Mời nghe chương trình tại đây:
Mang thai ở tháng thứ tư, chị Phạm Thu Hà ở Hà Nội phải đối diện với những thay đổi lớn từ ngoại hình đến tâm lý. “Khi mang bầu tâm lý mình thay đổi rất nhiều, vừa mừng vừa lo không biết con phát triển bên trong như thế nào có khỏe hay không, lúc nào cũng trong tâm trạng hồi hộp chờ đến ngày sinh rồi nhiều lúc cứ nghĩ vẫn vơ không biết sau này sinh xong thì ngoại hình của mình có về được như trước hay vẫn cứ mập mạp…”, chị Hà chia sẻ.
Khi mang thai, hormone trong cơ thể người phụ nữ cũng thay đổi, khiến tâm trạng của nhiều mẹ bầu như chiếc la bàn mất phương hướng. Từ lo lắng về ngoại hình, đến nỗi sợ không làm tròn vai trò người mẹ, người vợ, những điều tưởng chừng nhỏ bé ấy lại đè nặng trong lòng người phụ nữ mỗi ngày. Và không ít các ông chồng như anh Đặng Ngọc Vũ cũng bị cuốn theo với những thay đổi của vợ. Anh Vũ tâm sự: vợ mình mang bầu được hơn 4 tháng, cũng có sự thay đổi, ban đầu mình không quen lắm nhưng dần dần mình cũng hiểu việc thay đổi tâm lý của phụ nữ mang thai là rất lớn, mình thích nghi bằng cách lúc nào cũng coi vợ là số một, chiều tuyệt đối luôn…
Đối với những mẹ bầu lần đầu mang thai cảm xúc lại càng phức tạp hơn. Hạnh phúc đan xen lo âu. Niềm vui mang thai song hành cùng nỗi lo sợ mỗi ngày. Và nếu không có ai bên cạnh để thấu hiểu, cảm xúc tiêu cực ấy có thể âm thầm trở thành gánh nặng kéo dài thậm chí dẫn đến trầm cảm thai kỳ
Theo TS.BS Trần Thị Hồng Thu - Nguyên phó Giám đốc Bệnh viên tâm thần ban ngày Mai Hương việc thay đổi tâm lý khi mang thai là điều rất phổ biến. Nguyên nhân chủ yếu là do sự biến động nội tiết tố mạnh mẽ. Sự gia tăng đột ngột của các hormon như HCG, progesterone và estrogen khiến tâm trạng mẹ bầu trở nên thất thường, dễ xúc động, buồn bã hoặc cáu gắt. Bên cạnh đó là những áp lực tinh thần và thể chất, sự mệt mỏi, căng thẳng về tài chính, mang thai ngoài kế hoạch, hoặc áp lực từ gia đình...cũng có thể làm gia tăng lo lắng và nguy cơ trầm cảm ở mẹ bầu.
Sự thay đổi về tâm lý của mẹ bầu cũng khác nhau theo từng giai đoạn thai kỳ. "Trong tam cá nguyệt đầu tiên (từ 0 đến 3 tháng) nội tiết của phụ nữ thay đổi mạnh, thai nghén khiến chị em mệt mỏi và tâm trạng dễ bùng nổ. Mẹ bầu có thể trải qua sự biến đổi cảm xúc thất thường, từ vui đến lo, từ ăn nhiều đến chán ăn. Đến giai đoạn tam cá nguyệt giữa (từ 4 đến 6 tháng), lúc này tâm sinh lý của mẹ bầu đã ổn định hơn, cảm xúc bắt đầu gắn kết với thai nhi. Mẹ bầu thường trò chuyện, vỗ về em bé trong bụng, cảm thấy gần gũi và đảm nhận vai trò làm mẹ. Trong tam cá nguyệt cuối (từ 7 đến 9 tháng), sức nặng của thai nhi khiến mẹ bầu khó chịu, di chuyển trở nên nặng nề, dễ tự ti về ngoại hình, nhiều lúc cảm thấy lo lắng, cô đơn, dẫn đến nguy cơ trầm cảm cao", TS.BS Trần Thị Hồng Thu phân tích.
Thay đổi tâm lý trong thai kỳ là bình thường, nhưng nếu kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường như: buồn bã, tâm trạng u uất kéo dài, không rõ nguyên nhân; mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích (nghe nhạc, ăn uống, trò chuyện…); khó ngủ kéo dài, hoặc ngủ nhiều bất thường nhưng vẫn mệt mỏi; cảm thấy vô dụng, tội lỗi, không ai hiểu mình; lo âu quá mức, thậm chí hoảng sợ không có lý do rõ ràng; dễ nổi cáu, mất kiểm soát cảm xúc; suy nghĩ tiêu cực về bản thân, về thai nhi, hoặc có ý định làm tổn hại bản thân; xa lánh mọi người, không muốn tiếp xúc, né tránh xã hội; giảm cân bất thường, chán ăn hoặc ăn vô độ...rất có thể mẹ bầu đã bị trầm cảm thai kỳ.
"Nếu xuất hiện từ năm dấu hiệu trở lên, kéo dài trong hơn 2 tuần, gia đình nên chủ động đưa mẹ bầu đến khám bác sĩ chuyên khoa để được can thiệp sớm. Vì trầm cảm trong thai kỳ có thể âm thầm nhưng rất nguy hiểm. Nó không chỉ ảnh hưởng đến người mẹ mà còn làm tăng nguy cơ sinh non, con nhẹ cân, và sau sinh mẹ có thể bị trầm cảm, hậu sản nặng hơn", TS.BS Trần Thị Hồng Thu khuyến cáo.
Đối với những thay đổi tâm lý từ người vợ, sự bình tĩnh, kiên nhẫn và thấu hiểu từ người chồng và gia đình là cực kỳ cần thiết. Các ông chồng nên cùng vợ tham gia các hoạt động thai giáo như: trò chuyện với thai nhi, nghe nhạc, và tham gia lớp tiền sản. Mẹ bầu có thể giao tiếp với những người cùng trải nghiệm, tham gia lớp tiền sản, hoặc kể chuyện với bạn bè để giảm stress; tham gia các lớp yoga nhẹ giúp cân bằng tâm trạng và thư giãn tinh thần.
Mang thai không chỉ là “mang nặng” về thể xác mà còn “mang cả một thế giới cảm xúc” trong tâm hồn. Chính vì vậy, vai trò của người chồng trong thời kỳ này là vô cùng quan trọng. Một người chồng biết lắng nghe, biết thấu hiểu với cảm xúc của vợ đôi khi chính là liệu pháp tinh thần hữu hiệu nhất mà không loại thuốc nào có thể thay thế được, cũng như giúp các mẹ bầu tránh bị trầm cảm, lo âu trong thai kỳ.
