Tuyển sinh là một hoạt động quan trọng giúp các trường ĐH khẳng định được vị thế của mình vì việc làm thế nào để thu hút thí sinh vào các ngành học của trường trong xu thế cạnh tranh là vấn đề các trường ĐH luôn trăn trở. Công tác tuyển sinh ngày càng được các trường ĐH chú trọng và trở thành cuộc đua nhiều màu sắc. Phóng viên VOV2 đã có cuộc phỏng vấn PGS.TS Nguyễn Thu Thủy - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD-ĐT về vấn đề này.
PV: Thưa PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, hiện tại mới là tháng 1/2024, nhưng khá nhiều trường đại học đã công bố đề án tuyển sinh năm học 2024-2025. Xu hướng tuyển sinh năm nay là gì? Cuộc đua tuyển sinh của các trường đại học phải chăng càng ngày càng sớm hơn?
PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Các trường đại học rất nhạy bén, bám sát yêu cầu phát triển nhân lực của quốc gia: trong năm nay, nhiều trường đã và sẽ mở các ngành, các Chương trình đào tạo (CTĐT) liên quan tới thiết kế vi mạch, công nghệ bán dẫn; nhiều trường bắt đầu mở và triển khai đào tạo các ngành về Công nghệ thông tin, Khoa học máy tính, các ngành liên quan phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo…
Quy chế tuyển sinh của Bộ GD-ĐT được giữ ổn định từ năm 2022 tới nay, với các nguyên tắc và nội dung tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể cho các thí sinh. Đây là căn cứ quan trọng và thuận lợi, do vậy các trường công bố đề án tuyển sinh sớm cho năm 2024 là việc đáng khuyến khích, để thí sinh có thêm thời gian nghiên cứu và chuẩn bị tốt nhất, cho cả kỳ thi tốt nghiệp THPT và các đợt xét tuyển vào đại học, cao đẳng.
Tuy vậy phải khẳng định tuyển sinh là công việc quan trọng, được triển khai thường xuyên, liên tục (các trường đại học trên thế giới cũng vậy). Do vậy, ta cũng không nói tháng 1 hay tháng 2 là sớm hay muộn…
Việc truyền thông, thông tin tới các thí sinh về các đề án tuyển sinh, các ngành đào tạo mới (nếu có), các phương thức tuyển sinh… là rất quan trọng và cần có sự giúp sức của nhiều kênh, nhiều bên liên quan để thông tin nhanh chóng và chính xác nhất.
PV: Tính đến hết tuần qua đã có 32 trường đại học trên cả nước thông báo xét tuyển bằng kết quả học tập (học bạ) THPT. Tuy nhiên, phương án này nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Phương thức xét tuyển học bạ được nhiều trường đại học đánh giá là “dễ” tuyển sinh nhưng khó đảm bảo tính công bằng. Ví dụ như: tình trạng "làm đẹp học bạ", rồi học bạ của học sinh giữa các vùng miền sẽ không tương xứng… Ý kiến của Bộ GDĐT ra sao?
PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Kết quả học tập ở bậc THPT của các thí sinh (phản ánh cả quá trình học tập, không chỉ qua 1-2 kỳ thi) là một trong các kênh thông tin quan trọng để đánh giá năng lực, khả năng học tập, tiếp thu kiến thức và triển vọng tiếp tục học tập ở các bậc học cao hơn.
Quy chế tuyển sinh yêu cầu các cơ sở đào tạo có trách nhiệm giải trình về căn cứ khoa học và thực tiễn trong xác định phương thức tuyển sinh, phương thức xét tuyển, tổ hợp xét tuyển và phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh; trong đó, các trường cũng cần có phân tích, đánh giá và đối sánh kết quả học tập của sinh viên trúng tuyển hàng năm theo các phương thức xét tuyển (PTXT), tổ hợp xét tuyển (XT) khác nhau. Vừa qua, một số trường đại học cũng đã công bố một số phân tích đối sánh và phân tích tương quan để xem xét các phương thức tuyển sinh (ví dụ bằng học bạ, bằng điểm thi tốt nghiệp THPT…) có tương quan như thế nào với kết quả học tập của các em sinh viên khi vào học ở trình độ đại học. Kết quả phân tích này sẽ đưa đến việc các trường điều chỉnh các phương thức tuyển sinh, chỉ tiêu dành cho các phương thức… một cách hợp lý, khoa học, có căn cứ.
Tuyển sinh dù bằng phương thức nào thì điều quan trọng nhất chính là phải đảm bảo được chất lượng đầu vào của thí sinh đáp ứng được yêu cầu của chương trình đào tạo, và đồng thời đảm bảo sự công bằng giữa các thí sinh ứng tuyển.
Đối với các trường đại học đào tạo các ngành không có mức độ cạnh tranh quá cao, thì việc các thí sinh đạt một ngưỡng kết quả học tập (thể hiện qua điểm thi tốt nghiệp THPT hay học bạ) là có thể vào học được, và các em cũng không gặp phải khó khăn gì khi theo học.
Đối với các trường ĐH, các ngành đào tạo có mức độ cạnh tranh cao, các trường cần có sự đối sánh công bằng, cần một mặt bằng chung tin cậy ở mức cao để xét tuyển, từ cao xuống thấp. Do vậy, các trường có thể sử dụng kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT hoặc cần 1 kỳ thi tuyển sinh riêng như đánh giá tư duy, đánh giá năng lực,… Hoặc các trường có đào tạo các ngành đặc thù thì cần các kỳ thi năng khiếu riêng…
PV: Việc một số trường đại học không sử dụng học bạ có tác động gì, tới định hướng tuyển sinh đại học năm nay hay không?
PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Việc một số trường CÓ sử dụng hay KHÔNG sử dụng một số phương thức tuyển sinh nhất định cho các ngành đào tạo nhất định là việc bình thường (trước nay đều có xảy ra chứ không phải bây giờ), không ảnh hưởng tới việc tuyển sinh của trường khác, không ảnh hưởng tới cả hệ thống.
Việc lựa chọn, điều chỉnh là dựa trên kết quả tuyển sinh của từng trường, dựa trên phân tích, đánh giá và đối sánh kết quả học tập của sinh viên trúng tuyển hàng năm...
PV: Bà đánh giá thế nào về các phương thức tuyển sinh khác? Đặc biệt đề án tuyển sinh riêng của các nhóm trường đại học (đặc biệt là các nhóm trường có tỉ lệ thí sinh đăng kí cao?)
PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Trường nào cũng có đề án tuyển sinh, và đều là đề án tuyển sinh riêng cả, có điểm chung, điểm riêng, tùy lĩnh vực, ngành đào tạo.
Các kết quả tuyển sinh (số liệu, dữ liệu, so sánh, phân tích) của toàn Hệ thống đều được Bộ GD-ĐT công bố trong hội nghị tuyển sinh hàng năm, để các trường xem xét, cân nhắc điều chỉnh.
Trong Hội nghị tuyển sinh cuối tháng 2, đầu tháng 3 năm 2024 sắp tới, chúng tôi sẽ công bố số liệu tuyển sinh 2023 để các trường, các thí sinh và toàn xã hội có thông tin để có thể ra các quyết định phù hợp nhất.
PV: Bộ GD-DT đánh giá thế nào về việc xét tuyển sớm? Các trường cần đổi mới tuyển sinh đầu vào đại học làm sao đáp ứng được yêu cầu để người học có thể theo học tốt ở bậc đại học?
PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Các trường cần xem xét, cân nhắc việc sử dụng các đợt xét tuyển sớm, phương thức xét tuyển sớm. Theo tôi, đối với những trường quan tâm nhiều đến chất lượng và sự công bằng đối với thí sinh thì phương thức xét tuyển sớm không mang lại hiệu quả nhiều lắm, mà lại khó đảm bảo sự công bằng. Việc dành nhiều chỉ tiêu cho xét tuyển sớm có thể làm bỏ lỡ mất các thí sinh giỏi khi các em đặt nguyện vọng trong Hệ thống hỗ trợ xét tuyển chung.
Các trường cần ưu tiên việc phân tích so sánh tương quan kết quả học tập ở bậc ĐH với các phương thức xét tuyển đầu vào; từ đó lựa chọn phương thức xét tuyển khoa học, phù hợp, công bằng với thí sinh, phù hợp với các đặc trưng riêng của nhà trường.
Các trường cũng nên tránh sử dụng quá nhiều phương thức xét tuyển không cần thiết, có thể gây khó khăn, rắc rối đối với thí sinh.
PV: Hiện nay ở mỗi trường ĐH đều có tiêu chí xét tuyển khác nhau, vậy bà có khuyến cáo gì cho thí sinh để có chiến lược ôn tập, và đăng ký xét tuyển hiệu quả trong mùa tuyển sinh năm nay?
PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Dù xét tuyển theo phương thức nào, cách đánh giá nào cũng đều dựa trên tiêu chí, yêu cầu về kiến thức nền tảng, năng lực cốt lõi, khả năng học tập của người học (những năng lực cần thiết cho các ngành, chương trình đào tạo; đã được định hướng, lựa chọn từ sớm khi các em vào học THPT, chứ không phải chỉ mới xác định trong thời gian ngắn).
Từ nhiều năm nay các thí sinh đã học tốt, có năng lực tốt thì dù đánh giá theo cách này hay cách khác thì đều không cần phải băn khoăn, vì đều đánh giá đúng năng lực của thí sinh, phù hợp với yêu cầu của trường, của ngành đào tạo.
Một số lưu ý dành cho thí sinh: Thí sinh xem xét nghiên cứu kỹ lưỡng đề án tuyển sinh của các trường đã công bố; thực chất các thí sinh đều đã có thời gian khá dài để chuẩn bị chứ không phải chờ đến học kỳ cuối cùng của năm lớp 12 mới bắt đầu chuẩn bị. Hầu hết các trường vẫn giữ ổn định các phương thức xét tuyển của năm trước, có thể thay đổi phân bố số lượng chỉ tiêu cho từng phương thức nhất định. Các thí sinh nghiên cứu kỹ thông tin này để đăng ký xét tuyển phù hợp. Thí sinh cần tập trung cao độ cho kỳ thi tốt nghiệp THPT: là điều kiện cần để vào học ở bậc ĐH cùng với đó là chuẩn bị cho các phương thức xét tuyển mà các em có lợi thế, hoặc đã nghiên cứu theo đuổi từ trước; chuẩn bị đúng các hồ sơ, đáp ứng về quy trình và thời hạn mà các trường công bố (nhất là khi các trường có tổ chức xét tuyển sớm).
Lưu ý, cho dù các em có tham gia xét tuyển sớm và có kết quả là đã trúng tuyển sớm thì vẫn cần đăng ký các nguyện vọng trúng tuyển đó trên Hệ thống hỗ trợ xét tuyển chung của Bộ GD-ĐT thì nguyện vọng đó mới có giá trị xét tuyển cuối cùng.
Nguyên tắc trong xét tuyển là đảm bảo quyền lợi cao nhất cho thí sinh: các em được đăng ký xét tuyển không giới hạn số NVXT, và không cần đăng ký phương thức hay tổ hợp XT, mà chỉ chọn ngành/trường XT để đăng ký. Hệ thống sẽ hỗ trợ sắp xếp các nguyện vọng, sử dụng tất cả các kết quả, dữ liệu có thể dùng để XT đã được cung cấp, để sao cho các em trúng tuyển vào nguyện vọng ưu tiên nhất trong số các nguyện vọng mà các em đủ điều kiện trúng tuyển.
Không nên tập trung các nguyện vọng xét tuyển chỉ vào một số ngành hoặc trường có mức độ cạnh tranh đều ở mức cao (tránh rủi ro là không đạt 1 nguyện vọng nào vì mức độ cạnh tranh quá cao).
Cách đơn giản nhất, mà lại tốt nhất, hiệu quả nhất cho thí sinh là xếp ưu tiên các nguyện vọng vào trường vào ngành mà mình yêu thích, đam mê, có sở trường, năng lực… nhất lên trên.
(Kết quả trúng tuyển không phân biệt thứ tự ưu tiên của nguyện vọng thí sinh sắp xếp, mà thí sinh nào có năng lực cao hơn sẽ được chọn trúng tuyển trước). Đây chính là tính ưu việt của Hệ thống hỗ trợ xét tuyển chung.
PV: Xin cảm ơn bà về những thông tin này!
