Mời nghe cuộc trao đổi giữa phóng viên VOV2 với ông Nguyễn Trung Thành, Phó Trưởng phòng Người cao tuổi, Cục Bảo trợ xã hội, Bộ Y tế:

Theo Dữ liệu dân cư quốc gia, hiện cả nước có khoảng 16,1 triệu người cao tuổi. Người cao tuổi chính là nguồn lực quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc.

Phát huy tối đa tiểm năng, kinh nghiệm, tri thức của người cao tuổi trong các lĩnh vực văn hoá xã hội, giáo dục việc làm kinh tế chính trị đất nước phù hợp với nguyện vọng nhu cầu và khả năng người cao tuổi là nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.

Trong những năm vừa qua, Đảng và Nhà nước ta luôn luôn quan tâm đến công tác người cao tuổi, vừa thể hiện việc ghi nhận vai trò của người cao tuổi trong quá trình phát triển đất nước, vừa thể hiện Chủ trương lớn của Đảng. Điển hình như: Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh người cao tuổi năm 2000, Quốc hội ban hành Luật Người cao tuổi năm 2009, một hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã thiết lập hệ thống chính sách quy định trách nhiệm của nhà nước, gia đình và xã hội trong việc phụng dưỡng chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi ở nước ta.

Những chính sách về bảo hiểm y tế, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trợ cấp xã hội hằng tháng, chăm sóc người cao tuổi trong hoạt động văn hóa, giáo dục, thể thao, giải trí du lịch, tham gia giao thông công cộng đã tác động mạnh mẽ đến đời sống người cao tuổi.

Tuy nhiên, bối cảnh già hóa dân số đặt ra những thách thức mới. Trong đó, khoảng 2,6 triệu người từ 80 tuổi (chiếm 15,9% tổng số người cao tuổi), 10,3 triệu người cao tuổi sống ở nông thôn (chiếm 64%). Tuổi thọ bình quân là 74,7 tuổi (nam: 72,3 tuổi, nữ: 77,2 tuổi). Tuổi thọ tuy cao nhưng đa số người cao tuổi lại mắc nhiều bệnh, Một bộ phận lớn người cao tuổi sống ở nông thôn, miền núi có đời sống khó khăn, chưa được bảo đảm điều kiện về khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khoẻ cũng như điều kiện sống tối thiểu chưa bảo đảm đầy đủ.

Ông Nguyễn Trung Thành, Phó Trưởng phòng Người cao tuổi, Cục Bảo trợ xã hội, Bộ Y tế cho biết, muốn thực hiện tốt công tác chăm sóc người cao tuổi đòi hỏi phải có hệ thống pháp luật phù hợp để ứng phó hiệu quả với già hóa dân số, đồng thời, chuyển dịch từ cách tiếp cận "hỗ trợ nhân đạo" sang "bảo đảm quyền và phát huy vai trò người cao tuổi" trong chiến lược phát triển quốc gia cũng như rất cần sự chung tay giúp sức của các bộ ngành và địa phương, các gia đình nhằm cải thiện đời sống của người cao tuổi.

Để khắc phục một số hạn chế trong công tác chăm sóc và phát huy vai trò cuả người cao tuổi và thúc đẩy thực thi chính sách, ngày 21/12/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2156 phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về người cao tuổi giai đoạn 2021 - 2030. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định 383 ngày 21/2/2025 phê duyêt chiến lược quốc gia về người cao tuổi đến năm 2035 tầm nhìn đến năm 2045.

Theo đó, Cục Bảo trợ xã hội, Bộ Y tế đang lấy ý kiến của các bộ, ngành có liên quan để xây dựng dự thảo Kế hoạch tổng thể triển khai Chiến lược quốc gia về người cao tuổi. Nội dung tập trung các vấn đề sau đây:

1. Nhận thức đúng, đầy đủ về bản chất, vị trí vai trò và tầm quan trọng của người cao tuổi, công tác bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò của người cao tuổi

2. Trợ giúp giáo dục, tạo việc làm và hỗ trợ sinh kế, nhà ở cho người cao tuổi

3. Phát triển mạng lưới cơ sở trợ giúp xã hội, cung cấp dịch vụ chăm sóc , phục hồi chức năng đối với người cao tuổi

4. Phát huy vai trò người cao tuổi

5. Trợ giúp y tế, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi

6. Trợ giúp người cao tuổi tham gia hoạt động văn hóa thể thao, du lịch

7. Trợ giúp người cao tuổi thực hiện sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông

8. Trợ giúp pháp lý cho người cao tuổi

9. Phòng chống dịch bệnh, giảm nhẹ thiên tai với người cao tuổi

10. Nâng cao nhận thức đội ngũ cán bộ làm công tác người cao tuổi

11. Tăng cường hợp tác quốc tế.

Bên cạnh đó, trong những năm qua, chính sách trợ giúp xã hội đã đóng vai trò quan trọng góp phần ổn định, nâng cao chất lượng cuộc sống cho những người cao tuổi. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 17 Luật người cao tuổi thì người cao tuổi thuộc diện hộ nghèo không có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng hoặc có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng nhưng người này đang hưởng chế độ trợ cấp xã hội hàng tháng thì được hưởng trợ cấp xã hội.

Khoản 2 Điều 17 Luật người cao tuổi quy định người cao tuổi từ đủ 80 tuổi trở lên không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, trợ cấp xã hội hằng tháng thì được hưởng trợ cấp xã hội.

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 quy định công dân Việt Nam khi đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi đối với hộ nghèo và cận nghèo và từ đủ 75 tuổi trở lên mà không có lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Theo đó, mức hưởng được quy định như sau: Đối với nhóm người cao tuổi nghèo, cô đơn, không nơi nương tựa được hưởng hệ số 1,5 từ 60 - 80 tuổi; Hệ số 2 đối với những người trên 80 tuổi và hệ số 1,0 đối với nhóm đối tượng từ đủ 80 tuổi trở lên không có lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội.

Có thể nói, việc chăm lo cho người cao tuổi thể hiện truyền thống văn hóa “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta. Những chính sách trợ giúp xã hội đối với người cao tuổi là minh chứng rõ nét cho sự quan tâm của Đảng và Nhà nước trong việc xây dựng một xã hội nhân văn và công bằng, đồng thời giúp cải thiện đời sống cho những người cao tuổi, nhất là những người có hoàn cảnh khó khăn.