Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã xác định: “Xây dựng và thực hiện các chuẩn mực văn hóa trong lãnh đạo, quản lý” là một nhiệm vụ quan trọng nhằm phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong giai đoạn hiện nay. Xây dựng văn hóa lãnh đạo góp phần gạn đục khơi trong, dung dưỡng và phát huy những giá trị tốt đẹp, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại. Tuy nhiên, năng lực của cán bộ lãnh đạo không tự nhiên sinh ra mà phần lớn là do được rèn giũa và thử thách qua thời gian trong những môi trường khác nhau của xã hội, qua thực tiễn các loại công việc khác nhau được giao phó.
Theo PGS.TS Ngô Thành Can, nguyên Phó Trưởng khoa Tổ chức và Quản lý Nhân sự, Giảng viên cao cấp Học viện Hành chính Quốc gia, chuẩn mực văn hóa trong lãnh đạo là hệ thống các giá trị niềm tin, giá trị chuẩn mực và hành vi của người lãnh đạo. Trong đó tập trung vào: Đức (Phẩm chất đạo đức, lối sống), Tài (Trình độ tri thức và năng lực tầm nhìn), Phong cách lãnh đạo (Cách thức ứng xử, thái độ). Đây là yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại trong công việc của người lãnh đạo. Do đó, trong công tác cán bộ, chọn người lãnh đạo chưa bao giờ là dễ, vì chọn sai một người có khi làm chậm cả một giai đoạn phát triển.
Văn hóa lãnh đạo có vai trò rất lớn trong việc thúc đẩy, điều chỉnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động cũng như vận hành hệ thống; đồng thời hạn chế tác động tiêu cực của biến đổi xã hội. Vì vậy, trong giai đoạn mới, xây dựng và thực hiện chuẩn mực văn hóa trong lãnh đạo là công việc vừa cấp thiết, vừa lâu dài. Nhưng cần có chiến lược lâu dài và đảm bảo được các bước triển khai. Chúng ta đã chú trọng triển khai và phát triển các tiêu chí, tiêu chuẩn về cán bộ, đánh giá đúng người, đúng việc.
"Trong bối cảnh hiện nay, rõ ràng chúng ta cần những cán bộ lãnh đạo có tầm nhìn, đặc điểm và phẩm chất của văn hóa thời hội nhập quốc tế: năng động, sáng tạo, không trông chờ, ỷ lại, không né tránh trách nhiệm, tức là cần những nhà lãnh đạo với cái đầu lạnh, trái tim nóng và bàn tay sạch".
Nếu thể chế là khung, thì văn hóa là linh hồn. Khi công tác cán bộ được vận hành trên nền tảng minh bạch, công bằng và trách nhiệm, thì niềm tin của Nhân dân với Đảng chính là kết quả tự nhiên nhất. Khi đó, văn hóa lãnh đạo không còn là khẩu hiệu, mà trở thành nguồn lực nội sinh của phát triển, là "sức mạnh mềm" của một thể chế hiện đại.
Xây dựng văn hóa trong lãnh đạo là một công việc vừa cấp thiết vừa lâu dài. Đây cũng là cách thức để khắc phục, đẩy lùi tình trạng suy thoái tư tưởng, đạo đức, lối sống, góp phần hình thành nên một nền công vụ chuẩn mực. Chủ tịch Hồ Chí Minh - tấm gương tiêu biểu, mẫu mực, điển hình cho nhân cách người lãnh đạo trong thời đại mới từng khẳng định: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Mỗi cán bộ lãnh đạo là một “tấm gương sống” thì những cái tốt đẹp sẽ “nảy nở như hoa mùa xuân” và những cái xấu sẽ dần tự mất đi.
