Nếu bản "Tuyên ngôn Độc lập" mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc trước Quảng trường Ba Đình lịch sử ngày 2/9/1945 đã khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, thì "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" được phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam vào ngày 20/12/1946 là văn bản kêu gọi toàn dân đứng lên bảo vệ thành quả cách mạng và tuyên chiến với thực dân Pháp. Có lẽ, trong lịch sử dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong số ít người đã chắp bút nên nhiều văn bản quan trọng đối với vận mệnh dân tộc như vậy.
Sau khi cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời, nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ nước nhà. Tuy nhiên, chính quyền cách mạng non trẻ ngay lập tức phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thử thách. Trong tình thế hiểm nghèo, Đảng ta và chính phủ lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu đã sáng suốt vạch ra đường lối đấu tranh bảo vệ chính quyền và nền tự do độc lập mới giành được.
Theo Đại tá, PGS.TS Trần Ngọc Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến như lời hịch cứu quốc, tuyên bố đanh thép trước kẻ thù xâm lược về ý chí và quyết tâm sắt đá bảo vệ độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.
"Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến 19/12/1946 là lời hiệu triệu, như ngọn cờ tập hợp sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Trong lời kêu gọi đó, xét về mặt ngôn ngữ là một văn kiện cực kỳ súc tích, ngắn gọn, dễ hiểu, một áng văn hùng hồn. Còn về nội dung thì Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến toát lên nhiều nội dung quan trọng bao trùm toàn bộ đường lối kháng chiến của Việt Nam lúc bấy giờ, vạch rõ mục tiêu kháng chiến, rồi phương pháp đứng lên kháng chiến: ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, ai có gậy gộc thì dùng gậy gộc. Và trong Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến cũng khẳng định 1 chân lý Không có gì quý hơn độc lập tự do của dân tộc Việt Nam, đồng thời khẳng định một niềm tin tất thắng vào cuộc kháng chiến trường kỳ của nhân dân Việt Nam".
PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng cho biết, hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân ta đã đoàn kết, chung sức đồng lòng đem hết tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để bước vào cuộc trường chinh đầy gian khổ nhưng hết sức vinh quang. Đó là 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp giành thắng lợi oanh liệt mà đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy 5 châu, chấn động địa cầu; Tiếp theo là 21 năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước kết thúc bằng đại thắng mùa xuân năm 1975 lịch sử, thống nhất đất nước, vững bước tiến lên con đường chủ nghĩa xã hội.
Chỉ khoảng 200 từ nhưng bằng văn phong giản dị, lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh như lời hịch non sông, là hiệu lệnh cứu nước trong thời khắc tổ quốc lâm nguy. Một quyết định đúng đắn, kịp thời của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong hoàn cảnh không thể nhân nhượng thực dân Pháp được nữa, vì nhân nhượng là mất nước. Dân tộc ta không còn lựa chọn nào khác nên buộc phải đứng lên kháng chiến chống quân xâm lược.
79 năm trôi qua, nhưng tinh thần của Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến vẫn còn vang vọng, như hồn thiêng sông núi Việt Nam thôi thúc toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta tiếp tục phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, vì một đất nước Việt Nam hòa bình, độc lập, thịnh vượng, hùng cường, dân giàu nước mạnh, dân chủ công bằng, văn minh.
