Gian nan đường tới trường
Sau những ngày mưa kéo dài, xã Bát Mọt, tỉnh Thanh Hóa chằng chịt những điểm sạt lở. Con đường hơn 20 km từ thôn Vịn tới Trường THCS Bát Mọt nhão nhoẹt bùn đất, nhiều điểm đất đá sụt xuống cả lòng đường.
Trong màn sương lảng bảng, Lang Thị Quỳnh Như - học sinh lớp 9 vịn chắc vào lưng mẹ, mẹ em đang khó nhọc điều khiển xe máy. Sau một hồi loay hoay, Như chỉ có thể đi bộ đến trường để mẹ quay trở về. Cơn bão số 10 đã làm con đường tới trường của Quỳnh Như bị chia cắt.
Trước đây, Quỳnh Như từng được bố mẹ đưa đón tới trường mỗi ngày. “Sáng 6h xuất phát, thời tiết thuận lợi thì đường tới trường vẫn ổn nhưng trời xấu thì đi hết 1-2 tiếng đồng hồ”, Như nói.
Chặng đường hơn 40 cây số đi về mỗi ngày chẳng phải ai cũng trụ nổi. Ở trọ nhà dân là cách dễ dàng hơn để Như tiếp tục học. Vậy là từ năm lớp 8, Quỳnh Như đã đi ở trọ gần trường. Mỗi tháng, bố mẹ cho em 200-300 ngàn đồng và lương thực, thực phẩm. Hết, lại về nhà lấy hoặc nhờ người đưa xuống.
Là học sinh lớp 9, Như thành thạo tính toán chi tiêu cho vừa vặn với số tiền mà bố mẹ chu cấp. Không cần ai nhắc nhở, em tự giác trong việc học hành và sinh hoạt cá nhân. Hỏi ở xa bố mẹ, có buồn, có sợ không? Như nhỏ nhẹ “Sợ cũng chả làm gì được. Buổi tối nhớ mẹ, em khóc rồi tự lau nước mắt”.
Quỳnh Như là một trong số gần 200 học sinh Trường THCS Bát Mọt có nhu cầu ở nội trú. Nhưng, khả năng đáp ứng của nhà trường hiện chỉ có 38 em, chủ yếu là những học sinh ở địa bàn thôn đặc biệt khó khăn được nhà nước hỗ trợ. Những em còn lại thì gia đình đóng tiền nhờ nhà trường nuôi ăn.
Thầy Lê Hồng Sâm, Hiệu trưởng THCS Bát Mọt cho biết, khu bán trú vẫn còn nhiều phòng trống và sẵn sàng hỗ trợ học sinh. Tuy nhiên, không phải gia đình nào cũng sẵn tiền để thuê người nấu ăn và chăm sóc. Do đó, nhiều gia đình ở thôn xa như thôn Đục và thôn Vịn cách trường 21 km chọn cách gửi con ở nhà người thân hoặc nhà dân gần trường.
Không có chế độ bán trú nên nhiều học trò Trường tiểu học Bát Mọt 1 kế đó phải mang cơm đến trường. Buổi trưa, các em tụ thành từng nhóm ăn uống rồi “vật vờ” chờ đợi tiết học buổi chiều.
Vi Thị Tâm, học sinh lớp 5B Trường Tiểu học Bát mọt 1 là một trong số đó. Hằng ngày, ông nội đưa Tâm đến trường vào buổi sáng và đón cháu buổi chiều cùng ngày. “Hôm nào ông không lai (chở) thì em đi bộ mất 1 tiếng. Nếu trời mưa, ông không lai thì nghỉ học”, Tâm kể.
Theo thầy Lê Xuân Văn, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Bát Mọt 1, nhà trường có 250 học sinh, đa phần ở xa trung tâm. Ngoài điểm trường chính, tiểu học Bát Mọt còn 2 điểm trường lẻ, cơ sở vật chất còn thiếu thốn.
Trong đó, điểm trường Phống cách trung tâm 7km phải vượt qua sông suối, còn điểm trường Khẹo cách 8km nằm trên tuyến đường ra biên giới. Theo thầy Văn, các điểm trường phân tán gây ra nhiều khó khăn cho hoạt động dạy và học.
Nếu như điểm trường chính có đầy đủ cơ sở vật chất để đáp ứng các hoạt động giáo dục thì điểm trường lẻ còn nhiều thiếu thốn. Những năm trước, Tiểu học Bát Mọt 1 còn duy trì lớp 3 ở các điểm lẻ. Nhưng, từ khi thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, nhà trường đưa các em lớp 3 về khu chính để có điều kiện học các môn mới như Tin học, Ngoại ngữ.
“Khu lẻ có rất ít học sinh, chỉ 7-8 em nên để dạy 1-2 tiết trong ngày thì thầy cô đi rất vất. Giải pháp của nhà trường là đưa học sinh lớp 3 về khu chính”, thầy Lê Xuân Văn cho biết.
Bát Mọt là xã miền núi biên giới của tỉnh Thanh Hóa có hơn 17km đường biên giới tiếp giáp với Lào, đồng bào dân tộc Thái chiếm 98%. “Sự học” nơi đây nhọc nhằn “vắt” từ thế hệ này qua thế hệ khác như lời ông Vi Thành Chung - Phó chủ tịch UBND xã Bát Mọt.
Với diện tích trên 205km2, việc di chuyển qua các thôn trong xã Bát Mọt còn khó khăn, đến trung tâm còn khó khăn hơn. Theo ông Vi Thành Chung, từ năm 2000 trở về trước, học sinh cấp 2 đến trường phải đi bộ và cõng gạo xuống trung tâm hằng tuần.
Hiện nay, việc đi lại của học sinh có phần đỡ hơn. Song vào mùa mưa bão, đường xá thường xuyên bị chia cắt. Nếu không có người lớn đưa đi, các cháu không thể đến trường. Trong đợt bão số 10 năm nay, có 4 -5 thôn trong xã bị chia cắt khiến học sinh không thể đến trường.
“Cũng như người dân, tôi mong muốn sớm Trường liên cấp sớm xây dựng để các cháu có môi trường học tập tốt nhất”, ông Vi Thành Chung chia sẻ.
Hiện thức hóa ngôi trường liên cấp vùng biên
Giờ đây, ước mơ về một ngôi trường khang trang cho học sinh vùng biên sắp thành hiện thực. Trường nội trú liên cấp Tiểu học - THCS Bát Mọt đã được khởi công và sẽ xây dựng trong năm 2025. Đây là 1 trong 6 ngôi trường biên giới được tỉnh Thanh Hóa triển khai theo chủ trương của Bộ Chính trị, trong chương trình đầu tư xây dựng 248 trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học – THCS tại các xã biên giới đất liền.
Ông Nguyễn Thế Thắng, Chủ tịch UBND xã Bát Mọt cho biết, Trường liên cấp xây dựng trên diện tích nguyên trạng của ba trường gồm: mầm non, tiểu học và THCS. Dự kiến sau khi hoàn thành, trường có tổng diện tích 1,7 ha với 616 học sinh. Đến nay xã đã hoàn tất công tác giải phóng mặt bằng. Theo kế hoạch, trong vòng 8 tháng trường liên cấp sẽ hoàn thành và đi vào hoạt động.
Ngôi trường nội trú liên cấp Tiểu học - THCS Bát Mọt, với tổng mức đầu tư khoảng 170 tỉ đồng, sẽ có khu nhà học, khu nội trú, nhà đa năng, thư viện, sân chơi thể thao, và khu ở cho giáo viên. Khi hoàn thành, nơi đây sẽ là mái nhà chung của hơn 600 con em đồng bào dân tộc Thái.
Nhiều hộ dân quanh dự án, trong đó có ông Vi Văn Dương ở thôn Cạn sẵn sàng nhường phần đất sản xuất nhà mình vì tương lai con em vùng biên. “Tôi đã tính nếu nhà trong khu vực xây trường, chắc chắn sẽ hiến một phần nào đó. Tôi rất vui lòng vì tương lai con cháu của vùng biên giới, để các cháu học hành bớt vất vả...”, ông Dương chia sẻ.
Ngôi trường mới - biểu tượng của sự quan tâm và gắn bó giữa Đảng, Nhà nước với vùng biên. Từ đây, học trò Bát Mọt có một điểm tựa vững chãi để học hỏi nhiều điều hay, lẽ phải và được phát triển toàn diện. Từ đó tiếp tục “thắp sáng” thôn làng nơi phên dậu tổ quốc./.
