Lễ Phật đản là ngày kỷ niệm sự ra đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni tại vườn Lâm Tỳ Ni. Trong tiếng Pali, ngày này được gọi là Vesak, còn trong tiếng Phạn, được gọi là Vaisakha. Đây là một ngày rất quan trọng trong truyền thống Phật giáo. Lễ Phật đản là một trong 3 lễ quan trọng của lễ tam hợp gồm lễ Phật đản sinh, lễ Phật thành đạo và lễ Phật nhập niết bàn.
Năm nay, đại lễ Phật Đản được tổ chức vào ngày Rằm tháng Tư (tức ngày 2/6/2023). Trong Thông điệp Đại lễ Vesak 2023, cùng với lời chúc mừng nồng nhiệt nhất đến hàng triệu Phật tử trên khắp thế giới, Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres nhấn mạnh, những lý tưởng được tôn vinh nhân ngày lễ trọng đại và thiêng liêng này có sự cộng hưởng sâu sắc với các mục tiêu của Liên hợp quốc: Sự thấu hiểu lẫn nhau giữa các dân tộc, mong muốn hòa hợp và thúc đẩy hòa bình thế giới.
Ở nước ta, thông điệp của đại lễ Phật đản 2023 tiếp tục nhấn mạnh là tinh thần hướng về cội nguồn dân tộc, tri ân các bậc tiền nhân đã có công lao to lớn trong việc đánh đuổi giặc ngoại xâm, xây dựng và bảo vệ đất nước. Đồng thời, Lễ Phật Đản cũng khuyến khích phát huy truyền thống hộ quốc an dân, đồng hành cùng dân tộc, nêu cao trách nhiệm và vai trò xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong thời kỳ mới.
Trong bức thông điệp gửi tới các Tăng, Ni, Phật tử và nhân dân nhân Đại lễ Phật đản Phật lịch 2567 của Đức Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng lão Hòa thượng Thích Trí Quảng nhấn mạnh, ngọn lửa từ bi cùng với trái tim bất diệt của Ngài có năng lực soi sáng và thức tỉnh lương tri của con người, hóa giải tất cả hận thù. Ngọn lửa đó đã chỉ cho mỗi người sống là phải biết vượt lên mọi chủ nghĩa cá nhân ích kỷ hẹp hòi và mọi ý niệm cực đoan. Ngài là biểu tượng sáng ngời của tinh thần bi, trí, dũng của bậc Bồ-tát hiện thế và tinh thần nhập thế của Phật giáo Việt Nam.
Mùa Phật đản năm nay, cũng là dịp Phật tử Việt Nam thành kính kỷ niệm 60 năm Ngày Bồ-tát Thích Quảng Đức vị pháp thiêu thân (1963 - 2023) trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước. Ánh đuốc vị pháp của Ngài khơi nguồn cho tinh thần hộ trì chính pháp, yêu chuộng công lý, hòa bình và lý tưởng độc lập dân tộc.
Bài học về Bồ - tát Quảng Đức vẫn mãi là nét son trong trang sử sáng ngời của đạo pháp và dân tộc. Tinh thần vì đạo quên mình, yêu chuộng hòa bình, công lý và tự tôn dân tộc của Ngài còn giữ nguyên giá trị để người con Phật Việt Nam tự hào noi theo.
Đức Pháp chủ kêu gọi tăng, ni, Phật tử noi theo hạnh nguyện của Bồ-tát Thích Quảng Đức, cùng nhau dấn thân hơn nữa trên con đường thực hành Bồ-tát hạnh, “ra sức làm các thiện sự, tích cực góp phần xây dựng đất nước, kiến tạo hòa bình tự thân để kết nên một đài sen cúng dường Đức Thế Tôn trong mùa Phật đản năm nay”.
Để chúc mừng Phật đản, vào ngày này, các phật tử thường vinh danh Tam Bảo qua nhiều hình thức cúng Phật với một số hoạt động quan trọng như: dâng hương, cầu nguyện, ăn chay niệm Phật và giữ Ngũ Giới, làm thiện nguyện, phóng sinh, đến chùa nghe thuyết giảng.
Đi chùa cầu bình an, tưởng nhớ về Đức Phật là hoạt động quan trọng nên làm. Vào những ngày này, chùa thường trang hoàng và tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa mà chúng ta có thể tham gia như xem diễu hành, thả đèn hoa đăng, xem nghi thức tắm Phật,…
Ăn chay: Ăn chay là hình thức hướng về Phật, giúp tâm hồn an yên, gạt bỏ muộn phiền, tích đức cho bản thân, gia đình và con cái.
Bao sái bàn thờ: Các gia đình trong dịp này thường bao sái bàn thờ, bài vị tổ tiên để thể hiện lòng thành, hướng Phật. Điều này giúp con người cảm thấy thanh thản, an nhiên và thanh tịnh hơn.
Nghe Pháp, giảng đạo: Đây là dịp để bạn tham gia các khóa học về Phật, hiểu thêm về tôn giáo của bản thân cũng như gột rửa tâm hồn.
Phóng sinh: Phóng sinh là một hoạt động mang tính nhân văn cao mà phật tử nên làm. Điều này không chỉ giảm bớt sát sinh mà còn giúp con người có lòng từ bi và sống an lạc, vui vẻ.
Đại lễ Phật đản (Vesak) là cơ hội để mọi người chiêm nghiệm, sống theo lời dạy chân thực, có giá trị vượt thời gian của Đức Phật. Những lời dạy đó gợi ý các giải pháp xây dựng nền hòa bình thế giới, hạnh phúc thực sự cho con người, sự phát triển bền vững cho xã hội và đặc biệt là lan tỏa những giá trị nhân văn sâu sắc.
