Lạc nội mạc tử cung buồng trứng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nữ giới, ảnh hưởng tới khoảng 10% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Ở nhóm bệnh nhân vô sinh hiếm muộn, tỷ lệ mắc bệnh có thể lên tới 30–40%. Những mô lạc nội mạc nằm sai vị trí như trong buồng trứng, thành tử cung hoặc phúc mạc chịu tác động của nội tiết tố, gây chảy máu tại chỗ mỗi chu kỳ kinh nguyệt và dần hình thành nang chứa dịch nâu.
Bác sĩ Ngô Thu Hà, Khoa Sản phụ hiếm muộn, Bệnh viện Nam học và hiếm muộn Việt Bỉ cho biết: “Lạc nội mạc tử cung là tình trạng lớp niêm mạc tử cung phát triển ở những vị trí bất thường như buồng trứng, thành tử cung hay phúc mạc. Tại buồng trứng, các mô này chịu ảnh hưởng của nội tiết mỗi chu kỳ kinh nguyệt, gây chảy máu tại chỗ và hình thành nang chứa dịch nâu. Khi xâm lấn vào nhu mô lành, các nang này không chỉ làm giảm số lượng trứng mà còn có thể gây nhiễm độc buồng trứng, khiến chất lượng trứng suy giảm, ảnh hưởng tới khả năng sinh sản”
Nhận biết sớm để điều trị hiệu quả
Nhiều phụ nữ mắc lạc nội mạc tử cung không phát hiện bệnh cho đến khi gặp khó khăn trong việc mang thai. Một số biểu hiện thường gặp gồm: đau bụng kinh dữ dội, kéo dài nhiều ngày; đau vùng chậu mạn tính; rối loạn kinh nguyệt; hoặc đau khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên, không phải ai cũng có triệu chứng rõ rệt. Vì vậy, việc khám phụ khoa định kỳ và thực hiện siêu âm chuyên sâu có vai trò quan trọng trong phát hiện và xử lý sớm bệnh lý này.
Trước đây, điều trị chủ yếu là phẫu thuật nội soi bóc tách nang. Tuy nhiên, phương pháp này tiềm ẩn nguy cơ làm tổn thương mô lành.
“Mô lạc nội mạc thường bám dính chặt vào nhu mô lành. Việc bóc tách trong phẫu thuật rất dễ gây tổn thương mô buồng trứng, từ đó ảnh hưởng đến cả số lượng và chất lượng trứng” – bác sĩ Ngô Thu Hà chia sẻ.
Tiêm cồn tuyệt đối dưới hướng dẫn siêu âm – giải pháp bảo tồn mô lành và hỗ trợ sinh sản
Từ thực tế điều trị, các bác sĩ tại Bệnh viện Nam học và hiếm muộn Việt Bỉ đang triển khai kỹ thuật tiêm xơ bằng cồn tuyệt đối dưới hướng dẫn siêu âm. Đây là một thủ thuật đơn giản, ít xâm lấn, không cần gây mê toàn thân, không đòi hỏi người bệnh phải nằm viện dài ngày.
“Bệnh nhân làm thủ thuật vào buổi sáng và có thể về ngay trong ngày. Kỹ thuật này không gây tổn thương mô lành của buồng trứng, nên đặc biệt phù hợp với những người còn mong muốn sinh con” – bác sĩ Ngô Thu Hà cho biết.
Một trường hợp điển hình được bác sĩ Hà trực tiếp điều trị là nữ bệnh nhân sinh năm 1991, có nang lạc nội mạc buồng trứng trái kích thước tới 60–70mm, gây đau dữ dội và ảnh hưởng đến quá trình chọc trứng.
“Sau một lần tiêm cồn, chỉ hai tháng sau, kích thước nang giảm xuống còn 25x30mm, triệu chứng đau cũng giảm rõ rệt. Đặc biệt, việc lấy trứng trong lần điều trị tiếp theo trở nên dễ dàng và cho kết quả tốt hơn”
Phương pháp này được chỉ định cho bệnh nhân có nang lớn, nang hai bên, hoặc không đáp ứng điều trị nội khoa, không đủ điều kiện phẫu thuật. Sau thủ thuật, người bệnh được theo dõi bằng siêu âm và đánh giá lâm sàng trong 1–2 chu kỳ kinh tiếp theo.
“Bản chất của kỹ thuật là làm xơ hóa lớp niêm mạc trong nang, khiến nang teo nhỏ dần và không còn tiết dịch. Nhờ đó, phần mô lành của buồng trứng được bảo tồn” – bác sĩ Hà giải thích.
Bác sĩ Ngô Thu Hà đánh giá đây là một kỹ thuật hiệu quả, có nhiều ưu điểm: không gây mê toàn thân, không phẫu thuật mở, ít xâm lấn, thời gian hồi phục nhanh và đặc biệt là bảo tồn được chức năng sinh sản. Chi phí điều trị cũng thấp hơn nhiều so với phẫu thuật truyền thống.
Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng có thể áp dụng. “Tiêm xơ không phù hợp với những nang đã vỡ, có nhiễm trùng, hoặc có nghi ngờ ác tính. Việc chỉ định cần căn cứ vào kết quả siêu âm, xét nghiệm nội tiết và thăm khám lâm sàng” – bác sĩ lưu ý.
Lạc nội mạc tử cung là bệnh lý âm thầm nhưng có thể ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng sinh sản nếu không được điều trị đúng hướng. Việc áp dụng những kỹ thuật ít xâm lấn, bảo tồn mô lành như tiêm xơ bằng cồn tuyệt đối dưới hướng dẫn siêu âm không chỉ mở thêm lựa chọn điều trị, mà còn giúp giảm gánh nặng tâm lý cho người bệnh.
