Nghe bài viết tại đây:
Tháng 3/2024, tàu hàng Giang Anh 18 bị chìm tại vùng biển Cù Lao Chàm, tỉnh Quảng Nam (nay là TP Đà Nẵng) gây tràn dầu, đe dọa khu bảo tồn biển.
Tháng 4/2025, vụ va chạm giữa hai tàu container trên sông Long Tàu (TP. Hồ Chí Minh) khiến hàng trăm mét khối dầu tràn ra môi trường, tác động đến hàng chục hecta rừng ngập mặn ở Cần Giờ.
Tổng diện tích đất, cây rừng bị ảnh hưởng do dầu tràn là gần 31 hecta, vết dầu dính vào lá, đất, thân cây. Ngoài ra 20 hộ nuôi trồng thuỷ sản bị thiệt hại với tổng sản lượng gần 3,5 tấn. Chuyên gia môi trường PGS.TS Vũ Thanh Ca cho biết, dầu tràn đe dọa nghiêm trọng đến hệ thống sinh thái biển, đặc biệt có thể xóa sổ diện tích lớn rừng ngập mặn.
"Trong rừng ngập mặn, sóng rất là yếu, cho nên dầu tràn sẽ tiếp tục tồn tại ở đó và khi nước rút thì dầu sẽ bám dần vào rễ cây ở rừng", chuyên gia Vũ Thanh Ca lý giải, cây của rừng ngập mặn phải luôn luôn nổi lên trên mặt bùn để lấy ôxi. "Nếu như ô nhiễm dầu tràn thì dầu sẽ phủ lên trên cây và rễ đấy, khiến cây không thể nào hô hấp được nữa và dẫn tới chết hàng loạt”.
Việt Nam là một trong số những quốc gia có được những khu động- thực vật có tính đa dạng sinh học cao. Nhiều nghiên cứu cũng đã cho thấy biển Việt Nam có các hệ sinh thái điển hình cho vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa như: Hệ sinh thái rặng san hô, hệ sinh thái thảm cỏ biển, hệ sinh thái rừng ngập mặn…
Hiện nay, chất lượng môi trường biển và vùng ven bờ của Việt Nam tiếp tục suy giảm theo chiều hướng xấu, bị ô nhiễm và suy thoái. Môi trường biển nước ta đang phải đối mặt với những thách thức tù chính các hoạt động phát triển gồm cả trên biển và trên đất liền.
Việc quản lý, kiểm soát hoạt động xả thải ra biển từ các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất ven biển đang bộc lộ yếu kém và sự cố môi trường ven biển xảy ra thường xuyên ở quy mô khác nhau. Và vì vậy, một sự cố môi trường biển như tràn dầu cũng hủy hoại nhiều tầng thực vật - động vật.
Chuyên gia môi trường Vũ Thanh Ca cảnh báo, đối với rạn san hô cũng tương tự như vậy. "San hô cực kỳ nhạy cảm đối với dầu tràn và nếu như dầu tràn phủ lên thì san hô sẽ chết. Hoặc sẽ chịu sức ép rất lớn, khiến san hô căng thẳng sẽ tạo nên một số hóa chất...Do vậy san hô có một hiện tượng là tẩy trắng".
Đặc biệt, lượng vật, chất đăng ký và xin cấp phép nhận chìm ra biển trong thời gian gần đây cũng gia tăng theo nhu cầu đầu tư, chuyển dịch kinh tế. Các công trình trên biển và ven biển càng ngày càng được xây dựng thêm nhiều đã tác động mạnh đến hệ sinh thái biển, chất lượng nước biển và, trầm tích biển.
Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hệ thống xử lý chất thải còn yếu, công tác giám sát lỏng lẻo và ý thức bảo vệ môi trường chưa cao. Những sự cố này là lời cảnh báo về sự cần thiết phải tăng cường phòng ngừa, giám sát và ứng phó kịp thời nhằm bảo vệ tài nguyên, đa dạng sinh học và phát triển kinh tế biển bền vững.
Để xử lý và khắc phục hậu quả của các sự cố môi trường biển, Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cả trước mắt lẫn lâu dài. Bởi theo các chuyên gia, người dân sống ven biển, mưu sinh từ biển sẽ chịu tác động đầu tiên khi có sự cố môi trường biển.
Gia đình chị Nguyễn Thị Chinh ở Nghệ An có tàu đánh bắt ngoài biển. Với những ngư dân như chị, biển an toàn nghĩa lời đời sống người dân cũng được đảm bảo.
"Không mong sự cố gì hết đặc là biệt là sự cố dầu tràn hay ô nhiễm vì là chất lượng cá ở đó cũng bị ảnh hưởng, mình sẽ phải đánh bắt ở vùng khác chẳng hạn. Nên khi ra khơi là phải kiểm tra thiết bị trên tàu đầy đủ thì anh em mới đi biển", chị Chinh nói.
Đứng trước các sự cố trên, cơ quan chức năng đã huy động lực lượng chuyên trách, sử dụng phao quây, thiết bị thu gom và hóa chất phân tán để xử lý dầu tràn hoặc chất độc hại. Đồng thời, tiến hành quan trắc, đánh giá mức độ ô nhiễm nước, trầm tích và sinh vật biển, nhằm khoanh vùng khu vực bị ảnh hưởng và đưa ra biện pháp phục hồi phù hợp.
Bên cạnh đó chúng ta đã xác định rõ nguyên nhân và trách nhiệm của các bên gây ra sự cố, xử lý nghiêm theo pháp luật, đồng thời yêu cầu bồi thường, khắc phục hậu quả để đảm bảo tính răn đe và công bằng./.
