Sáng nay (22/6), tại Bắc Giang, Hội LHPNVN tổ chức hội thảo “Xóa bỏ các tập tục văn hóa có hại cho sức khỏe, thực hiện nếp sống văn hóa mới”. Hội thảo xoay quanh các vấn đề về tập tục văn hóa có hại, các “hủ tục” đã và đang diễn ra tại vùng dân tộc thiểu số (DTTS ) có ảnh hưởng lớn đến vấn đề phát triển của phụ nữ và trẻ em gái các dân tộc. Đây là một trong các hoạt động được tổ chức trong khuôn khổ Hội thi dân vũ và thể dục thể thao toàn quốc năm 2023.
Hiện nay, nhiều phụ nữ và trẻ em gái DTTS đang phải đối mặt với nhiều quan niệm, hủ tục lạc hậu ảnh hưởng đến việc thụ hưởng quyền con người như tục “cướp vợ”, “bắt vợ”. Bên cạnh đó, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết vẫn diễn biến phức tạp. Số liệu điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 DTTS năm 2019 của Tổng cục Thống kê cho thấy, Tây Nguyên có tỷ lệ tảo hôn cao nhất. Năm 2018, con số này là 27,5%, tiếp theo là Trung du và miền núi phía Bắc là 24,6% và Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung là 22,4%. Tỷ lệ người DTTS kết hôn cận huyết thống năm 2018 là 5,6%.
Có thể nói, các tập tục văn hóa lạc hậu đã gây ra sức ép lớn đến việc thực hiện bình đẳng giới đối với phụ nữ, làm hạn chế sự phát triển toàn diện của phụ nữ và trẻ em các dân tộc. Đồng thời các hủ tục lạc hậu cũng góp phần tác động đến sự phát triển lâu dài của vùng DTTS. Phát biểu khai mạc hội thảo bà Nguyễn Thị Minh Hương, phó Chủ tịch Hội LHPNVN nhấn mạnh “Tập tục lạc hậu bắt nguồn từ chức năng xã hội của tập tục đó và trình độ nhận thức của cộng đồng. Tập tục chỉ thay đổi, mất đi khi nó không còn giá trị và người dân nhận thức rõ những ảnh hưởng tiêu cực của nó đến cộng đồng, mong muốn xóa bỏ. Chính vì vậy, để có thể xóa bỏ, giảm thiểu các tập tục văn hóa có hại – các hủ tục ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ, trẻ em gái DTTS, rất cần sự chung tay của nhiều cơ quan, ban ngành và sự thay đổi từ trong quan niệm của chính đồng bào và chị em các dân tộc”.
Thực tế, những hủ tục văn hóa lạc hậu đã tác động tiêu cực và ảnh hưởng rất lớn đến phụ nữ và trẻ em. Thứ nhất, ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý người phụ nữ khi cơ thể người mẹ chưa phát triển hoàn thiện, chưa sẵn sàng về mặt tâm sinh lý để mang thai và sinh con, điều này dễ xảy ra tình trạng người mẹ tử vong sau khi sinh hoặc rối loạn tâm lý hậu sinh.
Thứ hai, phụ nữ DTTS kết hôn sớm thường ít có cơ hội tiếp cận với vấn đề đào tạo nghề. Theo Tổng cục Thống kê năm 2019, tỷ lệ nữ DTTS đã qua đào tạo chuyên môn kỹ thuật chỉ chiếm 8,9%, điều này gây khó khăn trong thực hiện an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo và sự phát triển bền vững của vùng đồng bào DTTS.
Thứ ba, phụ nữ và trẻ em gái kết hôn sớm, thường bỏ dở việc học hành, phải lao động từ sớm để trang trải cho cuộc sống gia đình, gây khó khăn trong bảo đảm các quyền của trẻ em. Đây cũng là đối tượng dễ bị kẻ xấu lợi dụng, dụ dỗ lừa lao động, hoặc là nạn nhân của tội phạm buôn bán người. Theo Cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) từ năm 2013-2019, Việt Nam có 3.476 người là nạn nhân của các vụ mua bán người, trong đó chủ yếu là phụ nữ và trẻ em (trên 90%), đa số là người DTTS.
Thực tế các tập tục văn hóa lạc hậu đã để lại nhiều hệ lụy trực tiếp và lâu dài cho không chỉ phụ nữ, trẻ em gái mà còn cho cả gia đình và xã hội. Chính vì thế xóa bỏ những hủ tục này là cần thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nói chung, bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng, đồng thời giữ gìn những nét đẹp trong văn hóa truyền thống các tộc người.
