Vì sao không có ngoại lệ?
Tại Hội thảo Cung cấp thông tin về tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội về quy định cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Tiến sĩ-bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, đã giảm khoảng 70% các trường hợp cấp cứu liên quan đến các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Bệnh viện Bạch Mai kể từ khi có Nghị quyết 173 của Chính phủ.
"Trước đây ngày nào Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai cũng có bệnh nhân nằm viện vì ngộ độc cấp do thuốc lá điện tử, nhưng hiện nay, tháng chỉ 1-2 ca, đó là tín hiệu đáng mừng", Tiến sĩ Nguyên nói.
Ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, trong đó quy định: “Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội...”.
Lệnh cấm lịch sử của Việt Nam đối với thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng là cột mốc quan trọng về sức khỏe cộng đồng.
"Nghị quyết 173 góp phần bảo vệ sức khỏe và tương lai của thanh thiếu niên, đồng thời củng cố danh tiếng của Việt Nam như một quốc gia quan tâm bảo vệ sức khỏe người dân", Tiến sĩ Angela Pratt - Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết.
Hiện nay, trên toàn thế giới có 42 quốc gia đã cấm thuốc lá điện tử và 24 quốc gia đã cấm các sản phẩm thuốc lá nung nóng. "Ở khu vực Châu Á -Thái Bình Dương xu hướng sẽ là cấm toàn diện và không có ngoại lệ đối với sản phẩm thuốc lá", Tiến sĩ Angela Pratt thông tin.
Vì vậy Tiến sĩ Angela Pratt bày tỏ lo ngại khi kỳ hợp thứ 10, Quốc hội khóa 15 đang dự kiến sửa đổi một số điều khoản trong Luật Đầu tư và trong đó có một số khuyến nghị sửa đổi có thể làm suy yếu lệnh cấm các loại thuốc lá, các sản phẩm thuốc lá mới.
"Cụ thể là đề xuất cho phép các sản phẩm thuốc lá có thể được sản xuất ở Việt Nam để xuất khẩu. Chúng tôi khuyến nghị rằng Quốc hội đảm bảo việc thực thi Nghị quyết 173 bằng cách phản ánh đầy đủ lệnh cấm này trong Luật Đầu tư sửa đổi, đưa việc kinh doanh các sản phẩm thuốc lá mới vào danh sách các ngành nghề bị cấm và không nên có bất cứ trường hợp ngoại lệ nào", người đứng đầu Tổ chức WHO tại Việt Nam nhấn mạnh quan điểm.
Theo Tiến sĩ Angela Pratt, lý do mà WHO khuyến nghị không nên có ngoại lệ vì bất cứ ngoại lệ nào cũng có thể dẫn đến những mâu thuẫn trong các quy định của pháp lý, gây khó khăn trong việc thực thi cũng như đặt ra một số rủi ro về việc buôn lậu sản phẩm.
"Ngoài ra, từ góc nhìn quốc tế, trường hợp ngoại lệ này cũng có thể đặt ra một số vấn đề: nếu Việt Nam cho rằng những sản phẩm này có hại và không nên được buôn bán ở thị trường trong nước thì Việt Nam cũng không nên xuất khẩu những sản phẩm này, ảnh hưởng đến hình ảnh cũng như là uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế", Tiến sĩ Angela Pratt giải thích.
Góc nhìn y khoa: "đây là thời điểm vàng để cấm"
Thuốc lá một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh không lây nhiễm, cướp đi hàng triệu sinh mạng mỗi năm trên toàn cầu. Các hợp chất độc hại trong thuốc lá như nicotine, hắc ín và hàng trăm chất gây ung thư đã được chứng minh là tác nhân trực tiếp dẫn đến ung thư, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và nhiều hệ lụy sức khỏe khác.
Bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm - Cán bộ kỹ thuật của Văn phòng WHO tại Việt Nam thông tin, tác hại dài hạn của nicotine là gây ảnh hưởng xấu tới sự phát triển não trẻ em và vị thành niên. "Nicotine làm ảnh hưởng xấu tới quá trình các khớp thần kinh (Synapse) được hình thành. Các khớp nối này cần thiết cho bộ nhớ của não", bác sĩ Tuấn Lâm chia sẻ một nghiên cứu của quốc tế, Nicotine có thể đi qua nhau thai có thể dẫn đến nhiều hậu quả bất lợi, bao gồm hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh, giảm thính lực và béo phì.
Sử dụng nicotine ở tuổi thiếu niên gây hại cho các phần của não kiểm soát sự chú ý, học tập, tâm trạng. Sử dụng nicotine ở tuổi vị thành niên cũng có thể làm tăng nguy cơ nghiện các chất gây nghiện khác trong tương lai.
"Tất cả các sản phẩm thuốc lá đều có hại và thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử không phải là giải pháp thay thế an toàn hơn cho thuốc lá điếu truyền thống", chuyên gia của WHO khẳng định.
Các sản phẩm này cũng được thiết kế với kiểu dáng hiện đại, bắt mắt, mùi vị hấp dẫn và được quảng bá như các sản phẩm công nghệ làm tăng tính hấp dẫn và nhắm thẳng vào giới trẻ, trở thành mối đe dọa trực tiếp đối với sức khỏe của thanh thiếu niên.
Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Những con số này là lời cảnh báo rõ ràng về mức độ nguy hại và tốc độ lan rộng của sản phẩm này trong thanh thiếu niên.
"Chúng ta đang đứng trước một thách thức lớn khi thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng dược “ngụy trang” dưới nhiều hình thức công nghệ mới, bắt mắt, mùi vị hấp dẫn, lan truyền qua mạng xã hội với tốc độ rất với nhiều thông tin sai lệch như “ít hại hơn”, ông Đặng Khắc Lợi, Cục Phó Cục Báo chí - Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, nhấn mạnh.
Thông tin với báo chí, Tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, thuốc lá điện tử sử dụng hóa chất trên cơ thể mà không bao giờ kiểm soát được, không có lý do hợp lý. Nhiều bệnh nhân bị ngộ độc hóa chất trong thuốc lá điện tử/ nung nóng gây tổn thương não "và sẽ không bao giờ phục hồi hoàn toàn" - bác sĩ Nguyên khẳng định.
Vì vậy, dưới góc nhìn Y khoa ông tán thành việc ngăn chặn ngay lập tức các loại thuốc lá mới trước khi trở thành thuốc lá “cũ” và sản xuất kinh doanh thuốc lá là ngành nghề không nên làm, cần loại bỏ.
"Nếu ngày hôm nay chúng ta không quyết liệt cấm thì tương lai của người trẻ và khói thuốc, khí N2O tràn lan, ai sẽ chịu trách nhiệm?", bác sĩ Nguyên nói.
Theo chuyên gia chống độc, nên cấm sản xuất kinh doanh vận chuyển tàng trữ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, khí N2O cho mục đích giải trí.
"Cần đưa nội dung này vào luật Đầu tư 2025. Đây là cơ hội vàng của Việt Nam để ngăn chặn các loại thuốc lá mới và các khí độc hại, nếu không chúng ta sẽ rơi vào vực thẳm bệnh tật, gánh nặng kinh tế, an ninh trật tự và suy giảm chất lượng giống nòi", tiến sĩ Nguyễn Trung Nguyên trả lời VOV2./.
