Mời các bạn bấm nút nghe nội dụng:
Phân biệt kiệt sức với trầm cảm
Thoạt nghe, nhiều người trong chúng ta thấy rất nhiều biểu hiện của kiệt sức giống như trầm cảm hay lo âu. Nhưng theo Th.s Lưu Tuấn, chuyên gia tâm lí giáo dục, Giám đốc Trung tâm Tâm lí Giáo dục Xanh, hội chứng kiệt sức không giống hoàn toàn với trầm cảm, nhưng có thể dẫn đến trầm cảm và có nhiều triệu chứng trùng lặp. Kiệt sức là một trạng thái do stress quá tải kéo dài, dẫn đến mệt mỏi cùng cực, hoài nghi công việc và cảm giác vô dụng. Trong khi đó, trầm cảm là một rối loạn sức khỏe tâm thần với các triệu chứng khác nhau như buồn bã kéo dài, mất hứng thú, hoặc thay đổi hành vi. Kiệt sức thường tập trung vào công việc, trong khi trầm cảm ảnh hưởng đến mọi mặt của cuộc sống.
Thứ hai, kiệt sức tập trung vào sự cạn kiệt năng lượng do căng thẳng kéo dài. Trầm cảm lại tập trung vào cảm giác buồn bã, mất mát và vô vọng. Còn lo âu thì tập trung vào cảm giác sợ hãi, căng thẳng và lo lắng về tương lai.
Không ít ý kiến khi chỉ ra nguyên nhân đã cho rằng cạn kiệt sức của người trẻ bắt nguồn từ việc dốc cạn sức vào mục tiêu, công việc học tập, lao động và để rồi sau đó không còn muốn “động đậy” nữa. Nhưng ở phía ngược lại, người khác lại khẳng định đó là cách thể hiện của những bạn trẻ lười biếng, trốn tránh trách nhiệm với bản thân, với công việc.
“Kiệt sức không phải là lười biếng mà là một trạng thái mệt mỏi hoàn toàn về thể chất, tinh thần và cảm xúc do căng thẳng kéo dài, trong khi lười biếng là thái độ chán nản, không muốn làm việc. Kiệt sức thường dẫn đến cảm giác mất kết nối, dễ cáu kỉnh và bỏ bê bản thân, khác hẳn với sự vô tâm hoặc thiếu động lực của người lười biếng”, Th.s Lưu Tuấn phân tích.
Không hiếm gặp người trưởng thành, cụ thể như giáo viên, bố mẹ khi bắt gặp những biểu hiện “kiệt sức” của người trẻ sẽ buông những câu kiểu như: có việc gì quan trọng đâu? Đã phải gánh vác gì to lớn mà kiệt sức? Hay: Chắc nó lại quan trọng hóa vấn đề. Th.s Lưu Văn Tuấn thừa nhận thực tế cũng gặp nhiều trường hợp phụ huynh nói với con điều này bởi cho rằng mọi việc hoàn toàn bình thường. Thế nhưng với những người trẻ có thể không phải đơn giản bởi có thể những trải nghiệm của người trưởng thành trước đây không giống những trải nghiệm hiện tại của người trẻ. Người trẻ hiện nay phải chịu nhiều áp lực, vấn đề do môi trường xã hội hiện đại tác động.
Những biểu hiện cụ thể của trình trạng kiệt sức ở người trẻ, Th.s Lưu văn Tuấn khẳng định không dễ dàng nhận diện bởi tâm lí con người cực kì phức tạp và không phải lúc nào cũng thể hiện rõ ràng đến mức có thể nhận ra. Một vài điểm theo anh Lưu Tuấn có thể giúp phụ huynh xác định vấn đề con em mình gặp phải:
Thứ nhất, người bị kiệt sức có các biểu hiện về mặt tinh thần, cảm xúc: Cảm thấy cạn kiệt năng lượng, có sự hoài nghi và mất hứng thú, tập trung trong công việc.
Thứ hai gồm các biểu hiện về mặt thể chất: Như mệt mỏi kéo dài, các vấn đề về giấc ngủ như khó ngủ, ngủ không sâu. Hay biểu hiện đau nhức của cơ thể.
Thứ ba có các biểu hiện liên quan tới hành vi: Có thể cô lập bản thân với mọi người, trốn tránh tránh nhiệm trong công việc, hay là lạm dụng các chất kích thích.
Làm sao để mọi người, đặc biệt người trẻ nhận diện và vượt qua tình trạng kiệt sức?
Cá nhân các bạn trẻ có thể nhận thức được vấn đề kiệt sức của bản thân khi hiểu rõ các dấu hiệu nhận biết. Th.s Lưu Tuấn chỉ ra rằng các dấu hiệu thay đổi của bản thân khi rơi vào tình trạng kiệt sức nếu họ luôn lắng nghe cơ thể mình.
“Và khi những tình trạng kiệt sức của người đó gây ảnh hưởng tới công việc chung của tổ chức thì cũng sẽ nhận về những phản hồi của đồng nghiệp về những sự thay đổi của người đó. Giúp cho người có thể nhận ra tình trạng kiệt sức của mình”, ông Tuấn phân tích thêm.
Khi nhận diện được vấn đề thì tùy theo mức độ, và thời gian xảy ra tình trạng kiệt sức để chính người trong cuộc hoặc cha mẹ thể đưa ra các giải pháp khác nhau hoặc làm đồng thời.
Thứ nhất là chế độ sinh hoạt khoa học: Giữ thói quen ăn uống khoa học, ngủ nghỉ hợp lý. Giảm hoặc ngưng lịch trình làm việc trong một thời gian.
Thứ hai là, chăm sóc tinh thần, cảm xúc tích cực: Như tập thể dục – thể thao để giải tỏa năng lượng, thực hiện các hoạt động thư giãn như thiền, yoga hay các khóa học trị liệu khác cũng rất tốt… Dành thời gian cho các hoạt động yêu thích hay đơn giản là dành thời gian riêng cho bản thân nghỉ ngơi.
Thứ ba, Tìm kiếm hỗ trợ chuyên nghiệp: Nếu tình trạng kiệt sức nghiêm trọng và kéo dài, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý để được tư vấn và hỗ trợ phù hợp.
Để ngay từ đầu chúng ta, đặc biệt người trẻ, những người vẫn thiếu kinh nghiệm sống lẫn khả năng tự giải quyết vấn đề có thể phòng chống bản thân rơi vào tình trạng kiệt sức, Th.S Lưu Tuấn chỉ ra một vài bước thực hiện gồm:
Chăm sóc sức khỏe thể chất: Ăn uống khoa học, nghỉ ngơi đủ giấc, vận động thể dục thể thao đều đặn.
Thứ hai thông qua việc cân bằng giữa công việc và cuộc sống: Không nên đặt mục tiêu quá cao so với năng lực của bản thân, và từ chối những yêu cầu không quan trọng. Tạo ra các quãng nghỉ ngơi sau những giờ làm việc căng thẳng, như nghỉ giữa giờ, nghỉ trưa, dù là chỉ có 5 phút nhưng cũng giúp đầu óc thoải mái hơn. Theo đuổi các sở thích cá nhân, việc này giúp cho cảm xúc tích cực luôn được nuôi dưỡng, mang lại niềm vui cho cá nhân.
Thứ ba cần quản lý sự căng thẳng, strees dù tất yếu sẽ xảy ra khi làm việc. Nhưng các bạn trẻ cần biết được đâu là giới hạn cho phép, và khi vượt quá giới hạn thì cần phải có các biện pháp thay đổi, hỗ trợ.
Th.s Lưu Tuấn lưu ý về vai trò của mạng xã hội với hiện tượng kiệt sức ở người trẻ. Một mặt đây có thể xem như nguyên nhân khiến gia tăng tình trạng kiệt sức của giới trẻ do thức khuya, hay thậm chí bỏ bê ăn uống để lướt mạng, hóng drama, hay xem thần tượng livetream khiến cho giờ giấc sinh hoạt bị thay đổi. Cơ thể không có đủ thời gian để nghỉ ngơi, tái tạo năng lượng.
Nhưng mặt khác, nếu biết cách tận dụng những lợi thế của mạng xã hội, như để tìm kiếm thông tin, tham gia các khóa học online về thiền, trị liệu, hoặc đơn giản là giải trí thì cũng giúp cho cơ thể thoải mái và thư giãn hơn.
