Thiên tai không còn là nguy cơ, không còn là hiện tượng bất thường
Những ngày qua, mưa lũ, sạt lở đất xảy ra tại nhiều địa phương, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Tại nghị trường Quốc hội, nhiều đại biểu cho rằng cần sớm ban hành sính sách hỗ trợ kịp thời cho người dân, đồng thời xây dựng biện pháp thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu.
“Sạt lở đất, xâm nhập mặn, thiên tai do biến đổi khí hậu trở thành nguy cơ hiện hữu, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững”, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn ĐBQH TP Hải Phòng, cảnh báo.
Cùng mối quan tâm, đại biểu Tô Ái Vang, Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ, cho rằng biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng với mức độ khốc liệt hơn. Mùa mưa thì bão, lũ, mùa khô thì hạn hán, xâm nhập mặn, nước biển dâng, đe dọa trực tiếp đến đời sống nhân dân và hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
“Trong những năm gần đây, thế giới và trong nước đã chứng kiến nhiều trận bão, lũ kinh hoàng, không chỉ gây thiệt hại nặng về của cải vật chất mà còn thiệt hại về con người”, đại biểu Tô Ái Vang lo ngại.
Theo đại biểu Tô Ái Vang, cả nước có khoảng trên 900 đô thị, trong đó khoảng 50 đô thị chịu ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu, điển hình là Hà Nội, Thái Nguyên, Huế và các tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long. Thực tế này vừa ảnh hưởng trọng đến đời sống, tài sản của người dân vừa cản trở phát triển kinh tế - xã hội.
Đề nghị sớm trình Quốc hội gói tài chính khẩn cấp
Trước tình trạng mưa lũ, sạt lở đất diễn biến khó lường, gây thiệt hại lớn về tài sản, hoa màu, làm đảo lộn cuộc sống của người dân, đại biểu Trần Hoàng Ngân, Đoàn ĐBQH TP.HCM đề nghị Chính phủ trình Quốc hội thông qua gói tài chính khẩn cấp nhằm khắc phục hậu quả mưa lũ.
“Những ngày qua, chúng ta thật sự đau lòng khi chứng kiến nhân dân ở nhiều địa phương phải gồng mình chống chọi với thiên tai, bão lũ. Nhiều vùng bị ảnh hưởng nặng nề, đời sống người dân gặp rất nhiều khó khăn. Tôi đề nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội một gói tài chính khẩn cấp, tăng chi ngân sách vượt dự toán nhằm khắc phục hậu quả mưa lũ, khôi phục hạ tầng bị hư hỏng và bảo đảm an sinh xã hội”, ông Ngân đề xuất.
Theo ông Ngân, tỷ lệ bội chi gân sách hiện mới khoảng 3,2% GDP, thấp hơn mức kế hoạch 3,6%, do đó vẫn còn dư địa tài khóa để triển khai gói tài chính này, góp phần ổn định đời sống và mang lại hạnh phúc cho người dân.
Đồng quan điểm, đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị bổ sung ngân sách cho việc khôi phục, hoàn thiện hệ thống hạ tầng ở những nơi bị ảnh hưởng bởi bão lũ.
“Trước sự phá hủy của thiên tai, lũ lụt, sạt lở, xói lở và nước biển dâng dẫn đến ngập úng, hư hỏng nền đường, phá vỡ kết cấu cầu, gây tắc nghẽn giao thông và gia tăng tai nạn. Các yếu tố này tác động lên cả đường bộ, đường thủy và hàng không. Chính phủ tiếp tục rà soát và đánh giá tình hình hạ tầng giao thông ở các địa phương bị ảnh hưởng từ các trận mưa, bão, lũ, đồng thời sớm có phương án bổ sung ngân sách giúp các địa phương hoàn thiện lại hạ tầng giao thông. Đây là vấn đề quan trọng và cần thiết nhất hiện nay”, đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị.
Triển khai ngay giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu
Mưa lũ đang khiến một số tỉnh, thành phố ở khu vực miền Trung thiệt hại nặng về người và tài sản. Trước thực tế này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn ĐBQH TP phố Hải Phòng, đề xuất thành lập lực lượng cứu trợ nhân dân.
Theo bà Nga, các địa phương đã có Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp xã. Tuy nhiên, lực lượng này mỏng, hoạt động kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn và trang bị, chưa thực sự đáp ứng tốt yêu cầu ứng cứu nhanh trong điều kiện thiên tai ngày càng dữ dội, bất thường.
“Tôi cho rằng đã đến lúc cần thành lập lực lượng cứu trợ nhân dân, một mạng lưới cứu hộ cơ sở được huấn luyện và trang bị các kỹ năng cơ bản, hoạt động song hành với lực lượng chuyên trách khi có thiên tai xảy ra. Đây không chỉ là lực lượng tình nguyện mà còn là thành tố quan trọng trong chiến lược phòng thủ dân sự và thích ứng với biến đổi khí hậu quốc gia”, bà Nga phân tích.
Bà Nga nêu kinh nghiệm quốc tế từ Nhật Bản sau thảm họa kép năm 2011 đã hình thành mạng lưới cứu hộ, cứu trợ, các đội cứu hộ cộng đồng. Đến nay, mạng lưới này đã phủ sóng 80% địa phương. Philippines cũng có lực lượng tương tự ở từng làng được huấn luyện sơ cấp, sơ cứu, cấp cứu hộ, hướng dẫn sơ tán. Nhờ đó, tỷ lệ thương vong do thiên tai giảm mạnh và cộng đồng chủ động, không còn tâm lý ỉ lại hay bị động. Việt Nam hoàn toàn có thể học tập mô hình này, nhất là khi thiên tai xảy ra ngày càng nhiều với mức độ khốc liệt gia tăng.
“Đội cứu hộ nhân dân nếu được thành lập sẽ là tuyến đầu cứu người, cứu mình, giảm thể đáng kể thiệt hại do thiên tai, đồng thời cũng lan tỏa tinh thần đoàn kết, tương trợ và chủ động ứng phó với lại những rủi ro của thiên tai”, bà Nga quả quyết.
Phòng ngừa quan trọng hơn ứng phó
Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh, Đoàn ĐBQH TP Đà Nẵng nhìn nhận thiên tai không còn là biến cố khí hậu. Theo bà, đây là hệ quả tích lũy của quá trình khai thác thiếu kiểm soát, đi ngược lại quy luật tự nhiên.
“Thiên tai miền núi là hệ quả cộng hưởng giữa tự nhiên và con người. Do sự tác động, can thiệp của con người, như mở đường, xây dựng công trình, khai thác đất đá, làm thủy điện, trồng rừng kinh tế hoặc chuyển đổi đầu dốc để sản xuất. Những hoạt động đó đã làm suy yếu lá chắn sinh thái, phá vỡ cấu trúc địa chất vốn mong manh của vùng núi, khiến mỗi trận mưa lớn trở thành một phép thử khốc liệt cho sức chịu đựng của thiên nhiên”, bà Trinh diễn giải.
Theo bà Trinh, bên cạnh các hoạt động cứu trợ, hỗ trợ người dân vùng thiên tai, Nhà nước cần có giải pháp lâu dài, bền vững cho vấn đề này.
“Điều đất nước cần hơn bao giờ hết không chỉ là tiếp sức mà là cần kiểm soát và phòng ngừa bằng việc đánh giá lại tác động môi trường, rà soát quy hoạch và quản lý phát triển hạ tầng dân cư phù hợp với quy luật tự nhiên”, bà Trinh nhấn mạnh.
Trước đó, trong phiên thảo luận “Thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường’, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai, cũng cho rằng tình trạng mưa lũ, sạt lở đất có mối liên hệ mật thiết với sự suy giảm diện tích rừng. Như một giải pháp để phòng ngừa thiên tai, ông kiến nghị bằng mọi giá phải giữ cho được diện tích rừng tự nhiên hiện nay.
“Lũ lụt ngày càng nghiêm trọng ở nhiều vùng của đất nước.Việc cần nhất là cố gắng giữ được diện tích rừng tự nhiên còn lại. Những cây lâu năm là lá phổi của chúng ta, là cơ chế hữu hiệu giữ đất, giữ nước, tránh sạt lở”, ông Hiếu nhấn mạnh.
