Từ ngày 3-7 tháng 9, tại Hà Nội diễn ra Hội thảo quốc tế dành cho các nhà khoa học nữ trong lĩnh vực Toán ứng dụng.
Hội thảo quốc tế dành cho các nhà khoa học nữ trong Toán ứng dụng (RWAM-SE 2025) là một hoạt động trong khuôn khổ Chương trình toàn cầu “Mathematics for Humanity - Toán học cho Nhân loại” do Trung tâm Quốc tế về các Khoa học Toán (International Centre for Mathematical Sciences - ICMS), Trường Đại học Edinburgh (Scotland) điều phối và Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) là đối tác chính tại khu vực Châu Á. Hội thảo được đồng tổ chức bởi Hội Toán học Đông Nam Á (SEAMS), Viện Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu Việt Nam, Hội Toán học Việt Nam.
Hội thảo thu hút gần 100 nhà khoa học nữ; trong đó có 12 đại biểu đến từ Vương Quốc Anh, 18 đại biểu từ các nước Đông Nam Á, cùng hơn 60 đại biểu đến từ nhiều viện nghiên cứu và trường đại học của Việt Nam.
Mục tiêu của hội thảo không chỉ là giới thiệu những thành tựu nghiên cứu mới nhất mà còn khuyến khích sự đa dạng trong ứng dụng toán học ở nhiều lĩnh vực trọng yếu như biến đổi khí hậu và môi trường, khoa học dữ liệu, học máy, tin sinh học, khoa học vật liệu và kỹ thuật.
Hội thảo bao gồm các báo cáo khoa học chuyên sâu, các phiên trình bày poster, cùng nhiều phiên thảo luận bàn tròn về các chủ đề thiết thực: công bố quốc tế, tìm kiếm học bổng và dự án nghiên cứu, phát triển kỹ năng lãnh đạo học thuật và cân bằng giữa công việc, cuộc sống.
Lần đầu tiên được tổ chức tại Đông Nam Á, Hội thảo khẳng định vai trò nhà khoa học nữ trong Toán ứng dụng.
Đây cũng là dịp để tăng cường hợp tác song phương giữa các nhà khoa học nữ đến từ Vương quốc Anh và Đông Nam Á, đồng thời mở ra các cơ hội kết nối lâu dài trong cộng đồng khoa học quốc tế.
Bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam khẳng định: Đảng và Chính phủ Việt Nam rất quan tâm đến thúc đẩy khoa học, đặc biệt là khoa học tự nhiên. Tuy vậy, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận, vẫn còn không ít thách thức đối với sự phát triển của phụ nữ trong khoa học.
Trong các lĩnh vực nghiên cứu STEM, dù đã có nhiều tiến bộ, song tỷ lệ phụ nữ tham gia nghiên cứu và nắm giữ vị trí chủ chốt vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng.
Trong lĩnh vực Toán học, từ năm 1956 đến năm 2023, Việt Nam chỉ có 3 nữ Giáo sư ngành Toán học, trong tổng số hơn 100 giáo sư Toán học trên cả nước. Điều này cho thấy số lượng nữ có học hàm giáo sư trong Toán học là rất nhỏ và tăng chậm trong hơn nửa thế kỷ qua.
Chính vì vậy, một trong những mục tiêu quan trọng mà Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đặt ra trong giai đoạn tới là tiếp tục tạo điều kiện, khuyến khích, động viên các nhà khoa học nữ, phát triển đội ngũ nữ trí thức; đồng thời tăng cường truyền thông, vận động các gia đình và toàn xã hội thay đổi nhận thức để tăng cường tỷ lệ nữ sinh trong các ngành STEM. Từ đó, tạo nên nguồn nhân lực nữ chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu của giai đoạn phát triển mới của đất nước.
GSTS Lê Thị Hợp - Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam đánh giá rất cao vai trò của nữ tri thức. Hiện nay Hội nữ tri thức Việt Nam trên toàn quốc có khoảng 6000 hội viên đủ các lĩnh vực và giữ vai trò quan trọng trong các viện nghiên cứu, giảng dạy trong các trường ĐH, những người lãnh đạo các cấp khác nhau, theo thống kê có hơn 40% các nhà khoa học là nữ giới. Hiện nay số các nhà khoa học nữ làm chủ nhiệm đề tài khoa học, các chương trình nghiên cứu đã tăng lên ở mức đáng kể.
PGSTS Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu - Bộ Nông nghiệp và môi trường chia sẻ: Cho đến nay số lượng các nhà khoa học nữ còn hạn chế đối với các ngành Khoa học tự nhiên, đặc biệt là Toán học, vật lý học. Tuy nhiên, sự đóng góp của các nhà khoa học nữ không hề nhỏ do đặc thù họ rất bền bỉ trong nghiên cứu, kiên trì, đã làm khoa học là dấn thân và cống hiến. Thời gian tới rất cần tăng cường số lượng cũng như chất lượng các nghiên cứu của các nhà khoa học nữ, đặc biệt khuyến khích các bạn trí thức nữ trẻ dấn thân vào con đường nghiên cứu khoa học.
Nghị quyết 57 đã đề cập đến những vấn đề nóng bỏng của nền khoa học Việt Nam, giúp cho các nhà khoa học trong đó có các nhà khoa học nữ cảm nhận được vị thế của khoa học là động lực cho sự phát triển của khoa học trong giai đoạn tới, trong đó các nhà khoa học là trung tâm thúc đẩy sự phát triển của khoa học đồng thời có những định hướng về khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số - những vấn đề rất mới để đẩy mạnh khoa học phát triển trong thời gian tới. Cần có sự đầu tư vì khoa học phát triển đột phá có như vậy các nhà khoa học mới điều kiện để nghiên cứu theo kịp sự phát triển của thế giới.
PGSTS Huỳnh Thị Thanh Bình - Phó Hiệu trưởng Trường Công nghệ Thông tin và Truyền thông ĐH Bách khoa Hà Nội bày tỏ: Nghị quyết 57 có tính đột phá có sự hỗ trợ rất mạnh cho lĩnh vực khoa học công nghệ và chị em nữ làm khoa học cũng được hưởng lợi rất nhiều cho các hoạt động nghiên cứu khoa học với các chiến lược rất rõ ràng.
Cũng theo PGSTS Huỳnh Thị Thanh Bình: hiện nay ngày càng nhiều nữ sinh theo học các ngành khoa học công nghệ, ở trường Công nghệ Thông tin và truyền thông 20 năm trước số lượng nữ sinh rất ít nhưng hiện nay tỷ lệ nữ sinh tăng lên rất nhiều và số cán bộ giảng dạy là nữ ở trường Công nghệ Thông tin và truyền thông cũng như ở ĐH Bách khoa Hà Nội cũng tăng lên rất nhiều. Ngay trong Hội nghị này, số lượng các nhà khoa học nữ nghiên cứu trong lĩnh vực Toán học cũng khá đông điều đó nói lên xu thế ngày càng nhiều chị em tham gia nghiên cứu ở lĩnh vực khoa học công nghệ và lĩnh vực Toán học.
Trong 5 ngày diễn ra Hội nghị, các nhà khoa học nữ sẽ chia sẻ những kinh nghiệm nghiên cứu, những hướng nghiên cứu và ứng dụng Toán học trong nhiều lĩnh vực khoa học của đời sống kinh tế xã hội.
Với sự tham gia của các tổ chức khoa học uy tín quốc tế, RWAM-SE 2025 được kỳ vọng sẽ góp phần lan tỏa tinh thần hợp tác, khẳng định vai trò phụ nữ trong Toán học ứng dụng, đóng góp thiết thực cho tiến bộ khoa học và phát triển bền vững của khu vực cũng như toàn cầu.
