Ý tưởng đến từ sở thích nghe truyện ma
Ma Quỷ dân gian ký được Duy Văn xây dựng dựa vào thói quen vừa nghe truyện ma vừa làm việc. Vừa nghe, Duy vừa hình dung ra hình dáng và những đặc điểm tâm linh của các loài ma quỷ, rồi nảy ra ý tưởng vẽ chúng ra giấy. Điều đặc biệt so với những dự án tâm linh khác là việc Duy Văn chọn những yếu tố tâm linh dân gian Việt Nam để mang tới công chúng trong nước (vốn đang chịu ảnh hưởng bởi những yếu tố tâm linh nước ngoài như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc và các nước phương Tây). “Em thực hiện bộ ảnh này 2 năm trước. Khi đó có phong trào và rất nhiều dự án các bạn ứng dụng văn hóa dân gian để tiếp cận gần hơn với giới trẻ. Em nghĩ đây là cơ hội để mình thể hiện, khẳng định khả năng hội họa của mình, cũng như sở thích đam mê vẽ vời để cho ra đời một bộ ảnh về văn hóa dân gian” - Duy Văn nói.
Trước khi có dự án Ma Quỷ dân gian ký, Duy Văn theo đuổi phong cách doodle dễ thương qua những dự án như vẽ cung hoàng đạo. Với Ma Quỷ dân gian ký, anh coi đây là một cú chuyển mình, thoát khỏi vùng an toàn của bản thân để tạo ra thêm cảm hứng trong hội họa. Điều đó thể hiện rất rõ qua những bức tranh của Ma Quỷ dân gian ký, đó là sự kết hợp hài hòa nhiều phong cách: vừa mang tính nghệ thuật cao, vừa gợi những điều quen thuộc từ chất liệu tranh dân gian Việt Nam như: Đông Hồ, Hàng Trống, Đồ Thế... vốn đã định hình từ lâu đời. Bằng cảm hứng từ những chất liệu truyền thống, pha trộn một chút dí dỏm của cuộc sống hiện đại, Duy Văn đã nhào nặn những hình tượng ma quỷ có phần “dễ thương” hơn so với những gì ông cha ta mô tả. Từ đó mang tới cho công chúng cái nhìn chính xác về những hình tượng tâm linh Việt Nam mà không bị cảm giác quá kinh sợ.
Tìm trong kho báu
Khi bắt tay vào tìm hiểu, họa sỹ trẻ thấy một số yếu tố liên quan đến tâm linh, ma quỷ ở Việt Nam hiện nay bị hiểu sai khá nhiều, khác biệt với những truyền thuyết, văn học dân gian hay quan niệm tôn giáo được ông bà ta truyền miệng cho con cháu trước đây: “Nhiều câu chuyện ma ở Việt Nam hiện nay bị phóng đại lên khá nhiều vì bị hòa trộn bởi nhiều nền văn hóa khác nhau. Các hiện tượng tâm linh Việt Nam bị ảnh hưởng bởi Nhật Bản, Trung Quốc... nên sai khác khá nhiều so với những tư liệu gốc của ông bà ta từ xưa. Ví dụ ma thì lúc nào cũng phải áo trắng tóc dài hay có những yếu tố mang tính hù dọa, hoặc là ma thường hại người, rồi những con quỷ có nanh vuốt ghê rợn. Những chi tiết đó đi xa hơn khá nhiều những kiến thức tâm linh ông bà ta đang lưu trữ”.
Với tham vọng tái hiện chính xác nhất những hình tượng ma quỷ trong truyền thuyết Việt Nam, Duy Văn dành rất nhiều thời gian nghiên cứu tài liệu, cả từ kho tàng văn hóa – văn học dân gian truyền miệng lẫn qua các tài liệu sách vở. Đi kèm với mỗi bức tranh post lên facebook, Duy Văn luôn chia sẻ thêm một câu chuyện về con ma đó, với những thông tin được cậu sưu tầm, tổng hợp và tự kể lại theo phong cách của riêng mình: “Các truyền thuyết về ma quỷ của Việt Nam có 2 hình thức lưu truyền: truyền tai nhau và truyền qua sách vở. Những ghi chép cũ như sách Lĩnh Nam Trích Quái, Tang Thương Ngẫu Lục. Thậm chí những bộ chính sử như Đại Việt Sử Kí Toàn Thư, Việt Nam Sử Lược... cũng có ghi lại những truyện ma quỷ tâm linh dân gian. Có rất nhiều mô tả về các loại ma. Nhưng những loài ma dân gian sẽ có một số đặc điểm chung, em chắt lọc và khai thác hình ảnh trên tranh vẽ” - Duy Văn chia sẻ.
Càng tìm hiểu, Duy Văn càng thấy những câu chuyện ma quỷ được ông bà ta lưu truyền không chỉ để hù dọa nhau cho vui, mà đằng sau đó ẩn chứa những kiến thức dân gian thú vị, giúp giới trẻ ngày nay hiểu thêm về phong tục tập quán ngày xưa. “Đằng sau đó có rất nhiều câu chuyện lưu giữ những phong tục tập quán xưa của ông bà ta. Chẳng hạn như, con cái sinh ra không đặt tên ngay mà phải chờ một vài năm, hay lúc ngủ thì đứa trẻ phải đeo vòng chỉ đỏ... Có những hủ tục mình nên loại bỏ, còn những thứ thuộc về văn hóa dân gian, những điều ông bà ta cho là "Có thờ có thiêng, có kiêng có lành" thì mình cũng nên lưu ý”.
Ước mơ đem văn hóa dân gian Việt Nam ra thế giới
Hoạt động hơn một năm, Ma Quỷ dân gian ký tính tới thời điển hiện tại đã có trên 30 tác phẩm, ứng với 26 đêm trăng. Mỗi đêm trăng sẽ là một câu chuyện tìm hiểu về ma quỷ, hiện tượng, nhân vật tâm linh được Duy Văn sưu tầm, cũng như đến từ những trải nghiệm cá nhân và những câu chuyện được nghe kể.
Trong tương lai, Duy Văn muốn thể hiện lên tranh vẽ của mình nhiều loài ma quỷ và những hiện tượng tâm linh hơn nữa như Ma Trơi, Âm Binh, Quỷ Một Giò, Bóng Đè… mang đến cho công chúng cái nhìn bao quát về những hình tượng tâm linh dân gian vốn dĩ đã rất quen thuộc trong đời sống. Duy Văn cũng ấp ủ về việc phát hành artbook cũng như tổ chức một buổi triển lãm, để thông qua những tác phẩm nghệ thuật của của mình, anh có thể chia sẻ nhiều kiến thức thú vị hơn về đời sống tinh thần, phong tục tâm linh của ông cha ta ngày xưa. Đồng thời, họa sỹ trẻ cũng cũng muốn sản xuất một vài tập phim hoạt hình để mang những hình tượng tâm linh dân gian Việt Nam ra với khán giả thế giới.
Ma Quỷ dân gian ký là dự án mới lạ, độc đáo và vô cùng tham vọng của Duy Văn trong công cuộc “tìm trong kho báu”, tái sáng tạo dựa trên kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam. Tuy còn khá non trẻ, nhưng với sự đón nhận nồng nhiệt của công chúng, Ma Quỷ dân gian ký sẽ tạo cảm hứng cho những dự án tương tự trong tương lai.
