Ở Việt Nam, nhiều dự án ứng dụng công nghệ cảnh báo sự cố đã được triển khai. Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã xây dựng Kế hoạch quốc gia ứng phó sự cố tràn dầu, trong đó chú trọng hệ thống quan trắc tự động tại các cảng biển trọng điểm như Vũng Tàu, Hải Phòng, Đà Nẵng.
Một số doanh nghiệp dầu khí cũng đã đầu tư hệ thống cảm biến rò rỉ, camera giám sát hồng ngoại, kết nối dữ liệu về trung tâm điều hành. Đặc biệt, năm 2023, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp với các chuyên gia Nhật Bản thử nghiệm hệ thống UAV phun chế phẩm phân hủy dầu, vừa phát hiện vừa xử lý tại chỗ.
Ông Phạm Văn Sơn, Tổng Thư ký Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Ứng phó sự cố môi trường Việt Nam (SOS), chia sẻ: "Chúng tôi chủ động để tìm ra những giải pháp hiệu quả và tiếp tục hoàn thiện trong quá trình thực tế xử lý sự cố rò rỉ hóa chất tràn dầu".
Mỗi sự cố rò rỉ hóa chất hay tràn dầu đều là bài học nhãn tiền về cái giá phải trả khi chúng ta chậm trễ trong phòng ngừa. Công nghệ cảnh báo hiện đại chính là “lá chắn” bảo vệ con người và môi trường trước hiểm họa. Tuy nhiên, công nghệ chỉ phát huy tác dụng khi được vận hành trong một hệ thống quản lý chặt chẽ, đồng bộ và gắn với trách nhiệm của từng cá nhân, doanh nghiệp.
Đó không chỉ là câu chuyện tiết kiệm chi phí, mà quan trọng hơn là phù hợp với đặc thù Việt Nam, nơi phần lớn sự cố không phải là thảm họa quy mô lớn, mà là những sự cố vừa và nhỏ nhưng xảy ra thường xuyên. Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Đặng Vũ Minh, Chủ tịch danh dự Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh: "Khi ô nhiễm dầu trên mặt nước thì chỉ cần phát hiện sớm, xử lý sớm một vài giờ thôi thì như vậy hậu quả sẽ được giảm rất nhiều. Cái đáng chú ý nhất là các nhân viên của trung tâm SOS của anh Phạm Văn Sơn đã đóng ở trên nhiều địa phương trong cả nước, được trang bị những thiết bị phù hợp để xử lý sự ô nhiễm môi trường nên việc giải quyết rất kịp thời".
Thực tế, trong hơn 10 năm qua, Trung tâm SOS đã trực tiếp xử lý gần 90 sự cố tràn dầu, rò rỉ hóa chất; tư vấn xây dựng kế hoạch ứng phó cho hơn 50 doanh nghiệp, địa phương; tổ chức hơn 150 lớp tập huấn cho trên 10.000 học viên. PGS.TS Đỗ Thị Lan, Trưởng khoa Môi trường, Đại học Nông Lâm, Đại học Thái Nguyên cho rằng kinh nghiệm thực tiễn của Trung tâm SOS là nguồn tài nguyên quý để truyền đạt cho thế hệ trẻ.
Những giải pháp từ Trung tâm SOS cho thấy một hướng đi đúng, không chỉ dựa vào công nghệ nhập khẩu, mà còn tự tìm ra giải pháp phù hợp với thực tiễn trong nước. Đó cũng là minh chứng cho sự trưởng thành của khoa học công nghệ môi trường Việt Nam, khi vừa bảo vệ môi trường sống, vừa góp phần khẳng định vị thế quốc gia trong nỗ lực toàn cầu chống ô nhiễm./.
