Báo cáo về công tác quản lý thương mại điện tử của Bộ Công thương công bố ngày 3/6 nhận định, hoạt động thương mại điện tử đang phát triển tích cực, trở thành kênh phân phối quan trọng phục vụ các doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm, đáp ứng nhu cầu của người dân và góp phần phát triển các dịch vụ tài chính, thanh toán hiện đại.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng cũng đặt ra những thách thức đối với công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Bên hàng lang kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, đại biểu Quảng Minh Cường, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai cho rằng, hoạt động thương mại điện tử thời gian qua đã và đang bị các đối tượng lợi dụng để kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ xuất xứ và lợi dụng thương mại điện tử để lừa đảo chiếm đoạt tài sản.“Lừa đảo trên không gian mạng không chỉ ở Việt Nam. Hoạt động mua bán trực tiếp cũng đã có thể bị lừa đảo chứ chưa nói đến trên các sàn thương mại điện tử. Cho nên đòi hỏi người mua phải thông minh, cần phải có kiến thức về nó. Còn nếu ai chưa có kiến thức thì nên từ từ bình tĩnh tìm hiểu kỹ bởi vì nó là hình thức chợ mới”.
Tại phiên chất vấn nhiều đại biểu đã đặt câu hỏi “Giải pháp bảo mật và an toàn thông tin cá nhân trong thương mại điện tử? Cơ chế xác minh thông tin các website có dấu hiệu vi phạm pháp luật? Cũng như giải pháp ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động thương mại điện tử?”.
Đối với các vấn đề đại biểu đưa ra, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết: tình trạng lộ lọt thông tin cá nhân, mua bán, chiếm đoạt dữ liệu cá nhân trên môi trường mạng hiện đang tồn tại, để ngăn chặn tình trạng này Bộ Công thương đã nghiên cứu tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 và Nghị định 55 hướng dẫn thi hành luật, trong đó có bổ sung nhiệm vụ tổ chức và cá nhân trong việc bảo vệ thông tin của người tiêu dùng, xây dựng quy tắc bảo vệ thông tin, bảo đảm an toàn, an ninh của người tiêu dùng. Ngày 01/7/2024, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu lực, hy vọng sẽ góp phần khắc phục tình trạng trên.
Hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam tăng trưởng 25% trong năm 2023, được xếp vào nhóm 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng hàng đầu thế giới về lĩnh vực này. Dự báo, những năm tới, hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam tiếp tục tăng trưởng khả quan. Tuy nhiên, tại phiên chất vấn, đại biểu Tạ Văn Hạ, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam cho rằng cần phải có chế tài xử lý vi phạm trong thương mại điện tử. Bên cạnh đó, việc kiểm tra hàng hóa của các doanh nghiệp kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử gặp nhiều khó khăn, cần sự vào cuộc của nhiều ngành, nhiều cấp. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng nêu rõ những giải pháp khắc phục triệt để vấn đề này, bảo vệ người tiêu dùng.
Về giải pháp chống hàng giả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Bộ trưởng cho biết, cần có hệ thống giải pháp đồng bộ, đòi hỏi sự tham gia của tất cả các bên liên quan, từ bộ ngành đến địa phương, doanh nghiệp và cả người tiêu dùng. Trong đó, các sàn thương mại điện tử ký cam kết là một trong những biện pháp quan trọng giúp nâng cao trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử; thể hiện quyết tâm và cam kết tích cực phối hợp với ngành công thương trong đấu tranh chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Cụ thể, đăng tải những logo nói không với hàng giả trên các sàn; xây dựng đăng tải trên trang chủ website về quy trình tiếp nhận, xử lý, phản ánh khiếu nại về hàng giả để triển khai các biện pháp kỹ thuật, bộ lọc từ khóa nhằm để ngăn chặn, loại bỏ và xử lý các sản phẩm vi phạm trên website, ứng dụng…
Bên cạnh đó, Bộ Công thương cũng đã triển khai cổng thông tin trực tuyến 24/7 để tiếp nhận phản ánh của người tiêu dùng cả nước. Riêng trong năm 2023, đã tiếp nhận và gỡ bỏ hơn 18.000 sản phẩm và chặn hơn 5.000 gian hàng vi phạm các quy định của pháp luật hiện hành. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc xuất xứ, tránh hàng giả, hàng kém chất lượng qua thương mại điện tử cũng là một trong những giải pháp được đưa ra trong phiên chất vấn.
Thời gian tới, Bộ Công thương sẽ tiếp tục chủ động phối hợp các bộ ngành chức năng tham mưu Chính phủ xem xét ban hành nghị định về quản lý hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu qua thương mại điện tử. Theo đó, tách bạch giữa luồng hàng hóa thông thường với hàng hóa thương mại điện tử để tăng cường quản lý người bán nước ngoài qua kênh này.
Đặc biệt, Bộ trưởng Công thương cho biết, Bộ sẽ tăng cường phối hợp với Bộ Công an trong áp dụng định danh điện tử cho người bán hàng trên sàn giao dịch để tăng cường hiệu quả quản lý, chống thất thu thuế;Tích cực thanh kiểm tra, xử lý vi phạm các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cá nhân hoạt động trên thương mại điện tử không kê khai thuế.
Thương mại trong nước tăng trưởng khá mạnh, vượt mục tiêu đề ra và là trụ đỡ cho nền kinh tế trong bối cảnh chung còn nhiều khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong thương mại điện tử vẫn còn các hạn chế và thách thức rất lớn. Chính vì thế, cử tri cả nước rất mong Bộ Công thương có những giải pháp hữu hiệu để giải quyết triệt để những tồn tại trong thời gian qua để bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người tiêu dùng.
