Báo cáo quan trọng này phân tích các ưu tiên phát triển của Việt Nam trong những thập kỷ tới và đề xuất 5 cải cách thể chế giúp Chính phủ thực thi các ưu tiên phát triển hiệu quả hơn. Việc triển khai một cách có hệ thống những cải cách này sẽ tạo nền tảng cho tầm nhìn phát triển kinh tế, tăng cường năng lực để triển khai những chiến lược của quốc gia. Ngoài ra, các cải cách này còn giúp nâng cao động lực để đem lại kết quả cao hơn trong một số lĩnh vực quan trọng - tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, tài chính toàn diện, an sinh xã hội và nâng cấp hạ tầng - qua đó giúp quốc gia hoàn thành các mục tiêu phát triển của mình.
Báo cáo chỉ ra những thách thức mà mô hình tăng trưởng truyền thống của Việt Nam đang phải đối mặt và trong đại dịch COVID-19 những khó khăn này càng rõ nét. Cùng với đó là xu hướng toàn cầu hóa chững lại, nguy cơ quốc gia ngày càng dễ tổn thương đối với những cú sốc bên ngoài, đặc biệt với rủi ro khí hậu. Mặc dù Việt Nam triển khai hiệu quả công cuộc chuyển đổi số, mở cửa thương mại và hội nhập nhưng cũng vẫn còn nhiều điều chưa đạt được về tăng trưởng xanh, tài chính toàn diện và nâng cấp hạ tầng. Do đó, Việt Nam cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng và cải thiện năng lực của Chính phủ trong việc phối hợp và triển khai những cải cách chính sách kinh tế và đầu tư công.
Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Carolyn Turk hy vọng rằng, mô hình cải cách mà Ngân hàng Thế giới khuyến nghị có thể sẽ giúp Việt Nam tiến nhanh hơn để trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045 như kỳ vọng của cộng đồng quốc tế cũng như Chính phủ và người dân. Con đường để đạt được mục tiêu này đã có sự thay đổi để phù hợp hơn với tình hình thực tế, do đó hiện đại hóa thể chế là chìa khóa để Việt Nam phát triển thành công trong tương lai.
Ông Jacques Morisset, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới nhận định, thể chế hiện đại là điều kiện cần để Việt Nam đạt được các mục tiêu phát triển. Sau khi đạt được thành tựu là trở thành một trong những quốc gia chuyển đổi kinh tế thành công nhất trên thế giới trong suốt 25 năm qua, tới nay, thể chế của Việt Nam cần được hiện đại hóa theo Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội mới được thông qua tại Đại hội Đảng tháng 02/2021. Thực tế cho thấy, kết quả thực thi cải cách của Việt Nam không đồng đều trên nhiều lĩnh vực. Việt Nam còn nhiều việc phải làm để tiến những bước xa hơn trên hành trình phát triển kinh tế tương xứng với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Trong quá trình phát triển, hệ thống thể chế sẽ thích ứng cho phù hợp thực tế với Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội. Theo bà Trần Thị Lan Hương, Chuyên gia quản trị cao cấp Ngân hàng Thế giới, có 5 nhóm cải cách thể chế cần ưu tiên là hình thành nền tảng thể chế vững chắc để biến ưu tiên phát triển thành hành động cụ thể; hài hòa quy trình thủ tục hành chính để nâng cao hiệu quả thực thi của chính quyền các cấp, các ngành; sử dụng các công cụ thị trường để tạo động lực trong khu vực Nhà nước và khu vực tư nhân; thực thi hiệu quả quy định và quy tắc nhằm nâng cao động lực, lòng tin và sự công bằng; áp dụng các quy trình có sự tham gia nhằm nâng cao sự minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Theo ông Mai Tiến Dũng, nguyên Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, báo cáo này là một đóng góp mới theo hướng giải quyết những vấn đề thực thi, nhất là những vấn đề liên quan đến cơ chế chính sách, cải cách thể chế của Việt Nam. Ông Dũng thừa nhận, Việt Nam cũng còn một số điểm nghẽn trong công tác thực thi như việc quản lý còn chồng chéo, đôi lúc còn bị lấn sân, không rõ trách nhiệm, đặc biệt yếu ở khâu thực thi, vấn đề trách nhiệm giải trình và thực thi hiệu quả. Ông Dũng đánh giá cao những khuyến nghị khách quanh, chính xác và thẳng thắn mà nhóm tác giả đã nêu trong báo cáo như những vấn đề liên quan đến công tác phối hợp thực thi, liên quan đến trách nhiệm giải trình và nguồn lực cần thiết cho các chương trình dự án.
Việc cần làm lúc này của Việt Nam là phải xây dựng mô hình thể chế để đạt được mục tiêu phát triển đề ra. Theo đó, cần có khung định chế vững chắc, thủ tục hành chính tinh giản, công cụ thị trường thông minh, tăng cường hiệu lực thực thi và quy trình có sự tham gia của đầy đủ các bên. Có như vậy cải cách thể chế mới thực sự có chất lượng và quyết định kết quả, hiệu quả thực thi trong thực tiễn./.
