IUU là viết tắt của Illegal, Unrepoted and Unregulated fishing, nghĩa là hoạt động đánh bắt hải sản trái phép, không báo cáo và không được quản lý. Đây là quy định được triển khai từ năm 2007 khi Ủy ban châu Âu (EC) bắt đầu thực hiện quá trình tham vấn về Quy định Chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định. Để sớm tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng” IUU, các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương trong cả nước đã tăng cường công tác quản lý đội tàu, rà soát lại việc đăng ký, đăng kiểm và giấy phép đối với các tàu cá, nhất là phương tiện đánh bắt có nguy cơ cao như chia sẻ của ông Huỳnh Ngọc Nhã, Giám đốc sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Sóc Trăng. Theo ông Nhã, tính đến tháng 10/2024 Sở đã tổ chức 05 chuyến tuần tra, kiểm soát tàu cá trên biển, 01 chuyến tuần tra chung trên biển với Lực lượng Biên phòng; đã kiểm tra trực tiếp 155 tàu cá đang hoạt động trên biển, chuyển Thanh tra Sở để phối hợp với Biên phòng ra quyết định xử lý.
Từ khi Uỷ ban Châu Âu cảnh báo thẻ vàng ngành thuỷ sản Việt Nam, lực lượng biên phòng càng đẩy mạnh kiểm soát mỗi khi tàu xuất bến, cập bến. Lực lượng biên phòng tuyên truyền thường xuyên cho thuyền trưởng, thuyền viên không vi phạm các quy định của IUU và quy định của Luật Thuỷ sản. Theo đại úy Phạm Anh Tuấn, Trạm Trưởng Trạm Kiểm soát Biên phòng Bến Đá, Đồn Biên phòng Bến Đá, thành phố Vũng Tàu, lực lượng chức năng thường xuyên kết hợp kiểm tra giấy tờ và đối chiếu thuyền viên có mặt trên phương tiện mỗi khi xuất bến, các phương tiện trên 15 mét đều phải gắn thiết bị giám sát hành trình có kết nối, được niêm phong kẹp chì theo quy định. Đối với những phương tiện bị mất kết nối qúa 6 giờ thì đơn vị sẽ gọi điện thoại để yêu cầu khắc phục ngay, trong trường hợp thuyền trưởng không khắc phục được thì đến tận nhà chủ tàu để tuyên truyền. “Trong trường hợp đến mà không khắc phục được những lỗi hỏng hóc không thể khắc phục thì khi đó sẽ đề nghị chủ tàu nhanh chóng đưa tàu về bờ để khắc phục. Trường hợp để quá 10 ngày mà không khắc phục thì sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật” - Đại úy Phạm Anh Tuấn cho biết thêm.
Nhờ sự tích cực trong kiểm tra, rà soát tàu cá “3 không” và tổ chức cho đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác khi bảo đảm điều kiện theo quy định; mở đợt cao điểm tuần tra, kiểm soát… nên số tàu, thuyền đăng ký, đăng kiểm, gắn thiết bị liên lạc cũng tăng lên cùng ý thức của các chủ tàu. Anh Quách Trường Xuân, chủ tàu cá ở thị trấn Trần Đề, huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng cho biết, trước khi xuất bến luôn xuất trình đầy đủ các giấy tờ như đăng ký, đăng kiểm, cấp phép, đánh dấu tàu cá, bằng thuyền trưởng, máy trưởng, thẻ thuyền viên. Anh luôn nhắc nhở tài công chỉ khai thác vùng biển Việt Nam, không vi phạm vùng biển nước ngoài... Anh Xuân cho biết, anh cũng như các chủ tài khác đều mong nhanh chóng được gỡ được “thẻ vàng” để ngành thuỷ sản trong nước khai thác thuận lợi và phát triển hơn.
Cùng với tuyên truyền, vận động, các địa phương có biển trong cả nước còn triển khai nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực nhằm tạo điều kiện cho ngư dân yên tâm bám biển, tuân thủ các quy định của pháp luật. Ông Đỗ Đức Thịnh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản thành phố Hải Phòng cho biết, bên cạnh việc tuyên truyền, Hải Phòng đã ban hành một số cơ chế hỗ trợ, nhằm tạo động lực cho ngư dân yên tâm bám biển, tuân thủ pháp luật. Thành phố Hải Phòng đã sớm xây dựng chính sách hỗ trợ cho ngư dân thích ứng với những quy định mới của Luật Thủy sản. Thành phố cũng ban hành cơ chế, chính sách tiếp tục khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp tập trung, hàng hóa lớn, với lĩnh vực khai thác hỗ trợ 100% lãi suất trong vòng 3 năm đối với các hoạt động cải hoán tàu cá, mua ngư lưới cụ mới để phục vụ sản xuất.
Nhằm gỡ “thẻ vàng” IUU, về lâu dài, bên cạnh việc duy trì những biện pháp hiệu quả của các lực lượng chức năng và địa phương ven biển, một trong những hướng đi hiệu quả là chuyển đổi ngành đánh cá, từ đánh bắt tự nhiên sang khai thác tiềm năng vùng nuôi theo hướng an toàn, đưa thủy sản trở thành một ngành hiện đại, bền vững, có trách nhiệm trong hội nhập kinh tế quốc tế./.
