Những quy định liên quan đến việc thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội

Luật Đất đai 2024 đã quy định các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng tại Điều 79.

Theo Điều luật này, Nhà nước chỉ thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng nhằm phát huy nguồn lực đất đai, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội theo hướng hiện đại, thực hiện chính sách an sinh xã hội, bảo vệ môi trường và bảo tồn di sản văn hóa. Điều 79 cũng đã liệt kê 31 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng; trong mỗi trường hợp lại quy định chi tiết từng nội dung, hạng mục cụ thể mà Nhà nước được thu hồi.

"Việc quy định chi tiết như Luật Đất đai 2024 giúp cho quá trình thực hiện, áp dụng pháp luật để thu hồi được dễ dàng, hiệu quả và nhanh chóng hơn, giúp người dân theo dõi sát hoạt động thu hồi của Nhà nước và tránh tình trạng đi kèm với Luật là nhiều nghị, định, thông tư, văn bản hướng dẫn khác." - Luật sư Trần Xuân Tiền - Trưởng Văn phòng luật sư Đồng đội nhận định.

Theo Luật Đất đai 2024, khi Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, cá nhân, tổ chức sẽ được bồi thường về đất, hỗ trợ, tái định cư, bồi thường thiệt hại về tài sản trên đất, chi phí đầu tư vào đất:

- Việc bồi thường về đất được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

- Trường hợp người có đất thu hồi được bồi thường bằng đất, bằng nhà ở mà có nhu cầu được bồi thường bằng tiền thì được bồi thường bằng tiền theo nguyện vọng đã đăng ký khi lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hoặc nếu có nhu cầu và địa phương có điều kiện về quỹ đất, quỹ nhà ở thì được xem xét bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở.

- Chủ sở hữu tài sản mà bị thiệt hại về tài sản thì được bồi thường thiệt hại; chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh phải ngừng sản xuất, kinh doanh thì được xem xét hỗ trợ.

Luật sư Trần Xuân Tiền cho biết thêm, trường hợp người dân không chấp nhận quyết định thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội thì có thể bị cưỡng chế thu hồi. Và việc cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất chỉ được thực hiện khi đủ các điều kiện quy định tại khoản 2 Điều 89 Luật Đất đai 2024, bao gồm:

- Quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực thi hành mà người có đất thu hồi không chấp hành quyết định thu hồi đất sau khi Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi và cơ quan có chức năng quản lý đất đai hoặc đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã vận động, thuyết phục;

- Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã được niêm yết công khai tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi

- Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực thi hành

- Người bị cưỡng chế đã nhận được quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất có hiệu lực thi hành.

Ngoài ra, việc cưỡng chế phải tuân thủ các nguyên tắc như tiến hành công khai, minh bạch, dân chủ, khách quan, bảo đảm trật tự, an toàn, đúng quy định của pháp luật, thời điểm bắt đầu tiến hành cưỡng chế được thực hiện trong giờ hành chính và phải thực hiện với đúng đối tượng. Chủ thể có thẩm quyền ban hành quyết định cưỡng chế và tổ chức thực hiện cưỡng chế là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện. Trình tự, thủ tục cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất phải tuân thủ theo quy định tại khoản 4 Điều 89 Luật Đất đai 2024.

Mời quý vị và các bạn cùng nghe toàn bộ phần trao đổi của luật sư Trần Xuân Tiền - Trưởng Văn phòng luật sư Đồng đội với phóng viên VOV2: