Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030 vừa diễn ra, đặt nền móng cho Hà Nội bước vào giai đoạn phát triển mới với quyết tâm tranh thủ thời cơ, vượt qua thách thức, xây dựng Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, tiên phong cùng cả nước tiến vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển thịnh vượng, hùng cường của dân tộc Việt Nam.
Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô xác định trở thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm đầu tư cũng như có những chính sách thúc đẩy mạnh mẽ.
Đồng thời, theo Chỉ thị 30-CT/TU của Thành Ủy Hà Nội ngày 19/02/2024, ngành giáo dục Thủ đô đưa môn “Hà Nội học” vào nội dung giảng dạy giáo dục lịch sử địa phương, môn học mới trong chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Căn cứ trên nền bối cảnh xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở giai đoạn mới cùng yêu cầu đặt ra với ngành giáo dục Thủ đô, PGS.TS Nguyễn Văn Tuân, Phó Hiệu trưởng trường đại học Thủ đô Hà Nội trong phần khai mạc hội thảo nhấn mạnh vai trò của môn “Hà Nội học” trong việc góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, phù hợp để phục vụ sự phát triển của Thủ đô.
“Việc nghiên cứu, giảng dạy và lan tỏa tri thức về Hà Nội học qua lăng kính tiểu vùng văn hóa không chỉ góp phần nuôi dưỡng tình yêu Thủ đô mà còn bồi đắp ý thức công dân, năng lực hội nhập và trách nhiệm văn hóa-xã hội của thế hệ trẻ, xây dựng và phát triển “Thành phố sáng tạo” trong thời kì hội nhập quốc tế. Hội thảo vì thế vừa là nơi trao đổi học thuật, vừa là không gian kết nối và định hướng cho nghiên cứu, đào tạo và truyền thông về Hà Nội học”, PGS.TS Nguyễn Văn Tuân khẳng định.
TS Lê Thị Thu Hương, Viện trưởng Viện Hà Nội học và Đào tạo Quốc tế, trường đại học Thủ đô Hà Nội trong đề dẫn Hội thảo đã phân tích ba nhóm vấn đề gồm: Nghiên cứu về tiểu vùng văn hóa Thăng Long-Hà Nội; Thực trạng giảng dạy Hà Nội học gắn với tiểu vùng văn hóa và Giải pháp bảo tồn, khai thác và phát huy giá trị tiểu vùng văn hóa trong giáo dục và đời sống đương đại.
46 bài viết thể hiện sự nghiêm túc trong nghiên cứu khoa học và tình yêu với vùng đất đậm đặc di sản văn hóa Thăng Long-Hà Nội của các tác giả đã được ban tổ chức phối hợp cùng NXB Hà Nội biên tập và xuất bản thành kỷ yếu trong dịp hội thảo diễn ra.
Tại Hội thảo, các nhà nghiên cứu, nhà khoa học đã có những tham luận đa chiều từ lịch sử, văn hóa, con người, phong tục tập quán làm nên những giá trị độc đáo, riêng có và tạo nên bản sắc riêng cho Thủ đô ngàn năm tuổi.
Ví dụ như công trình nghiên cứu “Những nét đặc sắc của tiểu vùng Thăng Long-Hà Nội dưới góc nhìn Địa-Văn hóa” của PGS.TS Đỗ Thị Minh Đức, TS Trần Hồng Nhung, Trường đại học Sư phạm Hà Nội; “Diễn xướng hầu đồng- thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy” của TS Lê Cẩm Ly, Viện nghiên cứu Văn hóa…
Tại Hội thảo, PGS.TS Bùi Xuân Đính tham luận về “Văn hóa Hà Nội - Góc nhìn con người từ truyền thống đến hiện nay”, không chỉ cung cấp dữ liệu dân cư, phân bố theo từng khu vực mà còn chia sẻ thực trạng cũng như nhấn mạnh những vấn đề về “con người-văn hóa” trong bối cảnh Thủ đô nhận lượng người nhập cư tăng lên nhanh chóng, xác định lại những giá trị tạo nên nét văn hóa thanh lịch đã và đang biến dạng, cần chỉnh lại từ dưới mỗi nếp nhà.
Nghiên cứu của TS Nguyễn Thanh Hòa, trường đại học Thủ đô Hà Nội tập trung vào “Giáo dục di sản văn hóa các làng vùng Mọc ven sông Tô: Tiềm năng và giải pháp”, một khu vực rất nhỏ nhưng cực kì có giá trị về văn hóa, tập tục, con người trong tiến trình phát triển, thay đổi từ căn cứ địa lí, tên gọi, giá trị văn hóa bồi đắp qua các giai đoạn lịch sử. Câu chuyện nhỏ về một địa danh, về dòng sông Tô chảy trong lòng thành phố nhưng theo GS.TS.NGND Nguyễn Quang Ngọc lại mang “hơi thở”, mang tính thời sự của cuộc sống hôm nay.
Hội thảo cũng trở nên sống động khi đại diện Học viện Phòng không-Không quân đem đến nội dung về “Ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn và phát huy giá trị tiểu vùng văn hóa Thăng Long-Hà Nội”. Dù là đô thị cổ nhưng cùng với tốc độ phát triển, mở rộng, giao thương và lại giữ vai trò Thủ đô của cả nước, Hà Nội cũng cần phải trở thành “thành phố thông minh”, vận hành bởi công nghệ và buộc phải chuyển đổi số để đáp ứng nhu cầu giữ gìn nhưng cũng phải phát huy giá trị.
GS.TS.NGND Nguyễn Quang Ngọc khẳng định Chương trình 06 của Thành ủy Hà Nội về phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh giai đoạn 2021-2025 đã xác định đề án đào tạo Hà Nội học cho giáo viên phổ thông hết sức đúng đắn và bức thiết.
Trường Đại học Thủ đô Hà Nội được sự hỗ trợ rất hiệu quả của Sở Giáo dục và Đào tạo, cùng sự hợp tác đầy tâm huyết của các chuyên gia trong và ngoài trường, chỉ trong thời gian ngắn đã tổ chức thành công trên 150 lớp học cho gần 6.000 học viên với chuyên môn nền tảng kiến thức Hà Nội học, làm cơ sở mở rộng đào tạo Hà Nội học trong các trường phổ thông của Hà Nội.
"Thành công này đã góp phần khẳng định Viện Hà Nội học và đào tạo quốc tế thuộc Trường Đại học Thủ đô Hà Nội là một viện nghiên cứu và đào tạo về Hà Nội học đích thực, mặc dù mới được thành lập", GS.TS.NGND Nguyễn Quang Ngọc đánh giá.
