Chiêu trò "hô biến" dầu trong chăn nuôi thành dầu ăn cho người
Nhãn hiệu dầu ăn Ofood của Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food tại Hưng Yên được rao bán rộng rãi trên thị trường với danh nghĩa là dầu thực phẩm bổ sung vitamin A. Tuy nhiên kết quả kiểm nghiệm cho thấy sản phẩm hoàn toàn không chứa vitamin như công bố và nghiêm trọng hơn đây là loại dầu thực vật không đạt chuẩn an toàn thực phẩm, vốn chỉ dùng để chế biến thức ăn cho vật nuôi.
Đối tượng tiêu thụ chủ yếu là các bếp ăn công nghiệp, nhà hàng và làng nghề sản xuất thực phẩm ăn vặt như bim bim, snack…
Nhóm đối tượng trong đường dây đã sử dụng đường ống ngầm để bơm dầu từ bồn chứa nguyên liệu cho chăn nuôi sang bồn chứa dầu đóng gói cho người tiêu dùng. Để hợp thức hóa quy trình, nhóm đối tượng này đã lập ra các công ty bình phong dưới danh nghĩa sản xuất dầu ăn cho người. Thông qua các công ty này, nhóm đối tượng đưa hàng hóa là dầu ăn cho gia súc vào các công ty sản xuất thực phẩm.
Ngoài số sản phẩm đã đến tay người tiêu dùng, cơ quan Công an tỉnh Hưng Yên đã thu giữ hơn 1.000 tấn dầu nhập lậu. Cơ quan công an cũng đã khởi tố 3 bị can là các đối tượng cầm đầu điều hành đường dây về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm và buôn lậu.
Phân biệt dầu dùng trong chăn nuôi và dầu thực phẩm cho người
Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh- chuyên gia về công nghệ thực phẩm, dầu trong chăn nuôi rất khác so với dầu thực phẩm dành cho người.
"Dầu dùng trong chăn nuôi, bản chất là dầu thô - tức là dầu vừa ép xong từ nguyên liệu như lạc, đậu tương… nhưng chưa trải qua quá trình tinh chế, vẫn còn nhiều tạp chất, không đạt chuẩn để dùng cho người", ông Thịnh nói.
Dầu trong chăn nuôi được bổ sung vào khẩu phần ăn của heo, bò, trâu… để giúp tăng dinh dưỡng cho vật nuôi. "Dầu này hợp lý trong chăn nuôi nhưng không thể dùng cho người"- PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nhấn mạnh.
Ngoài dầu thực vật dạng thô, một loại dầu khác cũng hay được sử dụng trong ngành chăn nuôi là dầu đã qua sử dụng, tức dầu chiên rán nhiều lần trong nhà hàng, khách sạn, sau đó được thu gom bán lại.
"Do không gây tác hại rõ rệt đối với vật nuôi nên vẫn được một số nơi tận dụng cho chăn nuôi. Nhưng vì loại dầu ấy chứa những chất độc phát sinh trong quá trình chiên rán ở nhiệt độ cao và tái sử dụng nhiều lần nên có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người"- ông Thịnh chia sẻ.
Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, quá trình tinh chế dầu thực phẩm cho người sử dụng không chỉ làm sạch mà còn loại bỏ các chất độc hại, mùi hôi... Trong khi đó, dầu thô cho chăn nuôi thì không cần tinh lọc, nghĩa là chỉ cần ép lạc, đậu tương thành dầu - nhằm tiết kiệm thời gian, chi phí. Loại dầu thô dùng trong chăn nuối khi đun lên sẽ có mùi khét, khó chịu, màu sắc cũng đậm hơn so với dầu tinh chế.
"Người tiêu dùng khi lựa chọn dầu ăn cần lưu ý về màu sắc cũng như mùi vị của loại dầu đó. Thông thường các loại dầu ăn dành cho người sẽ có màu nhạt hơn, không có mùi hôi, khét và tạp chất"- ông Thịnh khuyến cáo.
Người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác và lựa chọn dầu ăn an toàn
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh khuyến cáo, người tiêu dùng cần thận trọng trước những sản phẩm dầu ăn giá rẻ bất thường, bởi giá cả thường phản ánh chất lượng sản phẩm. Dầu ăn giá rẻ có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro về chất lượng và an toàn. Đặc biệt, những loại không ghi rõ thành phần vi chất dinh dưỡng hoặc có dấu hiệu mập mờ về thông tin trên nhãn mác cũng là dấu hiệu để người tiêu dùng đặt nghi vấn trước khi mua.
“ Khi mua dầu ăn, người tiêu dùng nên kiểm tra kỹ nhãn mác. Lựa chọn sản phẩm có thương hiệu uy tín. Ưu tiên các sản phẩm của các doanh nghiệp lớn, có thương hiệu và tuân thủ các quy định về chất lượng”- PGS Nguyễn Duy Thịnh tư vấn.
Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế mới đây đã đưa ra cảnh báo đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định về an toàn thực phẩm, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Để phòng ngừa rủi ro và bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, đặc biệt là bếp ăn tập thể và đơn vị cung cấp suất ăn sẵn yêu cầu nhà cung cấp làm rõ hồ sơ công bố, hồ sơ nguyên liệu của sản phẩm, không chỉ dựa vào bao bì, nhãn mác. Đồng thời không sử dụng nguyên liệu không đúng mục đích công bố trong chế biến thực phẩm, kể cả khi có đủ hóa đơn, chứng từ.
Khi phát hiện nghi ngờ, đề nghị thông tin kịp thời tới cơ quan chức năng để xử lý theo quy định. Tuân thủ đúng mục đích sử dụng của nguyên liệu thực phẩm không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là trách nhiệm pháp lý bắt buộc.
Cần những giải pháp mạnh tay và hiệu quả để hạn chế tình trạng thực phẩm giả
Chia sẻ với báo chí bên hành lang Quốc hội, GS Nguyễn Anh Trí cũng rất bàng hoàng và bày tỏ bức xúc trước vụ án này. Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí, để hạn chế những vụ việc tương tự cần những giải pháp đồng bộ: "Chúng ta phải xem xét cả hai nhóm vấn đề, nhóm thứ nhất là nhóm để xử lý cái tội đã để xảy ra lâu nay cho đến bây giờ làm sao cho thật nghiêm minh. Nhóm thứ hai là phải rà soát lại tất cả từ quy trình từ sản xuất, rồi buôn bán, đưa lên kệ hàng … cung cấp sản phẩm như thế nào để bán cho người sử dụng".
Đặc biệt, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành có liên quan để xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, nhất là những trường hợp liên quan đến sản xuất hàng giả, sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc và gian lận định lượng. Việc xử lý phải đủ sức răn đe để đảm bảo thị trường thực phẩm minh bạch và an toàn.
"Tôi đề nghị không chỉ ngành y tế mà cả ngành công thương đều phải vào cuộc. Sau đó hình thành một hệ thống các văn bản pháp luật thật đầy đủ, chỉn chu để điều chỉnh lại toàn bộ để hiện tượng này không xảy ra nữa. Không chỉ dầu ăn mà còn cả các loại mặt hàng thực phẩm khác nữa. Đã đến lúc nước ta cần xây dựng một hệ thống xét nghiệm hiện đại để kiểm tra chất lượng, rồi độc tính, rồi vi khuẩn của các loại thực phẩm, điều này phải quy định thành luật"- GS Nguyễn Anh Trí nhấn mạnh.
Trước thực trạng bát nháo của thị trường dầu ăn, việc tăng cường kiểm tra, giám sát của các cơ quan chức năng là vô cùng cấp thiết. Các cơ quan quản lý cần kiểm tra toàn diện thị trường dầu ăn, kiểm tra chất lượng sản phẩm và hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất dầu ăn, qua đó kịp thời chấn chỉnh, ngăn chặn các hành vi gian lận, sản xuất dầu ăn không đạt tiêu chuẩn để tránh tác hại xấu đến sức khỏe người dân./.
