Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu, làm giàu thêm truyền thống cách mạng Việt Nam nói riêng và góp phần bổ sung lý thuyết về cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê Nin nói chung. Trong đó, vấn đề thời cơ cách mạng là một trong những nội dung có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, được Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp thu và phát triển sáng tạo trên nền tảng học thuyết cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào thực tiễn Việt Nam.
Thời cơ là một vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt trong nghệ thuật chỉ đạo cách mạng. Muốn có thời cơ thì phải biết tạo ra thời cơ và khi thời cơ đến thì phải tận dụng và tranh thủ thời cơ. Cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền Tháng Tám 1945 là một minh chứng sinh động về sự nhạy bén trong nhận định và chỉ đạo chớp thời cơ khởi nghĩa của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Theo Tiến sĩ Nhị Lê - nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản: “Lúc bấy giờ tôi nhớ, Đảng ta chỉ có 5 nghìn đảng viên. Dân số của chúng ta lúc đó chỉ có 20 triệu đồng bào ở trong nước và nước ngoài, mà chúng ta làm nên một cuộc Cách mạng Tháng Tám lớn như thế, chấn động địa cầu như thế, tiêu biểu trong khu vực như thế, có ý nghĩa tầm vóc quốc tế như thế. Bài học lớn nhất của Cách mạng Tháng Tám là bài học thời cơ. Thời cơ trong nước cùng với thời cơ ở nước ngoài, đã đem lại cho chúng ta một thế, tức là lực lượng. 20 triệu đồng bào, tôi hình dung lúc đó phải bằng 200 triệu đồng bào. 5 nghìn đảng viên lúc bấy giờ bằng 5 triệu đảng viên như bây giờ. Thế đẻ ra thời là ở chỗ đó. Thời sinh ra thế là ở chỗ như vậy. Cho nên bài học lớn nhất là bài học về thời cơ cách mạng. Thời cơ và thời cơ. Thời cơ chính là lực lượng”.
“Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một “tổng công trình nghệ thuật quân sự”, trong đó Đảng cộng sản Đông Dương và Chủ tịch Hồ Chí Minh chính là tác giả - những người kiến tạo, đã vận dụng linh hoạt các yếu tố thế, lực, thời, mưu, làm nên thắng lợi vẻ vang trong Cách mạng Tháng Tám” - Thiếu tướng, PGS.TS Nguyễn Văn Sáu - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và lịch sử Quốc phòng Việt Nam nhấn mạnh.
Ông Quản Văn Tại, 98 tuổi, quê Ninh Bình, người đã xung phong tham gia Đội Thanh niên, Thiếu niên, Nhi đồng Cứu quốc ở địa phương theo lời kêu gọi của Mặt trận Việt Minh xúc động: “Tôi thấy không có nước nào như Việt Nam có một đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết - thành công, thành công, đại thành công. Khoảng bốn chục năm là kháng chiến giành độc lập, lại khoảng bốn chục năm đổi mới và đến bây giờ lại bắt đầu kỷ nguyên vươn mình tới thịnh vượng, hùng cường. Tôi rất tin rằng cái đó là sự thật, thấy rằng là nhân dân mình hạnh phúc vô cùng. Quá sung sướng, tôi thấy không có gì bằng, rất tự hào là người dân đất nước Việt Nam và được tham gia vào phong trào cứu nước, rồi phong trào dành độc lập và phong trào đổi mới và cho đến bây giờ phong trào vươn mình tiến tới thịnh vượng hùng cường”
80 năm qua, một chặng đường không dài trong lịch sử dân tộc, nhưng đủ để chứng kiến một Việt Nam từ bom đạn vươn dậy trở thành quốc gia độc lập, tự chủ, hội nhập, phát triển. Hai tiếng "Việt Nam", không chỉ là niềm tự hào, mà còn là nguồn cảm hứng sống cống hiến cho mỗi người dân để viết tiếp lên những trang sử vẻ vang của dân tộc.
Dưới lá cờ Đảng, từ ánh sáng Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, chúng ta thêm vững tin vào những kỳ tích mới trong công cuộc xây dựng, phát triển và hội nhập, vững bước tiến vào kỷ nguyên giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng./.
