Vào ngày 22 tháng 12 năm 1944, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký một văn bản chỉ thị mang tính lịch sử, đó chính là chỉ thị thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Chỉ sau khi chính thức thành lập được 3 ngày, đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân đã dành chiến thắng ở trận đầu tiên Phay Khắt – Nà Ngần, tạo nên truyền thống “đánh thắng trận đầu” của quân đội ta. Và chỉ chưa đầy 1 năm sau, quân đội nhân dân Việt Nam đã cùng toàn dân tiến hành tổng khởi nghĩa, làm nên cuộc Cách mạng tháng 8 thần kỳ, góp phần quan trọng thành lập nhà nước độc lập dân chủ đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quân đội nhân dân Việt Nam đã trưởng thành nhanh chóng về mọi mặt với những nét đặc biệt riêng có.
Theo GS.TS Đinh Xuân Dũng, Uỷ viên Hội đồng Lý luận Trung ương, danh hiệu “Bộ đội Cụ Hồ” mà nhân dân trao tặng cho các chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam là một giá trị độc đáo của văn hoá quân sự Việt Nam: “Hình ảnh và tên gọi “Bộ đội Cụ Hồ” là hiện tượng rất độc đáo trong lịch sử đấu tranh vũ trang của dân tộc Việt Nam. Ít thấy có dân tộc nào trên thế giới mà nhân dân lấy tên vị lãnh tụ tối cao của mình đặt cho quân đội. Đây vừa là tình cảm, vừa là niềm tin của quần chúng dành cho lực lượng vũ trang. Nếu xét ở góc độ truyền thống văn hóa quân sự dân tộc, “Bộ đội Cụ Hồ” còn có nguồn gốc sâu xa hơn, bởi nó còn bắt nguồn, nối tiếp và phát triển của kiểu mẫu những nghĩa sĩ, nghĩa binh, nghĩa quân trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. “Bộ đội Cụ Hồ” là đỉnh cao về hình tượng của người chiến sĩ QĐND Việt Nam. Đó là những người lính từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu”.
Từ 34 chiến sĩ ban đầu của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, đến nay quân đội ta đã lớn mạnh. Theo PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Quân đội nhân dân Việt Nam là một tổ chức độc đáo, vừa chính quy, tinh nhuệ, vừa hàm chứa ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Quân đội “từ nhân dân mà ra”, được xây dựng trên cơ sở những quan điểm nhất quán của Đảng: “Quan điểm xây dựng quân đội cách mạng của Đảng là quân đội của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Quan điểm thứ hai của Đảng để xây dụng quân đội là “chính trị trọng hơn quân sự”, “tuyên truyền trọng hơn tác chiến”. Tinh thần này đã tạo nên sức mạnh chính trị tinh thần cho quân đội ta. Quan điểm thứ ba của Đảng đối với quân đội là “người trước, súng sau” nghĩa là coi trọng yếu tố con người”.
Theo Đại tướng Ngô Xuân Lịch, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, bản Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được đánh giá là một quyết định mang tính lịch sử. Chỉ với hơn 300 từ nhưng bản Chỉ thị này thể hiện một cách khái quát nhất những nội dung chủ yếu về vai trò, chức năng nhiệm vụ, nguyên tắc tổ chức và đường lối quân sự của Đảng ta lúc đó. Và hơn hết, quân đội ta từ nhân dân mà ra: “Lý tưởng và mục đích chiến đấu của đội quân cách mạng được xác định ngay từ buổi ban đầu khi mới thành lập, thể hiện trong 10 lời thề danh dự mà 34 chiến sĩ Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân nghiêm trang tuyên thệ trước Cờ đỏ Sao vàng năm cánh dưới tán rừng Việt Bắc. Quân đội nhân dân Việt Nam - đội quân từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu. Trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, QĐND Việt Nam luôn giữ vững và phát huy bản chất cách mạng, truyền thống Bộ đội Cụ Hồ, thực hiện tốt chức năng “đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất”; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa”.
Từ quan điểm nhất quán đến thực tiễn hoạt động cùng những thành tựu đạt được, Quân đội nhân dân Việt Nam tạo nên những nét đặc sắc riêng có. Trải qua quá trình phát triển, 81 năm qua, các thế hệ sĩ quan, chiến sĩ quân đội vẫn kế tiếp nhau phát huy truyền thống và bản chất tốt đẹp của “Bộ đội cụ Hồ”, luôn làm đúng chức năng của “đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân sản xuất”. Phương châm ấy đến nay vẫn được thực hiện. Minh chứng là hiện nay Quân đội nhân dân Việt Nam vừa xây dựng đội quân chủ lực, vừa có những đơn vị làm kinh tế gắn với quốc phòng và cùng nhân dân xoá đói giảm nghèo. Không chỉ anh dũng, tinh nhuệ trong chiến đấu, quân đội Việt Nam còn “nhiều cùng” với nhân dân.
Trải qua 81 năm hình thành và phát triển, dù có những thách thức trong thời kỳ mới nhưng quân đội nhân dân Việt Nam luôn phát huy vai trò nòng cốt của quân đội anh hùng, xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh. “Từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu”, kế thừa và phát huy những nét tinh hoa của nghệ thuật quân sự, quân đội nhân dân Việt Nam đã và đang hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của Đảng và nhân dân giao phó “khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. Và hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” vẫn sáng mãi, trường tồn cùng lịch sử dân tộc, sống mãi trong lòng nhân dân.
