Sáng nay (ngày 18/11/2025), tại Khách sạn Hòa Bình (Hà Nội), Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức Khóa tập huấn “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng”. Chương trình thu hút sự tham gia của các cơ quan báo chí, phóng viên, biên tập viên nhằm tăng cường nhận thức và kỹ năng xử lý thông tin liên quan đến trẻ em trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh và phức tạp.
Phát biểu khai mạc, bà Mai Hương Giang, Phó Cục trưởng Cục Báo chí nhấn mạnh, bảo vệ trẻ em trên không gian số không chỉ là nhiệm vụ của ngành quản lý mà còn là trách nhiệm đặc biệt của báo chí, lực lượng góp phần kiến tạo môi trường mạng an toàn, nhân văn.
Trong chuyên đề đầu tiên, bà Lê Thị Mai Quyên, Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111 (Cục Trẻ em, Bộ Y tế) cảnh báo về hiện trạng tội phạm mạng nhắm vào trẻ em và thanh thiếu niên. Một trong những hình thức nguy hiểm được chỉ ra là “bắt cóc online”, dạng lừa đảo tâm lý khiến nạn nhân bị thao túng, cô lập và bị uy hiếp tinh thần nghiêm trọng.
Theo dữ liệu của Bộ Công an (giữa 2024 - tháng 8/2025), có khoảng 50 vụ được ghi nhận, với số nạn nhân tương đương. 90% là nữ giới, phần lớn thuộc nhóm tuổi 18 - 22, chủ yếu là sinh viên xa nhà. Nhiều nạn nhân rơi vào khủng hoảng tâm lý kéo dài, thiệt hại tài chính lên đến hàng tỷ đồng.
Các thủ đoạn tội phạm sử dụng có thể là đe dọa pháp lý, giả danh lực lượng chức năng; đe dọa tung hình ảnh riêng tư; hoặc đe dọa bạo lực dựa trên thông tin cá nhân thu thập được từ mạng xã hội. Bên cạnh đó, tội phạm còn triển khai các chiêu trò thao túng tâm lý, như gieo nghi ngờ, tạo cảm giác phụ thuộc, đưa ra “giải pháp giả tạo” để kiểm soát nạn nhân hoặc vừa đe dọa vừa xen lời khen, lợi dụng cảm xúc để tạo sự lệ thuộc.
Ở chuyên đề thứ hai, bà Đinh Thị Như Hoa (Trung tâm 2 - Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an) phân tích thêm các rủi ro từ công nghệ mới, đặc biệt là tình trạng lừa đảo trực tuyến tinh vi nhắm đến trẻ em và phụ huynh.
Bà Hoa khuyến cáo, nhận diện sớm, báo ngay cho Tổng đài 111 và tuyệt đối không chuyển tiền hay cung cấp thông tin cá nhân cho bất kỳ yêu cầu bất thường nào trên mạng.
Bên cạnh việc nhận diện rủi ro, khóa tập huấn cũng dành thời lượng lớn để nhấn mạnh trách nhiệm của báo chí khi đưa tin về trẻ em. Luật Trẻ em (Điều 54) quy định rõ, không khai thác đời tư, không phỏng vấn khi trẻ chưa sẵn sàng và khi trẻ là nạn nhân, ưu tiên tuyệt đối nguyên tắc bảo vệ, ẩn danh, che mặt, không nêu địa chỉ, trường lớp.
Các chuyên gia cũng chia sẻ 5 nguyên tắc cốt lõi trong truyền thông về trẻ em trên môi trường số, bao gồm: không tiết lộ danh tính; không khai thác yếu tố giật gân, thương tâm; luôn xin phép trước khi phỏng vấn, chụp ảnh; cảnh báo nội dung không phù hợp và đặt lợi ích của trẻ lên trên giá trị thông tin.
Đáng chú ý, một “checklist” được cung cấp cho phóng viên trước khi đăng bài về trẻ em, yêu cầu tự đánh giá bài viết có gây tổn thương thêm cho trẻ không; có mô tả chi tiết hành vi xâm hại hay bạo lực không; đã xin phép cha mẹ hoặc người giám hộ chưa và bài viết có mang giá trị bảo vệ, giáo dục hay chỉ khai thác sự tò mò của công chúng.
Khóa tập huấn khép lại bằng phần thảo luận mở, nơi báo chí và cơ quan quản lý cùng trao đổi kinh nghiệm, hướng tới mục tiêu chung, nhằm giảm thiểu rủi ro, tạo dựng không gian mạng an toàn, lành mạnh để trẻ em phát triển và sáng tạo./.
