dự án thành phần, tách riêng phần GPMB và phần xây dựng triển khai độc lập theo địa giới giữa các địa phương.
Chính phủ dự kiến thời gian thực hiện 2 dự án là từ năm 2022 đến năm 2027.
Với ý nghĩa quan trọng quốc gia, 2 dự án đầu tư xây dựng VĐ3, VĐ4 nhận được sự quan tâm đặc biệt của các đại biểu Quốc hội cũng như công luận. 2 tuyến đường lớn sẽ tạo động lực phát triển cho 2 vùng kinh tế lớn của đất nước, nên cần cơ chế đặc thù cho dự án đặc thù... là nội dung những ý kiến đóng góp của nhiều đại biểu Quốc hội.
Thảo luận tại tổ, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn ĐBQH TP.HCM) cho rằng, nhiều năm qua, hệ thống đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông đường bộ còn rất hạn chế. Theo ông, 2 dự án VĐ3, VĐ4 đều có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế. “Hà Nội và TP.HCM là cửa ngõ giao lưu quốc tế, điểm đến của khách du lịch và nhà đầu tư quốc tế, cho nên đầu tư đảm bảo hạ tầng giao thông thông suốt cũng là điểm nhấn để quảng bá, thu hút đầu tư và du lịch quốc tế đến với Việt Nam. Nếu như được thông qua đầu tư, đường Vành đai 3 TPHCM và Vành đai 4 Hà Nội sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.” – Đại biểu Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh.
Ông Trần Hoàng Ngân phân tích thêm, với đường Vành đai 3 TP.HCM, càng có ý nghĩa quan trọng hơn vì đặt trong khu vực Đông Nam Bộ với dân số khoảng 18 triệu dân nhưng đóng góp tới 40% GDP cả nước và trên 40% tổng thu ngân sách. “Cụ thể năm 2022, vùng Đông Nam Bộ có 6 tỉnh, nhưng được giao thu ngân sách lên tới 600.000 tỉ đồng trong tổng thu ngân sách cả nước khoảng 1.400.000 tỉ đồng. Như vậy, khi đầu tư cho đường Vành đai 3 thúc đẩy kết nối vùng sẽ thúc đẩy vùng này đóng góp nhiều hơn cho cả nước cả về GDP và thu ngân sách, đồng thời phát huy lợi thế tiềm năng trong vùng”
Tuy nhiên, cũng theo đại biểu Trần Hoàng Ngân để 2 dự án này được hoàn thành vai trò sứ mệnh cần có sự chú trọng đặc biệt: “Trong chiến lược phát triển 2011-2020, chúng ta đã phải tạm dừng vành đai 3 do nhũng khó khăn sau khủng hoảng tài chính 2008 kéo dài. Vì thế giai đoạn này cần kiềm chế lạm phát, nếu lạm phát xảy ra, các dự án đầu tư công sẽ tiếp tục bị kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến sự thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội”
Bày tỏ ý kiến về dự án VĐ4, đại biểu Hoàng Văn Cường ( đoàn ĐBQH TP. Hà Nội) cho rằng, Hà Nội là không chỉ là Thủ đô của cả nước mà là vùng Thủ đô của rất nhiều tỉnh. Sự phát triển của Hà Nội liên quan đến phát triển của các địa phương trong vùng. Việc phát triển đường Vành đai 4 không chỉ giải quyết vấn đề của riêng Hà Nội mà sẽ giải quyết vấn đề liên vùng Thủ đô. Nếu dự án này được vận hành, ý nghĩa của “vùng Thủ đô” sẽ thực sự được phát huy tác dụng. “Tất cả đầu mối giao thông từ phía Nam lên phía Bắc, từ phía Đông sang phía Tây đi qua khu vực Hà Nội sẽ đều bị ảnh hưởng nếu không có đường Vành đai 4. Nếu có đường vành đai 4 sẽ giải quyết được kết nối giao thông mang tầm quốc gia. Có đường Vành đai 4 chạy qua sẽ tạo đà thúc đẩy các nguồn lực đầu tư phát triển các trung tâm công nghiệp, đô thị” – Đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.
Tuy nhiên, đại biểu Hoàng Văn Cường lưu ý, việc rà soát tổng vốn đầu tư là cần thiết, phải lấy căn cứ, kinh nghiệm, đơn giá đã thực hiện các công trình tương đồng để có tính toán phù hợp. Thậm chí cần thiết phải tính đến việc xây dựng cả đường cao tốc và đường song hành.
Còn theo đại biểu Hà Quốc Trị (đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa), thời gian qua, Chính phủ rất quan tâm đến việc phát triển đường cao tốc, đường bộ, hàng không trong chiến lược phát triển chung. Việc xem xét chủ trương đầu tư 5 dự án giao thông trọng điểm là quyết định quan trọng để tạo ra bước đột phá trong phát triển kinh tế xã hội của các vùng. Tuy nhiên, ông Hà Quốc Trị cũng lưu ý, một vấn đề lớn hiện nay mà các địa phương có tuyến đường cao tốc đi qua gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc đó là giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện các dự án.
“Để tháo gỡ những khó khăn vướng mắc này từng địa phương phải lập quy hoạch, kế hoạch các vùng khoáng sản phục vụ cho phát triển các tuyến đường này, trong đó phải có quy hoạch, kế hoạch, đặc biệt là khi triển khai các dự án thì phải tập trung các nguồn lực vào giải phóng mặt bằng để dự án được triển khai thuận lợi, không ảnh hưởng đến tiến độ chung”, đại biểu Hà Quốc Trị nêu ý kiến.
Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, dự án đường Vành đai 3,4 là những trục đường quan trọng để giải tỏa ách tắc của hệ thống giao thông đường bộ hiện nay, từ đó, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của cả vùng. Tuy nhiên, để dự án được triển khai thuận lợi, việc giải phóng mặt bằng là vấn đề mấu chốt cần các địa phương tham gia vào cuộc để dự án suôn sẻ, trơn tru.
“Tôi rất mong muốn dự án này khi thực hiện sẽ có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, người dân và đặc biệt là chủ đầu tư cần có sự quyết tâm cao trong tổ chức thi công, tổ chức thực hiện dự án phải công tâm, khách quan, vô tư, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của mình đối với người dân, trong từng dự án” - đại biểu Phạm Văn Hòa bày tỏ.
Với tầm quan trọng của 2 dự án đường VĐ3 và VĐ4 và sự mong mỏi của người dân, công tác triển khai các dự án tới đây cần quyết tâm rất lớn cùng các biện pháp mạnh mẽ từ phía Quốc hội, Chính phủ và các Bộ, ngành, địa phương liên quan để đảm bảo dự án được triển khai đồng bộ, hiệu quả, sớm hình thành tuyến vành đai liên kết vùng, tạo sức bật mới.
