Hệ sinh thái biển hiện đang đối mặt với những nguy cơ chưa từng có do tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, các hoạt động khai thác tài nguyên thiếu bền vững. Theo cảnh báo của Liên hợp quốc, 90% quần thể cá lớn bị cạn kiệt và 50% rạn san hô bị phá hủy; ô nhiễm rác thải nhựa đã chạm đến nơi sâu nhất trong lòng đại dương và con người đang lấy đi từ đại dương nhiều hơn những gì có thể được bổ sung. Đây cũng là lúc chúng ta phải coi bảo tồn và phục hồi đa dạng sinh học là một vấn đề cấp thiết như phân tích của ông Lê Trần Nguyên Hùng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường. “ Nếu chúng ta không nhận thức được việc này thì có lẽ là 10 năm nữa không còn cá và tôi rất là mong bà con ngư dân đánh bắt có trách nhiệm, có tình yêu với muôn loài.” – ông Hùng chia sẻ.
Việc khai thác thủy sản quá mức, sử dụng ngư cụ hủy diệt như xung điện, lưới cào mắt lưới nhỏ… đã làm suy giảm nghiêm trọng nguồn lợi thủy sản. Nếu như trước đây, ở đầm Ô Loan (tỉnh Phú Yên cũ), người dân địa phương có thể khai thác khoảng 400 tấn hủy sản mỗi năm nhưng hiện giờ do khai thác không kiểm soát và sự lấn chiếm dẫn đến nguồn lợi thủy sản bị suy giảm đáng kể. Sự đa dạng của hệ sinh thái bị ảnh hưởng dẫn tới những hệ lụy khác cho người dân sống dựa vào tài nguyên thủy sản, Chính vì thế, người dân ở Cát Bà, Ô Loan, hồ Dầu Tiếng đã không còn đứng ngoài cuộc bảo tồn mà trở thành chủ thể hành động tích cực. Bảo tồn không còn là khẩu hiệu mà là hành động gắn liền với bữa cơm, với sinh kế hàng ngày của người dân như chia sẻ của bà Bùi Thị Thu Hiền, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế. Bà Hiền cho biết, khi làm việc với các khu bảo tồn biển hay vườn quốc gia luôn cố gắng nhấn mạnh việc bảo vệ hệ sinh thái. “Đấy là vấn đề mà ngư dân biết rõ nhất, bản thân ngư dân khi chúng tôi phỏng vấn họ cũng nói rằng là càng ngày càng đánh bắt thì càng không có cá và càng ngày họ càng phải đi xa bờ hơn.” – Bà Hiền cho biết thêm.
Trong 2 năm qua, nhờ quyết liệt ngăn chặn tình trạng đánh bắt hủy diệt, nguồn lợi thủy hải sản ở đầm Ô Loan (Phú Yên) đã được hồi sinh. Nhiều loại thủy sản như hàu, tôm đất, cua gạch sau nhiều năm vắng bóng, nay đã xuất hiện trở lại, đem lại tín hiệu khả quan cho vùng đầm nước này. Điều đó cho thấy, chung tay hành động nhằm hồi sinh và phục hồi các hệ sinh thái biển, giúp bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường biển, qua đó kiến tạo tương lai bền vững của con người và hệ sinh thái biển. Theo thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân, để bảo vệ đại dương, bảo vệ trái đất cho các thế hệ hôm nay và mai sau, Việt Nam cần thống nhất nhận thức và hành động đúng đắn, xác định các rủi ro và chuyển hóa những thách thức thành cơ hội phát triển mới, đồng thời kịp thời khắc phục được những khuyết điểm trong những mô hình phát triển trước đây.
Việt Nam đang trên hành trình khôi phục hệ sinh thái biển và thủy sản, từ việc thả cá giống, lập khu bảo tồn, áp dụng công nghệ cho đến chuyển đổi nghề… Tất cả nhằm cân bằng giữa bảo tồn thiên nhiên và bảo vệ sinh kế. Nhìn vào những kết quả từ Phú Yên, Cát Bà, hồ Dầu Tiếng… cho thấy, người dân không còn đứng ngoài cuộc mà trở thành chủ thể trung tâm của việc bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái đa dạng.. Nếu chúng ta kiên trì mở rộng các mô hình này, gắn chính sách quốc gia với sáng kiến địa phương, tương lai của một Việt Nam có biển xanh, rừng ngập mặn bạt ngàn, san hô rực rỡ và nguồn cá tôm dồi dào là hoàn toàn khả thi./.
