Trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây, các dự án nhà ở riêng lẻ có nhiều căn hộ (thường được gọi là chung cư mini) phát triển nhanh chóng về số lượng ở các đô thị, đặc biệt là hai thành phố lớn là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.
Thực tế cho thấy, các chung cư mini đã đáp ứng nhu cầu chính đáng của người dân muốn có nơi an cư phù hợp với túi tiền, trong khi mặt bằng giá nhà ở còn cao mà số lượng nhà ở xã hội thì cung chưa đủ cầu. Nhiều quốc gia phát triển trên thế giới cũng tồn tại các khu chung cư mini tại những đô thị lớn dành cho người thu nhập trung bình và thấp.
“Chung cư mini nói đúng ra rất hữu ích bởi nó giải quyết nhà ở cho phân khúc người có thu nhập thấp mà đây là phân khúc khách hàng rất đông cho nên chung cư xuất hiện ồ ạt trong thời gian là như vậy. Chung cư mini rất hữu ích như thế thì không nên cấm hay xóa sổ hình thức này. Chỉ là chúng ta đang trống về khâu quản lý thôi”, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương nhận định.
Trong Luật Nhà ở hiện hành không có khái niệm chung cư mini, chỉ đề cập nhà ở riêng lẻ, nhà chung cư, nhà xã hội. Chung cư mini hiện nay đang được coi là nhà ở riêng lẻ có nhiều tầng, nhiều căn hộ ở. Theo quy định, khi xây dựng nhà chung cư thì phải lập dự án, với rất nhiều điều kiện bảo đảm. Nhưng xây dựng nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ ở thì không cần phải lập dự án. Việc cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ thủ tục cũng giống như cấp phép cho cá nhân, hộ gia đình xây dựng công trình nhà ở cho mình.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương, việc cần làm nhất hiện nay chính là đưa chung cư mini thành một loại hình nhà để có thể theo dõi và quản lý tốt hơn. Có như vậy mới khắc phục được những bất cập đang tồn tại.
“Bây giờ không có gì để quản lý cho nên có sự lách luật, sai phép, trái phép, không có căn cứ để xử lý, xử phạt. Chúng ta cần phải có một giải pháp đồng bộ, phải có tiêu chuẩn và định mức cho loại hình này. Phải xây dựng một lộ trình để làm sao không làm khó cho chủ chung cư mini nhưng cũng đảm bảo chung cư mini được quản lý tốt hơn đồng thời siết chặt các yêu cầu về mặt an ninh trật tự cũng như an toàn phòng chống cháy nổ”, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nêu giải pháp.
Qua rà soát Hà Nội có khoảng 2.000 chung cư mini còn thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 42.200 nhà trọ cho thuê kiểu chung cư mini. Tuy nhiên, hầu hết những dự án chung cư mini chủ đầu tư đều là những cá nhân, hộ gia đình riêng lẻ, nằm sâu trong các ngõ phố, khu vực dân cư sinh sống đông đúc nên tồn tại nhiều bất cập như: Gây áp lực lên hạ tầng kỹ thuật xã hội, làm tăng mật độ dân cư, không bảo đảm quy chuẩn về an toàn phòng chống cháy nổ, thiếu tiện ích cần thiết cho cư dân như nơi vui chơi, trường học...
Đặc biệt, để tăng lợi nhuận, đa số các chung cư mini đều xây dựng quá mật độ xây dựng, sai thiết kế, vượt nhiều tầng so với giấy phép. Do đó, khi xảy ra sự cố sẽ gây thiệt hại rất lớn về tính mạng và tài sản của người dân.
Chính vì vậy, đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cho rằng, cần phải đặt ra tiêu chuẩn chặt chẽ hơn cho việc phát triển nhà ở nói chung và chung cư mini nói riêng. Chỉ khi đạt những tiêu chuẩn về xây dựng, kiến trúc thì căn nhà ấy mới được phép tồn tại. Đặc biệt là cần phải có sự giám sát, quản lý chặt chẽ trong khi thực hiện.
“Không thể xin phép một đằng làm một nẻo, xây nhà xong rồi bịt kín tất cả lối thoát. Dù là chung cư mini hay không mini cũng phải đạt tiêu chuẩn về các yếu tố đảm bảo môi trường sống, những dịch vụ chung cho toàn bộ người dân ở đó, những yếu tố về cộng đồng cũng như vấn đề bên ngoài ngôi nhà chứ không chỉ bên trong ngôi nhà đó”, đại biểu Hoàng Văn Cường khẳng định.
Theo đánh giá thời gian qua, có tình trạng buông lỏng trong quá trình tổ chức thực thi pháp luật và thực tiễn phát triển loại hình nhà ở này. Không ít địa phương đã thiếu kiểm tra chặt chẽ, không xử lý kịp thời các sai phạm, dẫn đến nhiều hệ lụy, không chỉ ảnh hưởng tới những cư dân sinh sống ở các chung cư mini mà còn tác động tới tình hình an ninh trật tự, hạ tầng cơ sở, an toàn giao thông ở địa phương đó.
Đại biểu Trương Xuân Cừ, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cho rằng, để quản lý tốt chung cư mini không chỉ là trách nhiệm của các chủ đầu tư mà còn của các cấp các ngành, thậm chi là tổ dân phố cũng cần tham gia vào công tác quản lý để kịp thời phát hiện được những hạn chế, bất cập.
Đại biểu cũng chỉ ra rằng, việc quản lý tốt chung cư mini còn tác động đến nhiều lĩnh vực khác trong đời sống xã hội. “Chúng ta có thể tính thuế lũy tiến khi số căn hộ số nhà ở trong chung cư mini tăng dần. Hoặc có thể quản lý định danh cả đất ở của cá nhân phục vụ cho công tác kê khai tài sản. Có như vậy quản lý xã hội sẽ minh bạch hơn và khi có những sai phạm xử lý sẽ thuận lợi hơn, tốt hơn.
