Tiêu dùng có trách nhiệm

Nghe chương trình tại đây:

Sau đại dịch covid-19, tình trạng cắt giảm việc làm, sụt giảm thu nhập khiến nhiều người bắt đầu suy nghĩ về lối sống tiêu dùng của mình.

Phan Huyền Trang – 30 tuổi, nhân viên văn phòng của một công ty ở Hà Nội. Thu nhập trung bình trước đây của Trang dao động từ 10-13 triệu/ tháng. Tiền thuê nhà, xăng xe đi lại và ăn uống chiếm một khoản cố định khoảng 6 triệu đồng. Riêng chi phí cho quần áo mới mỗi tháng cô gái này đều chi từ 1-2 triệu đồng

"Là con gái mà, em rất thích quần áo mới. Hàng mua các shop trên mạng rất rẻ, chỉ vài trăm nghìn đã có bộ độ mới, rất thích" - Trang nói.

Năm 2023, Trang phải thay đổi công việc do công ty cắt giảm lao động. Gần 3 tháng xin việc, sống bằng số tiền tiết kiệm ít ỏi. Trang nghĩ đến ngay những chiếc váy mặc không quá 10 lần là cho vào góc tủ.

"Em phải tiết giảm chi tiêu và việc tiết giảm đầu tiên là giảm mua quần áo, đồ đạc linh tinh. Khi đấy mình nhận ra, trước mình mua nhiều, dùng không bao nhiêu" - Trang thừa nhận có những món đồ hàng năm không động đến chỉ vì lý do không thích, không hợp lắm hoặc bị...lãng quên.

Rẻ chưa hẳn đã là tiết kiệm – nhiều người trẻ khẳng định như vậy khi họ đã trải qua quãng thời gian say mê và ngập ngụa trong những món đồ giá rẻ được mua trong những đợt giảm giá sốc.

Tại Mỹ, xu hướng “tiêu dùng dưới định mức” (underconsumption core) đang nở rộ với lối sống tập trung vào việc sử dụng đồ dùng trong nhiều năm thay vì mua mới theo trào lưu.

Họ sẽ chia sẻ đồ của mình đã dùng trong nhiều năm như khăn tắm, mỹ phẩm dùng hết mới mua lọ mới, đồ secondhand chất lượng...Những người tham gia phong trào này không mua đồ thay thế hoặc dự trữ cho đến khi đồ đang dùng hỏng hóc nặng. Theo dữ liệu của Google Trends, lượt tìm kiếm cụm từ "underconsumption core" đã tăng hơn 4.250% trong 12 tháng qua.

Tại Việt Nam, Shopee và đơn vị khảo sát Kantar Profiles công bố kết quả khảo sát về hành vi mua sắm của Gen Z trong quý 2/2024, cũng chỉ rõ sự thay đổi trong hành vi mua sắm từ bốc đồng sang có chủ đích của thế hệ này.

Theo báo cáo, cứ 2 Gen Z sẽ có 1 người dành ít nhất 5 ngày để tìm hiểu về sản phẩm trước khi mua, bao gồm đọc đánh giá (26%), xem video giới thiệu sản phẩm (20%) và tìm kiếm thông tin giá cả.

Đặc biệt, 2/3 Gen Z xem các nền tảng thương mại điện tử là điểm khởi đầu cho hành trình mua sắm của họ, đồng thời thể hiện sự tin tưởng vào các nền tảng này để tìm hiểu về sản phẩm trước khi chốt đơn.

Đáng chú ý, một nửa số người tham gia khảo sát ban đầu chọn tìm hiểu sản phẩm trên các nền tảng thương mại xã hội nhưng sau đó quay trở lại các nền tảng thương mại điện tử để hoàn tất giao dịch.

"Mua hàng trên thương mại điện tử sẽ áp các mã giảm giá, đặc biệt là giảm phí ship, tổng trừ có thể từ vài chục đến cả trăm nghìn đồng cho một đơn hàng" - Nguyễn Ánh Tuyết – 22 tuổi ở Hà Nội chia sẻ cách tiết kiệm trong mua sắm.

Từ cuối năm 2024, Tuyết bắt đầu ghi chép lại tiêu dùng hàng tháng của mình. "Thường là em chi tiêu cho ăn vặt và thời trang là nhiều nhất. Chủ yếu là mua theo cảm xúc hơn là nhu cầu, thấy đẹp là mua..."

Không khó để chúng ta nhận ra tầm ảnh hưởng của mạng xã hội trong việc định hình phong cách. Lượt like, lượt theo dõi trở thành thước đo sự quan tâm của công chúng và sức ảnh hưởng của mỗi người.

"Khi mình không muốn thể hiện ra bên ngoài nữa, hạn chế đăng ảnh thì sẽ không còn áp lực làm mới bản thân như trang phục, phụ kiện và đấy là khoản tiết kiệm đáng kể" - Tuyết nói

Tối giản trong cách sống đang giúp nhiều người tập trung giải quyết vấn đề tài chính và cả sự thành thơi đầu óc. Họ sẽ giảm phần nào cơn cuồng mua sắm và vì thế không mất thời gian cho việc dọn dẹp đống đồ không sử dụng chất đống ở nhà.

"Quần áo và hàng tiêu dùng nhanh xả thải ra môi trường gây ô nhiễm. Khi nhận ra điều đó, mình không mua nhiều nữa, tập trung vào những món đồ cơ bản mặc hàng ngày và mặc được nhiều dịp khác nhau" - Phan Huyền Trang (30 tuổi) tự nhận đã "trưởng thành" hơn sau gần 2 năm tiêu dùng có trách nhiệm./.