Theo tờ trình, năm 2026 là năm tổ chức Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội nhiệm kỳ khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các nhiệm kỳ 2026 - 2031; đồng thời, là năm chuyển giao công tác giữa 02 nhiệm kỳ Quốc hội, trong đó có việc chuyển giao giữa bộ máy của nhiệm kỳ cũ và bộ máy của nhiệm kỳ mới. Theo đó, Quốc hội sẽ phải tiến hành xem xét, quyết định về công tác nhân sự; các cơ quan địa phương bên cạnh việc đảm bảo các nhiệm vụ thường xuyên, cũng phải dành nhiều thời gian cho công tác kiện toàn tổ chức, nhân sự của mình.
Để bảo đảm chất lượng, tính khả thi của chương trình giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất không đưa nội dung giám sát chuyên đề vào chương trình do không đủ thời gian triển khai giám sát toàn diện, hiệu quả; thực tiễn các năm chuyển giao trước từng phát sinh bất cập khi giám sát chuyên đề do thay đổi nhân sự, gián đoạn triển khai, khó bảo đảm tính chuyên sâu.
Chương trình giám sát năm 2026 sẽ tập trung xem xét báo cáo và chất vấn. Cụ thể, tại kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa XVI, Quốc hội xem xét 8 báo cáo của Chính phủ, 1 báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cùng các báo cáo theo quy định. Kỳ họp thường lệ thứ 2 sẽ xem xét 22 báo cáo của Chính phủ, 3 báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và tổ chức 1 phiên chất vấn.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh, công tác giám sát cần tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, bám sát thực tiễn thi hành pháp luật, bảo đảm giám sát trọng tâm, trọng điểm, tránh chồng chéo, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu nhất trí với thay đổi này, song cũng nhấn mạnh, cần nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn. Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp cho rằng, thời gian qua, nội dung chất vấn và trả lời còn khái quát, chưa đi sâu vào nguyên nhân, hạn chế. Ông đề nghị các ngành, các cấp cần thẳng thắn chỉ rõ yếu kém, thiếu sót để Quốc hội có cơ sở giám sát.
Đồng tình với ý kiến này, đại biểu Ma Thị Thúy - Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang kiến nghị cần xây dựng tiêu chí, công cụ cụ thể để theo dõi việc trả lời chất vấn và thực thi lời hứa của Chính phủ, bộ ngành, bảo đảm đáp ứng kỳ vọng của cử tri và nhân dân.
Bà Thúy nhấn mạnh chất vấn và trả lời chất vấn là hình thức giám sát quan trọng của cử tri đối với lời hứa của Chính phủ và các tư lệnh ngành trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước. Đại biểu đề xuất, khi ban hành nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn, Quốc hội cần yêu cầu các cơ quan có báo cáo tổng kết các vấn đề nghị quyết đã nêu, chỉ rõ những mặt được, mặt chưa được, nguyên nhân và giải pháp thực hiện.
Đại biểu cũng chỉ rõ, do thời gian chất vấn tại hội trường thường ngắn, nhiều đại biểu không có cơ hội chất vấn trực tiếp nên phải gửi phiếu chất vấn đến các cơ quan hữu quan. Việc trả lời tuy nghiêm túc nhưng thường chưa rõ ý, chưa cụ thể, khiến công tác giám sát sau chất vấn gặp nhiều khó khăn.
Những ý kiến thảo luận tại phiên họp cho thấy sự đồng thuận cao về định hướng đổi mới chương trình giám sát, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu nâng tầm hoạt động chất vấn để đáp ứng tốt hơn kỳ vọng của cử tri. Việc cụ thể hóa các tiêu chí, công cụ giám sát lời hứa và trách nhiệm của Chính phủ, bộ ngành sẽ là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả giám sát, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, bảo đảm quản lý nhà nước ngày càng thực chất, hiệu lực, hiệu quả.
