Khi thiết bị cá nhân trở thành “cửa ngõ” cho mã độc
Trong thời đại số, điện thoại và máy tính không chỉ là công cụ làm việc mà còn là nơi lưu trữ rất nhiều thông tin cá nhân, tài chính, tài liệu nhạy cảm. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng chính người dùng lại đang vô tình biến thiết bị của mình thành “cửa ngõ” cho mã độc xâm nhập.
Theo ông Ngô Tuấn Anh - Tổng giám đốc Công ty cổ phần An ninh mạng SCS, phần mềm độc hại có thể lây lan theo hai hướng chính: khai thác lỗ hổng hệ thống và đánh vào thói quen thiếu cảnh giác của người dùng.
“Nếu như chúng ta có một ngôi nhà với cái cửa có khóa yếu, hacker có thể mở khóa đó và vào nhà của chúng ta. Tương tự như vậy, nếu thiết bị không được bảo vệ đúng cách, phần mềm độc hại có thể xâm nhập rất dễ dàng”, ông Tuấn Anh so sánh.
Cập nhật bị trì hoãn và thói quen tải ứng dụng “vô tội vạ”
Một trong những sai lầm phổ biến nhất là bỏ qua các bản cập nhật hệ điều hành và ứng dụng. Không chỉ khiến máy lỗi thời, hành động này còn vô tình để lại các lỗ hổng bảo mật chưa được vá, tạo điều kiện cho hacker khai thác.
Bên cạnh đó, việc tải ứng dụng không rõ nguồn gốc như phần mềm chỉnh ảnh, đọc truyện, tạo avatar… từ các trang web không kiểm duyệt cũng là con đường quen thuộc để mã độc xâm nhập.
“Khi tải về từ những nguồn không an toàn, người dùng đã tự đưa mã độc vào thiết bị của mình mà không hề hay biết”, ông Ngô Tuấn Anh cảnh báo.
Dấu hiệu nhận biết và sai lầm khi xử lý mã độc
Bạn có thể nghi ngờ thiết bị bị nhiễm mã độc khi thấy những biểu hiện như: máy chạy chậm, nóng bất thường, nhanh hết pin, hay ứng dụng yêu cầu quyền truy cập không liên quan (ví dụ: app chỉnh ảnh đòi đọc tin nhắn, danh bạ…).
Tuy nhiên, trong tình huống đó, nhiều người lại xử lý theo cảm tính như khởi động lại máy, xóa phần mềm, cài lại hệ điều hành mà không biết rằng điều đó có thể khiến dữ liệu bị xóa vĩnh viễn.
“Nếu bị mã hóa dữ liệu, thay vì giữ nguyên hiện trạng để khôi phục, người dùng tự xử lý khiến khả năng phục hồi bị mất hoàn toàn”.
Phòng ngừa vẫn là cách bảo vệ tốt nhất
Không có phần mềm nào an toàn tuyệt đối, nhưng người dùng hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa để giảm thiểu rủi ro:
- Luôn cập nhật hệ điều hành và ứng dụng chính thức
- Kích hoạt xác thực hai yếu tố
- Dùng mật khẩu mạnh, không trùng lặp
- Sao lưu dữ liệu định kỳ
- Không mở link lạ, không cài phần mềm từ nguồn không tin cậy
Đặc biệt, hãy tỉnh táo trước những lời mời gọi “trúng thưởng”, “ưu đãi”, “tặng quà”, “nhận tiền” bất thường trên mạng.
“Không có gì là miễn phí, không có cái gì dễ dàng như vậy cả. Trước khi cài đặt phần mềm, chuyển tiền hay làm bất kỳ hành động nào trên mạng, hãy xác minh kỹ thông tin”, ông Ngô Tuấn Anh nhấn mạnh.
Giữa một thế giới mạng đầy rẫy cạm bẫy, không ai thay bạn bảo vệ thiết bị của chính mình. Cẩn trọng từ những cú click chuột, tỉnh táo trước mỗi ứng dụng tải về, đó là bước đầu tiên để giữ an toàn cho chính bạn trong thời đại số hóa.
