Ngày 18/01/2024, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Các TCTD năm 2024 với các nội dung nhằm tiếp tục nâng cao vai trò của tổ chức bảo hiểm tiền gửi (BHTG) trong quá trình cơ cấu lại các TCTD, đặc biệt BHTGVN được giao thêm những nhiệm vụ mới ngay từ giai đoạn can thiệp sớm đối với TCTD, cụ thể: trong phương án phục hồi và biện pháp hỗ trợ thực hiện phương án phục hồi TCTD được kiểm soát đặc biệt; trong hỗ trợ đối với ngân hàng thương mại được chuyển giao bắt buộc; trong trường hợp phá sản TCTD được kiểm soát đặc biệt; trong xử lý trường hợp TCTD bị rút tiền hàng loạt, cho vay đặc biệt…

Vậy cụ thể, những chức năng nhiệm vụ mới mà Luật Các TCTD năm 2024 đã trao thêm cho BHTGVN là gì?

Thứ nhất, đối với công tác phục hồi TCTD được kiểm soát đặc biệt:

- Theo quy định tại Điều 169 Luật Các TCTD năm 2024, BHTGVN phối hợp với Ban Kiểm soát đặc biệt, Ngân hàng Hợp tác xã đánh giá tính khả thi của phương án phục hồi quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) được kiểm soát đặc biệt.

- Theo Điều 171 và Điều 182 Luật Các TCTD năm 2024, TCTD được kiểm soát đặc biệt là ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, công ty tài chính, tổ chức tài chính vi mô và ngân hàng thương mại được chuyển giao bắt buộc được vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), BHTGVN và TCTD khác.

- Ngoài ra, Điều 185 Luật Các TCTD 2024 quy định, BHTGVN mua trái phiếu dài hạn của TCTD nhận chuyển giao bắt buộc theo quyết định của NHNN.

Thứ hai, đối với việc giải thể, phá sản TCTD được kiểm soát đặc biệt:

- Điều 188 Luật Các TCTD 2024 quy định: Ban Kiểm soát đặc biệt phối hợp với TCTD được kiểm soát đặc biệt, tổ chức BHTG xây dựng phương án phá sản TCTD được kiểm soát đặc biệt, đề xuất NHNN trình Chính phủ phê duyệt. Sau khi phương án phá sản được phê duyệt, NHNN trình Thủ tướng Chính phủ quyết định hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi cho người gửi tiền, tối đa bằng số tiền gửi của cá nhân được bảo hiểm tại TCTD.

Trong trường hợp TCTD được kiểm soát đặc biệt là QTDND, Ban kiểm soát đặc biệt phối hợp với QTDND được kiểm soát đặc biệt, tổ chức BHTG và ngân hàng hợp tác xã xây dựng phương án phá sản và đề xuất NHNN trình Thủ tướng Chính phủ quyết định hạn mức chi trả BHTG tối đa bằng số tiền gửi của cá nhân được bảo hiểm tại QTDND. Sau khi Thủ tướng Chính phủ quyết định hạn mức BHTG, Ban kiểm soát đặc biệt phối hợp với QTDND được kiểm soát đặc biệt, tổ chức BHTG và ngân hàng hợp tác xã hoàn thiện phương án phá sản, trình Ngân hàng Nhà nước phê duyệt.

- Trong quá trình thực hiện phương án phá sản, khoản 2 Điều 190 Luật Các TCTD năm 2024 quy định: NHNN cho tổ chức BHTG vay đặc biệt trong trường hợp số tiền trong quỹ dự phòng nghiệp vụ của tổ chức BHTG không đủ chi trả cho người gửi tiền. Tổ chức BHTG xây dựng phương án tăng phí BHTG để bù đắp phần vay đặc biệt; sử dụng tiền trả nợ vay đặc biệt của TCTD, nguồn thu từ bán giấy tờ có giá do tổ chức BHTG nắm giữ, từ thanh lý tài sản của TCTD vay đặc biệt, phí BHTG để ưu tiên hoàn trả nợ vay đặc biệt cho NHNN.

Thứ ba, đối với việc xử lý trường hợp TCTD bị rút tiền hàng loạt:

Điều 191 Luật Các TCTD năm 2024 quy định: Ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô được vay đặc biệt từ NHNN; vay đặc biệt từ BHTGVN theo quy định của pháp luật về BHTG và vay đặc biệt từ TCTD khác.

Có thể thấy, với những quy định tại Luật Các TCTD 2024, vai trò của BHTGVN tiếp tục được phát huy và nâng cao. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, Luật BHTG hiện hành sau hơn 10 năm thực thi đã bộc lộ những hạn chế nhất định, chưa phù hợp với thực tiễn, chưa tương thích với hệ thống pháp luật trong đó có Luật Các TCTD năm 2024, khiến quá trình tham gia cơ cấu lại các TCTD của BHTGVN còn gặp nhiều khó khăn.

Để tổ chức này hoàn thành tốt hơn sứ mệnh của mình, có thể tham gia sâu hơn vào quá trình cơ cấu lại TCTD nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền, góp phần đảm bảo an toàn hệ thống các TCTD, cần thiết phải sớm sửa đổi Luật BHTG theo hướng đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan, đặc biệt là Luật Các TCTD năm 2024.