Ngày 25/11 Tòa án nhân dân TP.HCM đã tuyên phạt bị cáo Cao Văn Luyện 7 năm tù giam về tội “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép” và bị cáo Đỗ Văn Giỏi, đồng phạm giúp sức, phải chấp hành 15 tháng tù giam. Cả hai đã điều hành hai tàu cá BV93481TS và BV93472TS cùng 11 thuyền viên xuất bến vào đêm 16/8 và rạng sáng 17/8/2024 để sang vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép. Những quyết định xử phạt nghiêm khắc này thể hiện quyết tâm của cơ quan chức năng trong việc tăng cường kỷ cương, chấn chỉnh hoạt động nghề cá, kiên quyết ngăn chặn các hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Trước đó, ngày 4/10, Đồn Biên phòng Cửa khẩu cảng Sa Kỳ, Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Ngãi đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với ông Võ Cao Trung (sinh năm 1984, trú thôn Cổ Lũy, xã Tịnh Khê, tỉnh Quảng Ngãi) do phát hiện tàu cá QNg 91369TS do ông Trung làm chủ kiêm thuyền trưởng vi phạm hàng loạt quy định: không lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, giấy phép khai thác và chứng nhận an toàn kỹ thuật tàu cá đã hết hạn. Tàu cá của ông Trung cũng không có sổ danh bạ thuyền viên, không mua bảo hiểm cho thuyền viên, không bố trí đủ định biên an toàn, và không có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Ngoài ra, tàu cá này đi hành nghề trên biển nhưng không làm thủ tục xuất bến tại Trạm Kiểm soát Biên phòng Sa Kỳ. Với những vi phạm này, tổng mức phạt đối với ông Trung là 681,5 triệu đồng; đồng thời tước quyền sử dụng chứng chỉ thuyền trưởng tàu cá trong thời hạn 9 tháng.
Luật sư Trần Xuân Tiền, Trưởng văn phòng Luật sư Đồng đội phân tích, hành vi vi phạm của nhiều thuyền trưởng như ông Võ Cao Trung thể hiện sự coi thường pháp luật. Khi tàu cá không lắp thiết bị giám sát hành trình, cơ quan quản lý không thể theo dõi vị trí, hải trình và phạm vi hoạt động – đây là yếu tố then chốt để ngăn chặn tàu Việt Nam xâm phạm vùng biển nước ngoài, đây cũng là nguyên nhân khiến Ủy ban châu Âu áp dụng “thẻ vàng IUU” đối với thủy sản Việt Nam.
Căn cứ Nghị định số 42/2019/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 38/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Hành vi không lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá bị phạt tiền từ 300 đến 400 triệu đồng. Việc không có hoặc sử dụng giấy phép khai thác đã hết hạn bị phạt từ 50 đến 100 triệu đồng. Các lỗi khác như thiếu sổ danh bạ thuyền viên, không đủ định biên an toàn, không mua bảo hiểm hay không có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đều có mức phạt từ 10 đến 40 triệu đồng mỗi hành vi.
Ở tỉnh Cà Mau, thời gian qua đã có 459 vụ đã bị xử phạt vi phạm hành chính, trong đó có 3 vụ tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; 41 vụ vi phạm ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình; 415 vụ vi phạm khác. Bên cạnh đó, tỉnh Cà Mau đã khởi tố 10 vụ án hình sự và tổ chức 6 phiên tòa xét xử. Theo ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, xử lý các vi phạm cần phải được thực hiện chặt chẽ nhằm lập lại trật tự trong khai thác thủy sản, đảm bảo an toàn khi ra khơi và góp phần ngăn chặn khai thác IUU, hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu.
Tối ngày 25/11, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì phiên họp trực tuyến lần thứ 23 của Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Tính đến 17 giờ ngày 21/11, tổng số tàu cá hiện có của các địa phương đã đăng ký và được cập nhật trên VNFishbase là 79.295 tàu cá, đạt 100%. Trong tuần, đã kiểm tra, kiểm soát 2.037 lượt tàu cá rời cảng và 2.462 lượt tàu cập cảng theo quy định và giám sát được sản lượng thủy sản khai thác qua cảng là 10.857 tấn trên hệ thống eCDT.
Thủ tướng yêu cầu cần thống kê các vi phạm, bổ sung vào sửa đổi Nghị định của Chính phủ về xử lý vi phạm hành chính; xây dựng chế tài vi phạm theo hướng tăng nặng mức phạt lên gấp 2 - 3 lần so mức xử phạt hiện nay để tăng mức răn đe.
"Hướng dẫn, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương báo cáo và tổng hợp kết quả thực hiện các khuyến nghị cảnh báo thẻ vàng, xây dựng báo cáo thực hiện gửi Uỷ ban châu Âu (EC); tiếp tục duy trì đối thoại kỹ thuật chống khai thác IUU, cung cấp đầy đủ thông tin để EC sớm thực hiện Đợt thanh tra lần thứ 5. Phải có chuyển biến tích cực, phải có báo cáo, hồ sơ rõ ràng; phải có đầu ra, cam kết thực hiện rõ ràng", Thủ tướng nhấn mạnh.
Có thể thấy, trong bối cảnh nghề biển đang chịu nhiều áp lực, chỉ có tuân thủ pháp luật, hành nghề đúng quy định mới là con đường phát triển nghề cá bền vững bền vững. Bên cạnh đó, góp phần bảo vệ ngư trường, đảm bảo an toàn cho thuyền viên và sớm gỡ bỏ cảnh báo “thẻ vàng” IUU của Ủy ban châu Âu.
