Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục vừa được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) công bố để lấy ý kiến góp ý từ công luận, trong đó có nhiều thay đổi quan trọng.
Bỏ cấp bằng THCS, hiệu trưởng cấp bằng tốt nghiệp THPT
Dự thảo Luật quy định bỏ bằng tốt nghiệp THCS và giao thẩm quyền cho hiệu trưởng trường THCS xác nhận hoàn thành chương trình THCS thay cho việc Trưởng phòng GD-ĐT cấp huyện cấp bằng tốt nghiệp THCS.
Đồng thời giao thẩm quyền cho hiệu trưởng trường THPT cấp bằng tốt nghiệp THPT thay cho việc Giám đốc Sở GD-ĐT cấp bằng tốt nghiệp THPT.
Bộ GD-ĐT cho biết, việc bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS và phân cấp thẩm quyền xác nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông là yêu cầu tất yếu nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, Nhà nước, đáp ứng thực tiễn quản lý giáo dục và tiệm cận thông lệ quốc tế.
Cụ thể, việc trao quyền cho người đứng đầu cơ sở giáo dục trong xác nhận, cấp bằng nhằm phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm giữa Trung ương và địa phương, giữa cơ quan quản lý và cơ sở thực thi; phù hợp với xu thế quản trị hiện đại, tinh gọn bộ máy, tăng hiệu lực điều hành, góp phần xóa bỏ khâu trung gian hành chính không cần thiết, rút ngắn quy trình.
Cũng theo Bộ GD-ĐT, việc bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS phù hợp với bản chất của phổ cập giáo dục THCS là chính sách xã hội, không phải là hệ thống đào tạo có đầu ra bằng cấp. Việc xác nhận hoàn thành chương trình học là đủ để phục vụ phân luồng, chuyển cấp, không cần thiết duy trì cơ chế cấp bằng hành chính.
Các quốc gia phát triển như Mỹ, Anh, Phần Lan, Canada không cấp bằng tốt nghiệp THCS mà giao quyền xác nhận kết quả học tập cho hiệu trưởng, sử dụng như căn cứ học tiếp lên bậc cao hơn hoặc định hướng nghề nghiệp.
Việc bãi bỏ cấp bằng THCS, theo Bộ GD-DDT không ảnh hưởng đến quyền và cơ hội học tập của người học.
Việc thay thế cấp bằng bằng xác nhận hoàn thành chương trình vẫn bảo đảm đầy đủ căn cứ pháp lý cho người học chuyển cấp, học nghề hoặc học tiếp theo nguyện vọng.
Giáo dục nghề nghiệp là một cấp học
Một trong những điểm mới trong dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi) là xác lập giáo dục nghề nghiệp là một cấp học, gồm hai bậc: trung học nghề và cao đẳng. Trong cấp học này, người học được đào tạo ở ba trình độ: sơ cấp, trung cấp và cao đẳng.
Trong đó, Trung học nghề dành cho học sinh sau THCS, tích hợp kiến thức văn hóa phổ thông nền tảng và kỹ năng nghề, hướng tới đạt trình độ sơ cấp hoặc trung cấp.
Cao đẳng dành cho người học sau THPT hoặc tương đương, đào tạo ở trình độ cao đẳng. Cách thiết kế này bảo đảm cấu trúc hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng phân rõ cấp học, phân loại rõ trình độ đào tạo và tăng cường tính mở, liên thông, phù hợp với Khung trình độ quốc gia và thông lệ quốc tế.
Như vậy, dự thảo bỏ khái niệm trường trung cấp, chuyển thành trung học nghề và bổ sung trung học nghề là cấp học trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trường trung học nghề sẽ tích hợp kiến thức nghề và kiến thức chương trình trung học phổ thông.
Bỏ Hội đồng trường ở trường mầm non, phổ thông công lập
Theo dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi đã bỏ Hội đồng trường ở cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập.
Trước đó, trong báo cáo tổng kết việc thi hành Luật Giáo dục năm 2019, nhiều địa phương đã phản ánh thực trạng Hội đồng trường ở các trường mầm non và phổ thông công lập hoạt động hình thức, thiếu thực quyền, trùng vai và không tạo ra giá trị quản trị thực chất.
Hệ thống trường mầm non, phổ thông công lập hiện nay chưa được giao quyền tự chủ về tài chính, nhân sự hay tổ chức bộ máy, nên vai trò của hội đồng trường không được thiết kế gắn với chức năng thực tiễn.
Bên cạnh đó, trong phần lớn nhà trường, Hiệu trưởng đồng thời làm Chủ tịch Hội đồng trường và là Bí thư chi bộ/đảng bộ, dẫn đến trùng lặp vai trò và làm mờ nhạt chức năng giám sát, phản biện của Hội đồng trường.
Do vậy, theo Bộ GD-ĐT, việc duy trì Hội đồng trường trong bối cảnh đó không những không mang lại hiệu quả mà còn tăng gánh nặng hành chính.
Việc bỏ quy định Hội đồng trường ở trường mầm non, phổ thông công lập là một bước đi cần thiết nhằm làm gọn bộ máy, tăng hiệu lực thực thi, và tạo điều kiện để đổi mới thực chất hoạt động nhà trường dựa trên các thiết chế dân chủ sẵn có như cấp ủy, công đoàn, Ban đại diện cha mẹ học sinh, Hội đồng Sư phạm...
Tài liệu giáo dục địa phương không phải là Sách giáo khoa
Dự thảo Luật xác định rõ tài liệu giáo dục địa phương không phải là sách giáo khoa; sửa đổi quy định về thẩm quyền biên soạn và thẩm định tài liệu giáo dục địa phương theo hướng: giao Giám đốc Sở GD-ĐT tổ chức biên soạn tài liệu giáo dục địa phương, Hội đồng thẩm định cấp tỉnh thẩm định và UBND cấp tỉnh phê duyệt tài liệu giáo dục địa phương.
Quy định này phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương; chủ trương phân cấp, phân quyền của Đảng và Nhà nước; Tinh thần “Bộ không làm thay cho địa phương”, được thể hiện tại nhiều văn bản chỉ đạo của Chính phủ.
Bộ GD-ĐT cho biết, việc này cũng giúp địa phương chủ động hơn trong quản lý nội dung giáo dục gắn với đặc thù, đồng thời cắt giảm được thủ tục hành chính, giảm áp lực cho Bộ GD-ĐT trong công tác phê duyệt học liệu mang tính địa phương hóa.
Dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi) cũng bổ sung, bãi bỏ nhiều quy định có liên quan đến thủ tục hành chính. Bộ GD-ĐT đặt trọng tâm cắt giảm, đơn giản hóa trên 50% các thủ tục hành chính thủ tục hành chính nhằm tạo thuận lợi tối đa cho người học, cơ sở giáo dục và nhà đầu tư. Các quy định được sửa đổi, bổ sung dự kiến có tác động trực tiếp đến 69 TTHC thuộc phạm vi quản lý của Bộ GDĐT.
Dự thảo luật bổ sung quy định về miễn học phí cho trẻ mầm non và học sinh phổ thông trong trường công lập, hỗ trợ tiền đóng học phí cho trẻ mầm non, học sinh phổ thông trong cơ sở giáo dục dân lập, tư thục.
Ngoài ra, dự thảo Luật quy định, giao UBND cấp xã quản lý cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở; UBND cấp tỉnh hoặc Giám đốc Sở GD-ĐT quản lý cơ sở giáo dục ở các cấp học còn lại, trừ những trường hợp thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT.
