Theo quy định tại Dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, giấy phép lái xe không thời hạn được cấp trước ngày 1/7/2012 sẽ phải được đổi sang giấy phép lái xe mới theo lộ trình do Chính phủ quy định. Đây là nội dung thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận những ngày qua, nhất là các đại biểu Quốc hội - những người trực tiếp tham gia vào quá trình xây dựng và hoàn thiện luật. Nhiều câu hỏi được đặt ra, như “có gây tốn kém cho ngân sách?”, “có làm lãng phí nguồn lực xã hội?”, “có thực sự cần thiết?”, …

Theo Cục Đường bộ Việt Nam, cả nước hiện có khoảng 22 triệu giấy phép lái mô-tô không thời hạn bằng vật liệu giấy (các loại bằng A1, A2 và A3) được cấp từ năm 1995 đến tháng 7-2012. Con số này là không nhỏ, sẽ gây tốn kém và tạo thêm áp lực cho ngân sách Nhà nước vốn đang eo hẹp do nguồn thu bị ảnh hưởng từ sự suy yếu của nền kinh tế. Bởi lẽ, chắc chắn việc chuyển đổi giấy phép từ chất liệu giấy sang dạng thẻ nhựa PET sẽ cần lượng lớn vật liệu. Như tính toán, mức phí cấp đổi áng chừng khoảng 135.000 đồng/mỗi người. Nếu miễn phí cho người dân thì khoản chi này sẽ được lấy hoàn toàn từ ngân sách. Song, đấy chưa phải là “cốt lõi” khiến dư luận ồn ào về việc này.

Nhân lực thực hiện chủ trương chuyển đổi cũng là vấn đề đáng bàn luận, vì việc chuyển đổi sẽ phải qua hàng tá công đoạn, thủ tục hành chính vốn đã bị kêu là nhiêu khê, nhiều loại giấy tờ, chi phí phát sinh. Để giải quyết kịp thời yêu cầu của hơn 22 triệu người dân, chắc chắn các cơ quan, đơn vị liên quan phải bổ sung thêm nhân sự nếu không muốn bị quá tải. Đây là thực tế đã diễn ra tại thành phố Hồ Chí Minh trong tháng 10 vừa qua. Khi mới chỉ nghe loáng thoáng về dự thảo này, một lượng lớn người dân đã ùn ùn kéo đến các điểm cấp, đổi giấy phép lái xe của Sở Giao thông Vận tải, xếp thành hàng dài, thậm chí chen lấn, xô đẩy để làm thủ tục cấp đổi.

Câu chuyện cũng chưa dừng lại ở đó. Hơn 22 triệu người dân, thay vì tham gia vào quá trình lao động, sản xuất, kinh doanh để tạo ra của cải cho xã hội, họ sẽ phải nghỉ làm để chạy ngược chạy xuôi đến các cơ quan chức năng như y tế, công an, để xin xác nhận và làm thủ tục cấp đổi. Nếu thuận lợi thì cũng phải hai lần đi lại. Như thế, gây lãng phí về thời gian và nguồn lực xã hội, thậm chí làm gia tăng tình trạng ùn tắc giao thông khi có thêm hàng chục triệu lượt người phải đi làm thủ tục cấp đổi. Có lẽ vì nhìn thấy những hệ lụy nêu trên, mới đây, khi thảo luận tại Quốc hội về dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, ông Tống Văn Băng, đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng đã than rằng “Việc đổi giấy phép lái xe, dù thu phí hay miễn phí thì suy cho cùng đều là từ tiền ngân sách, tiền do người dân đóng thuế!”

Đáng nói, lý do mà cơ quan chủ trì soạn thảo đưa ra quy định “phải” chuyển đổi giấy phép lái xe từ chất liệu giấy sang dạng thẻ nhựa PET là vì giấy phép cũ thiếu các thông tin về dữ liệu cá nhân. Đó là nhiều giấy phép lái xe không có ngày, tháng, năm sinh hay có năm sinh nhưng không có ngày, tháng sinh; giấy phép lái xe không cập nhật số chứng minh nhân dân hay nếu có thì chỉ là chứng minh nhân dân 9 số… Mục đích của việc chuyển đổi chỉ là nhằm cập nhật và hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư trên ứng dụng định danh điện tử VNeID. Có lẽ đây là điều khiến dư luận và các đại biểu Quốc hội đặt ra câu hỏi “liệu có cần thiết phải chuyển đổi?”. Thậm chí có đại biểu còn thẳng thắn cho rằng việc đổi giấy phép lái xe chỉ để thay đổi theo mẫu mới thì không nên bắt buộc. Thay vào đó, dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ nên quy định theo hướng yêu cầu người dân cập nhật thông tin còn thiếu, tích hợp giấy phép lái xe vào căn cước công dân gắn chíp. Bởi thực tế cho thấy, mọi thông tin cá nhân, trong đó có giấy phép lái xe hay giấy chứng nhận quyền sở hữu xe, của mỗi cá nhân đều có thể được kiểm tra dễ dàng thông qua mã QR ở mặt trước thẻ căn cước. Bất kỳ chiếc điện thoại thông minh nào có kết nối internet hiện đều có thể dùng để quét và truy cập thông tin có trong đó một cách dễ dàng và nhanh chóng. Bằng cách này, không chỉ tránh được tốn kém, lãng phí mà còn thuận lợi cho người dân nếu chẳng may quên giấy phép khi tham gia giao thông. Việc kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng cũng dễ dàng hơn, đồng thời góp phần ngăn chặn việc làm giả các loại giấy tờ./.