Khung năng lực trí tuệ nhân tạo dành cho sinh viên - Nền tảng cho công dân số có trách nhiệm, sáng tạo và làm chủ
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN vừa chính thức công bố Khung năng lực trí tuệ nhân tạo (AI) dành cho sinh viên. Đây là kết quả của 2 năm hợp tác giữa Nhà trường và Tập đoàn Meta trong khuôn khổ dự án ứng dụng AI trong học tập, giảng dạy và nghiên cứu. Đây được coi là khung năng lực AI toàn diện đầu tiên tại Việt Nam dành cho giáo dục đại học.
Sự phát triển nhanh chóng của AI đang định hình lại cách chúng ta làm việc, học tập và đổi mới sáng tạo. AI không còn là mối quan tâm của tương lai mà đã trở thành một yêu cầu cấp thiết ở hiện tại. Trí tuệ nhân tạo ngày càng trở thành một phần không thể tách rời trong cuộc sống, đòi hỏi các hệ thống giáo dục phải chủ động trang bị cho người học năng lực sử dụng và đồng sáng tạo AI một cách có trách nhiệm, hiệu quả và đạo đức. Việc tích hợp các mục tiêu học tập về AI vào chương trình giáo dục chính thức là điều thiết yếu, nhằm giúp sinh viên và giảng viên tiếp cận AI một cách an toàn, có ý nghĩa và sẵn sàng thích ứng với một xã hội đang chuyển đổi số mạnh mẽ. Những cơ sở giáo dục không đáp ứng yêu cầu này sẽ khó duy trì được tính phù hợp và khả năng cạnh tranh trong bối cảnh mới.
Trước yêu cầu cấp bách trong bối cảnh AI đang trở thành một phần không thể thiếu của đời sống học thuật, nghề nghiệp và xã hội, khung năng lực trí tuệ nhân tạo dành cho sinh viên đại học do Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) phối hợp với Tập đoàn Meta xây dựng là một phản hồi kịp thời đáp ứng yêu cầu này. Khung năng lực được hình thành trên cơ sở tham vấn các chuyên gia, nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên, đồng thời tham chiếu các khung năng lực số và AI quốc tế đang được sử dụng rộng rãi. Sau đó trường đã tổ chức tọa đàm lấy ý kiến rộng rãi các bên liên quan trong đó có đơn vị quản lý, nhà tuyển dụng trước khi xuất bản cuốn sách này.
GS.TS. Hoàng Anh Tuấn – Hiệu trưởng trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) nhấn mạnh: Khung năng lực AI được xây dựng với mục tiêu làm nền tảng cho việc phát triển các chương trình đào tạo, trang bị cho sinh viên đại học khả năng sử dụng, đánh giá, sáng tạo và ứng xử có trách nhiệm với công nghệ AI trong học tập, nghiên cứu, phát triển sự nghiệp và khởi nghiệp. Chúng tôi không chỉ hướng đến việc chuẩn bị cho sinh viên và giảng viên ứng dụng AI trong giáo dục đại học, mà còn xem đây là một năng lực nền tảng, phục vụ cho năng suất lao động, sự thịnh vượng và thích ứng bền vững trong tương lai.
Khung năng lực trí tuệ nhân tạo cho sinh viên bao gồm 2 phần: các năng lực thích ứng lâu dài (Durable Competencies) và các năng lực AI cụ thể (AI Competencies). Trong đó các năng lực thích ứng lâu dài bao gồm: Khả năng linh hoạt (Flexibility), Tư duy phát triển (Growth Mindset), Làm chủ bản thân (Personal Agency), Giải quyết vấn đề một cách sáng tạo (Creative Problem Solving), Giao tiếp và Hợp tác (Communication and Collaboration) và Quản lý dự án (Project Management).
Có 6 miền năng lực cụ thể, bao gồm: Hiểu biết về AI và dữ liệu (AI hoạt động như thế nào?), Tư duy phản biện và đánh giá AI (Làm thế nào tôi đánh giá được đầu ra của AI?), Đạo đức và trách nhiệm trong sử dụng AI (Làm thế nào tôi đảm bảo AI được sử dụng một cách có đạo đức và có trách nhiệm?), Tư duy lấy con người làm trung tâm, Trí tuệ cảm xúc và Sự sáng tạo (Làm thế nào để con người vẫn giữ vai trò trung tâm?), Ứng dụng AI cho nghề nghiệp (Tôi áp dụng AI như thế nào trong một bối cảnh cụ thể?), và Thiết kế và phát triển hệ thống AI (Tôi có thể tạo ra hệ thống AI như thế nào?). Mỗi miền năng lực được triển khai theo 4 cấp độ phát triển: thành thạo, thông thạo, chuyên sâu và làm chủ, phù hợp với năng lực tiến triển của sinh viên trong suốt quá trình học tập và làm việc sau khi ra trường.
Cùng với việc ban hành cuốn sách về khung năng lực AI, vào cuối tháng 10/2025, Dự án sẽ tiếp tục giới thiệu 2 cuốn sách hỗ trợ giảng viên và sinh viên ứng dụng AI. Cụ thể: cuốn “Đột phá trong giảng dạy và nghiên cứu cùng trí tuệ nhân tạo” (dành cho giảng viên và nhà nghiên cứu) và cuốn “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong học tập và nghề nghiệp” (dành cho sinh viên). Như vậy, bộ 3 tài liệu này sẽ hợp thành một bộ cẩm nang giúp thúc đẩy ứng AI mạnh mẽ trong giáo dục đại học.
AI có tiềm năng tăng cường năng lực con người, nhưng điều đó chỉ thành hiện thực khi người học được trang bị một nền tảng vững chắc về năng lực AI, bao gồm hiểu biết sâu sắc, khả năng ứng dụng hiệu quả, tư duy phản biện, và đạo đức nghề nghiệp. Chính vì vậy, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) mong muốn có sự đồng hành của các tổ chức giáo dục, cộng đồng và các cơ quan quản lý nhà nước để cùng xây dựng một thế hệ sinh viên làm chủ công nghệ và sử dụng AI vì lợi ích chung của xã hội và phát triển bền vững.
