Thảo luận tại tổ, đại biểu Nguyễn Phi Thường - Giám đốc Sở Xây dựng thành phố Hà Nội nêu lên thực trạng các đô thị lớn, siêu đô thị như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng có mật độ dân số, mật độ phương tiện cao, chịu áp lực rất lớn về rác thải, khí thải, biến đổi khí hậu, ùn tắc giao thông. Để giảm thiểu tình trạng này, đại biểu đề xuất quy hoạch phải nhìn nhận rõ thực trạng và bám sát các kịch bản môi trường.
“Mong muốn bổ sung điều khoản, khi lập quy hoạch tỉnh, bổ sung thêm quy định về phân tích, đánh giá thực trạng và dự báo kịch bản ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông, biến đổi khí hậu và đặc biệt là ngập úng đô thị để làm cơ sở xây dựng kịch bản và lựa chọn kịch bản phát triển cho đô thị.” – Đại biểu Nguyễn Phi Thường nói.
Đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn ĐBQH Đà Nẵng) cho rằng, nhiều vùng trước đây vốn được quy hoạch là vùng thoát lũ, nhưng qua thời gian lại bị san lấp, xây dựng và chuyển đổi mục đích sử dụng, khiến vùng đất bị mất đi chức năng vốn có. Ông chỉ ra thực tế quy hoạch hiện nay thiếu sự kế thừa giữa cái cũ và cái mới, giữa truyền thống và hiện tại, dẫn đến tình trạng quy hoạch chồng chéo.
“Đường vừa làm xong thì xẻ ra đặt dây điện, đặt ống nước… phá lung tung cả. Tất cả cái đấy chưa có người quyết liệt, chưa có “nhạc trưởng”. Quy hoạch giao thông chỉ làm giao thông, quy hoạch đô thị chỉ làm đô thị, quy hoạch nông thôn chỉ làm đúng nông thôn thôi.” – Đại biểu bức xúc.
Đại biểu Tạ Văn Hạ cho rằng quy hoạch phải được nhìn nhận ở tầm kết nối không gian – không chỉ trong phạm vi hành chính, mà còn kết nối không gian kinh tế; truyền thống, hiện tại và tương lai. Ông cũng gợi mở kinh nghiệm quốc tế khi nhiều quốc gia đã xây dựng hệ thống thoát nước ngầm quy mô lớn như những “dòng sông dưới lòng đất”, đảm bảo an toàn cho đô thị trong mùa mưa lũ.
Phân tích sâu về nguyên nhân và khung pháp lý, đại biểu Nguyễn Duy Minh (Đoàn ĐBQH Đà Nẵng) cho rằng tình trạng ngập úng đô thị ngày càng nghiêm trọng không chỉ do mưa lớn và thời tiết cực đoan, mà chủ yếu vì hành lang thoát lũ bị thu hẹp hoặc bị san lấp, đầu tư thành các khu đô thị.
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường năm 2024, khoảng 20.000 hecta đất ven sông đã bị chuyển đổi mục đích sang khu dân cư, khu công nghiệp, khiến khả năng thoát lũ giảm từ 15% - 30% so với giai đoạn 2010. Về mặt phát lý, hiện đang có những khoảng trống cần quan tâm điều chỉnh.
“Luật Đê điều có quy định về hành lang thoát lũ nhưng chỉ áp dụng cho những sông có đê. Luật Phòng chống thiên tai và Luật Tài nguyên nước quy định phải xác định hành lang thoát lũ khi lập quy hoạch thủy lợi nhưng không bắt buộc tích hợp vào quy hoạch đô thị. Dự thảo Luật Quy hoạch đô thị, nông thôn lần này cũng chỉ nói chung về việc phòng ngừa hiểm họa và thích ứng biến đổi khí hậu ở điều 6, khoản 2 nhưng chưa thực sự rõ ràng.” – Đại biểu Nguyễn Duy Minh phân tích.
Dẫn chứng ý kiến của các chuyên gia cho rằng quy hoạch nếu không đọc được đường đi của lũ thì đô thị sẽ không an toàn, đại biểu Nguyễn Duy Minh đề nghị Dự thảo Luật làm rõ việc xác định và bảo về hành lang thoát lũ trong đồ án quy hoạch đô thị nông thôn, coi đó là nội dung bắt buộc chứ không chỉ là phần kiến nghị của cơ quan soạn thảo.
Đại biểu đề xuất bổ sung thêm một khoản mới vào Điều 6. Các quy định bắt buộc khi lập quy hoạch với nội dung: “khi lập quy hoạch đô thị và nông thôn phải xác định, khoanh định và bảo vệ hành lang thoát lũ của các sông, suối, hồ chứa, hệ thống tiêu thoát nước tự nhiên đảm bảo khả năng thoát lũ, tiêu úng, không làm gia tăng rủi ro thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu và nước biển dâng.”
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh (Đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng) cho biết Bộ sẽ tiếp thu và xem xét, nghiên cứu đề xuất của các đại biểu. Theo ông, quy hoạch về tài nguyên nước và hệ thống đê điều hiện đã khá đầy đủ, nhưng cần điều chỉnh chi tiết theo từng địa phương.
“Tới đây chúng ta phải nghĩ chi tiết quy hoạch của từng tỉnh, phải điều chỉnh bổ sung, đặc biệt phải suy nghĩ đến cao trình để làm sao ngăn lũ, giữ được lũ. Tất cả nội dung này phải được thể hiện từ quy hoạch tổng thể về hệ thống đê điều, quy hoạch của ngành, quy hoạch của tỉnh phải có sự thống nhất từ trên xuống dưới.” – Đại biểu Trần Hồng Minh nhấn mạnh.
Các ý kiến của đại biểu Quốc hội trong buổi thảo luận tổ cho thấy sự đồng thuận cao trong việc đưa nội dung phòng chống ngập úng và bảo vệ hành lang thoát lũ trở thành yêu cầu bắt buộc trong Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn như ý kiến của đại biểu Nguyễn Duy Minh: “Quy hoạch phải đi trước một bước để bảo vệ dân, bảo vệ kinh tế và bảo vệ môi trường sống.”
