Trong khuôn khổ dự án "Tăng cường khả năng chống chịu của sản xuất nông nghiệp quy mô nhỏ trước tình trạng mất an ninh nguồn nước do biến đổi khí hậu ở khu vực Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ, Việt Nam,” do Quỹ Khí hậu Xanh (GCF) tài trợ, tổng cộng 121 ao chống chịu khí hậu đã và đang được thi công để nhằm cải thiện an ninh nguồn nước và bảo vệ sinh kế của các nông hộ nhỏ trong khu vực.
Trong số đó, cho đến nay 106 ao đã được hoàn thành và đưa vào sử dụng. 15 ao hiện đang được thi công và các ao này dự kiến cũng sẽ sớm được hoàn thành để kịp tích nước trong mùa mưa và sẽ được các hộ gia đình sử dụng, qua đó củng cố thêm tác động của dự án trong việc tăng cường khả năng tiếp cận nguồn nước cho nông dân ngay trong năm 2023.
Đối với những ao chống chịu khí hậu này, các chuyên gia thủy lợi đã sử dụng mô hình mưa để tính toán cân bằng nước, xem xét nhiều yếu tố như sử dụng tối đa nguồn nước sẵn có, phù hợp với điều kiện địa lý và rủi ro khí hậu cũng như kinh nghiệm truyền thống của địa phương. Phương pháp này đảm bảo rằng ao được xây dựng có thể chống chịu tốt với các kịch bản khí hậu khác nhau, đảm bảo cung cấp nước và sử dụng tốt trong thời gian dài.
Ngoài ra, thiết kế của ao đã tính đến các tính năng sáng tạo để giảm thiểu thất thoát nước và tránh bồi lắng, cũng thúc đẩy các hoạt động quản lý nguồn nước bền vững. Ví dụ, một số kỹ thuật sinh học và các giải pháp dựa vào tự nhiên (như trồng các loại thực vật phù hợp ở xung quanh bờ ao, sẽ tăng cường khả năng chống chịu và tính hiệu quả chi phí) cũng được kết hợp với kiến thức truyền thống.
Một trong những khía cạnh quan trọng của Dự án này là cách tiếp cận lấy cộng đồng làm trung tâm. Thông qua "các nhóm quản lý sử dụng ao", nông dân, đặc biệt là phụ nữ và người dân tộc thiểu số đóng vai trò chính, tích cực tham gia giám sát xây dựng, vận hành và bảo trì. Bằng việc tham gia các buổi tập huấn, nâng cao năng lực, các nhóm do nông dân phụ trách này sẽ đảm bảo rằng ao được sử dụng một cách tối ưu và kịp thời giải quyết các thách thức kỹ thuật, lan tỏa các tác động tích cực đến cộng đồng địa phương.
Đến năm 2026, dự kiến sẽ có 1.159 ao chống chịu khí hậu được xây dựng, bàn giao và vận hành đưa vào sử dụng.
Dự án do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Ủy ban Nhân dân các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận triển khai.
Cách tiếp cận sáng tạo và có sự tham gia của cộng đồng trong Dự án này là một ví dụ điển hình về việc chia sẻ lợi ích, sử dụng và quản lý nguồn nước bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hiện tượng El Nino cực đoan.
Khi những ao chống chịu khí hậu này hỗ trợ nông dân và tăng cường khả năng chống chịu của họ, chúng sẽ góp phần vào việc tạo nên một tương lai an toàn và thịnh vượng hơn ở vùng đất được coi là trọng điểm của nông nghiệp Việt Nam trong tương lai.
